چرا قیمت سکه طلا در ایران از نرخ جهانی سبقت گرفته است؟سکه و فلزات گرانبها 

در 15 مرداد ماه سال جاری ( پیش از آخرین افزایش نرخ جهانی طلا) هر اونس طلا در بازار های جهانی هزار و 664 دلار بود و قیمت یک سکه طلا طرح جدید در بازار ایران نیز چهار صد و 43 هزار تومان تعیین شده بود.
قیمت جهانی هر اونس طلا در این زمان به یکهزار و 800 دلار افزایش یافت که بیانگر 6/7 درصد رشد بود ولی سکه طلا ( طرح جدید) در ایران با 172 هزار تومان افزایش به یکباره 615 هزار تومان قیمت خورد که این بیانگر حدود 39 درصد افزایش است بدان معنا که طلا در ایران حدود پنج برابر قیمت جهانی رشد کرد.
اما در روند معکوس قیمت طلا، در زمان حاضر و با کاهش نرخ طلا در بازار های جهانی به یکهزار و 625 دلار (11 درصدکاهش)، قیمت سکه در بازار ایران تنها 29 هزار تومان کاهش یافت و به قیمت پانصد و 86 هزار تومان رسید یعنی فقط پنج درصد کاهش یافت!
اگر این مبنا را در نظر بگیریم نرخ سکه تمام طرح جدید در بازار حدود 140 هزار تومان بالاتر از قیمت واقعی و نرخ جهانی طلا است.
حتی بانک مرکزی نیز نرخ سکه تمام بانکی را در فراز و فرود یاد شده از 438 هزار تومان مرداد ماه، در روز شنبه (نهم مهر) به پانصد و 668 هزار تومان رسانده که نشان می دهد بانک مرکزی هم کاملا از نرخهای بازار در افزایش قیمت ها تبعیت کرده است.
البته کارشناسان مسایل اقتصادی نرخ دلار را نیز از دیگر فاکتور های تاثیر گذار بر قیمت طلا می دانند هر چند نرخ دلار در روز 15 مردادماه سال جاری در بازار هزار و 142 تومان و در روز گذشته نیز هزار و 273 تومان بوده اما تفاوت در این نرخ ها هم به میزانی که قیمت سکه در بازار افزایش یافته، نبوده است.

** بررسی روند قیمت سکه از ابتدای سال
اولین حباب قیمتی سکه در بازار طی سال جاری به رغم آنکه نقطه آغازش به اسفند ماه سال 89 باز می گشت ولی در عمل تا هفته اول اردیبهشت ماه بر بازار طلای کشور سایه افکنده بود در این بازار نقطه اوج قیمت سکه در 451 هزار تومان شکل گرفت که در این نقطه در روز 30 فروردین ماه مابه التفاوت قیمت واقعی و مبادلاتی به حدود 44 هزار تومان رسید و بعد دوباره شاهد افول حباب قیمت در بازار بودیم که در نهایت طی هفته اول اردیبهشت ماه تفاوت قیمت مبادلاتی و قیمت واقعی به سمت صفر میل کرد.
اما در دومین حباب بازار سکه که از ابتدای شهریور با جهش قیمت جهانی طلا آغاز به شکل گیری کرده است به نظر می رسد ابعاد حباب بسیار بزرگتر است.
نگاهی به اوج گیری قیمت سکه در ماه گذشته نشان می دهد در روز 21 شهریور ماه مابه التفاوت قیمت مبادلاتی و قیمت واقعی سکه به رقمی معادل 74 هزار تومان رسیده است.
اما در این میان نحوه عملکرد بانک مرکزی در قیمت گذاری و تنظیم بازار بسیار با اهمیت است، روند تعیین قیمت سکه بانکی که طی هفته های گذشته ارزان تر از قیمت مبادلاتی بازار بوده است نشان از این امر می دهد که بانک مرکزی نیز از رفتار بازار پیروی کرده و البته این پیروی که با مابه التفاوت شکل گرفته است به ایجاد رانت در خرید سکه بانکی منجر شده است؛ این در حالی است که در حباب اول رئیس کل بانک مرکزی مدعی شده بود برای حذف حباب از بازار طلا حتی در سوپرمارکت ها نیز به عرضه سکه خواهیم پرداخت ولی در هفته های اخیر کمتر تحرکی از سوی سیستم بانکی در این زمینه مشهود است.

**نگاهی به روند قیمت طلا در بازار های جهانی و بازار داخلی در سه ماه تابستان
روند بازار طلا تیر ماه سال 90
میانگین هر اونس طلا در بازار های جهانی اول تیر ماه سال 1390 برابر با هزار و 549 دلار در هر اونس بوده و بر همین اساس نرخ سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم در این روز و در بازار غیر رسمی 470 هزار تومان، سکه طرح جدید چهار صد و 44 تومان، نیم سکه دویست و 22 هزار تومان و ربع سکه نیز 126 هزار تومان بوده است.
این در حالی است که نرخ فروش سکه با احتساب 4 درصد مالیات بر ارزش افزوده در همان روز توسط بانک مرکزی برای سکه تمام بهار چهار صد و 45 هزار تومان ،سکه نیم بهار 226 هزار تومان ، سکه ربع بهار صد و 22 هزار تومان بوده است .
همچنین در حالی که میانگین نرخ هر اونس طلا در روز 15 تیر ماه هزار و 519 دلار بوده است قیمت سکه در بازار غیر رسمی برای سکه طرح قدیم چهار صد و 55 هزار تومان، سکه طرح جدید چهار صد و 30 هزار تومان ، نیم سکه دویست و 16 هزار تومان و ربع سکه نیز 129 هزار تومان بوده است.
همچنین نرخ فروش سکه با احتساب 4 درصد مالیات بر ارزش افزوده در روز 15 تیر 1390 توسط بانک مرکزی برای سکه تمام چهار صد و 26 هزار تومان ، سکه نیم بهار دویست و 13 هزار تومان ، و سکه ربع بهار نیز یکصد و 20 هزار تومان بوده است.
نرخ هر اونس طلا در بازار های جهانی روز 31تیر ماه سال جاری هزار و 594 دلار و نرخ سکه تمام طرح قدیم چهار صدو 54 هزار تومان ، سکه طرح جدید چهار صد و 31 هزار تومان ، نیم سکه 216 هزار تومان و ربع سکه نیز 125 هزار تومان بوده است.
در این روز بانک مرکزی به دلیل تعطیلی روز جمعه نرخی اعلام نکرده است.

** روند نرخ طلا در مرداد ماه
میانگین نرخ هر اونس طلا روز 15 مرداد ماه سال جاری در بازار های جهانی هزار و 664 دلار و قیمت سکه طرح قدیم نیز چهار صد و 52 هزار تومان ؛سکه طرح جدید چهار صد و 43 هزار تومان، نیم سکه 222 هزار تومان و ربع سکه صد و 24هزار تومان بوده است .
این در حالی است که بانک مرکزی قیمت سکه تمام بهار آزادی را در این روز چهار صدو 38 هزار و 800 تومان ،سکه نیم بهار را 219 هزار تومان و سکه ربع بهار 121 هزار تومان اعلام کرده است.
میانگین هر اونس طلا در روز پایانی مرداد ماه سال جاری هزار و 876 دلار بود و قیمت سکه طرح قدیم 550 هزار تومان ، سکه طرح جدید 532 هزار تومان ، نیم سکه 265 هزار تومان و ربع سکه 137 هزار تومان بوده است.

** روند بازار طلا در شهریور ماه
میانگین نرخ هر اونس طلا در نیمه شهریور ماه هزار و 896 دلار بوده وسکه تمام طرح قدیم ششصد هزار تومان ،سکه طرح جدید پانصد و 93 هزار تومان ، نیم سکه 290 هزار تومان و ربع سکه نیز 148 هزار تومان بوده است.
نرخ فروش سکه توسط بانک مرکزی در این روز با احتساب 4 درصد مالیات بر ارزش افزوده برای سکه تمام بهار پانصد و 751 هزار تومان، سکه نیم بهار حدود 277 هزار تومان ؛سکه ربع بهار صد و 43 هزار تومان بوده است.
میانگین هر اونس طلا در روز 31 شهریور هزار و 760 دلار سکه طرح قدیم ششصد و 30 هزار تومان، سکه طرح جدید ششصد و 14هزار تومان ، نیم سکه 291 هزار تومان و ربع سکه 151 هزار تومان است.
نرخ فروش سکه در بازار رسمی در این روز با احتساب 4 درصد مالیات بر ارزش افزوده برای سکه تمام بهار 594 هزار تومان، سکه نیم بهار 279 هزار تومان ؛ ربع بهار 143 هزار تومان بوده است.
** آغاز پاییز و سقوط قیمت طلا در بازار های جهانی
اما با آغاز فصل پاییز قیمت جهانی طلا که تا هفته های پایانی تابستان با افزایش‌های متوالی رکوردهای جدید را ثبت می‌کرد، با بیش از 140 دلار کاهش یک رکورد 30 ساله را در سقوط قیمت شکست و از محدوده 1800 دلار به 1657 دلار افت کرد.
هر چند بر اساس پیش بینی ها پس‌لرزه‌های افت تاریخی قیمت طلا باید تاثیر چشمگیری بر بازار ایران می گذاشت اما این امر در این بازار مشاهده نشد و افت قیمت سکه نسبت به سقوط نرخ طلا در بازار های جهانی اندک بود.
بر همین اساس نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی در روز گذشته 9 مهر ماه هزار و 625 دلار کاهش یافت.
‌بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز روز گذشته نرخ سکه کامل طرح جدید را پانصد و 668 هزار تومان ،نرخ نیم سکه بهار آزادی را دویست و 68 هزارتومان ، بهای ربع سکه بهار آزادی را صد و 40هزار تومان اعلام کرد.
بر همین اساس نرخ انواع سکه در معاملات غیر رسمی ، برای هر قطعه سکه طلای کامل طرح جدید پانصد و 86 هزار تومان ، هرقطعه سکه طلای کامل طرح قدیم بهار آزادی نیز به نرخ ششصد و 10 هزار تومان ، هر قطعه سکه نیم بهار آزادی دویست و 18 هزارتومان و هر قطعه سکه ربع بهار صد و 46 هزار تومان در بازار به فروش رفت.
' عباس هشی'کارشناس مسایل اقتصادی در خصوص دلایل عدم همراهی قیمت ها ی بازار از نرخ های جهانی طلا گفت: قیمت طلا در ایران از سویی تابع قیمت جهانی و از سوی دیگر تابع عرضه و تقاضا است.
هشی در خصوص اقتصاد زیر زمینی گفت: اقتصادی زیر زمینی که همواره از پرداخت مالیات فرار می کند در قیمت طلا نقش موثری دارد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، اقتصاد زیر زمینی در کشور همواره نقش مهمی در نگهداری،جمع آوری و عرضه طلا از دست مردم دارد.
وی معتقد است: سه عامل،قیمت جهانی، عرضه و تقاضا و اقتصاد زیر زمینی نقش مهمی در قیمت طلا در ایران دارد.
وی بیان داشت: در کشورهای دیگر اقتصاد زیر زمینی وجود ندارد و فقط مردم هستند که می توانند پول خود را در جهتی که می خواهند سرمایه گذاری کنند.
وی با اشاره به نقش بانک مرکزی گفت: همچنین بانک مرکزی با سیاست مداخله جویانه می تواند قیمت طلا را متعادل کند.
هشی ادامه داد: اما وقتی اقتصاد زیر زمینی در مورد طلا وارد می شود بانک مرکزی بسختی می تواند با نوسان قیمت طلا مقابله کند.
وی گفت: اقتصاد زیر زمینی می تواند همواره به گونه ای عمل کند که قیمت طلا در بازار را تغییر دهد.
'‌مهدی تقوی' یکی دیگر از کارشناسان مسایل اقتصادی در خصوص دلایل کاهش اندک قیمت طلا و سکه در بازار،‌ گفت: دست های نامریی سفته بازان همواره بازار سکه و طلا را در ایران به نفع خود دستخوش تغییرات کرده است.
وی با بیان آنکه، این افراد سکه را در زمان ارزانی خریداری و همزمان با رشد قیمت ها به فروش می رسانند، اظهار داشت: از آنجایی که سپرده گذاری در بانک ها همراه با از دست دادن 5/2 درصد ارزش پول است ، سفته بازان با فروش سکه و افزایش عرضه، قیمت ها را پایین آورده و در همین زمان خوداقدام به خرید بیشتر سکه می کنند و در نهایت نیز با افزایش تقاضا قیمت ها ارتقا یافته و سود هنگفتی را به جیب می زنند.
به گفته تقوی، این امر باعث می شود قیمت ها در بازار واقعی نباشد .
همچنین 'محمد کشتی آرای' رییس اتحادیه طلا و جواهر نیز در این خصوص گفت: هر چند نرخ طلا در بازار بر اساس قیمت دلار و بازار جهانی طلا تعیین می شود اما همواره قیمت ها ی بازار دارای تفاوت هایی با نرخ های واقعی هستند.
وی با بیان آنکه، صنف طلا و جواهر در بحث تعیین نرخ سکه تاثیر گذار نیستند، اظهار داشت: افزایش تقاضا و ریسک بالای قیمت می تواند در رشد قیمت های این بازار تاثیر گذار باشد.
هر چند کارشناسان مسایل اقتصادی دست های نامرئی سفته بازارن را از دلایل غیر واقعی بودن قیمت سکه اعلام می کنند اما مشخص نیست که سرمایه ای که در اختیار این افراد برای دستکاری بازار طلا و سود جویی قرار می گیرد از کدام منبع تامین می شود.
در هفته های اخیر نیز اخباری مبنی بر مشارکت یک شرکت وابسته به بانک شهر برای خرید و نیز عرضه سکه های بانکی در بازار طلا و سودجویی منتشر شده است و نمونه هایی از این دست در کشور می تواند تاثیر گذار اصلی بازار سکه در ایران باشد.

خبرگزاری جمهوری اسلامی