بازار فولاد همیشه یکی از جذاب‌ترین بازارها در داخل بوده و هست. حجم بالای معاملات، نقدشوندگی سریع، تقاضای عمومی بالاخص در بخش‌های ساختمانی، انواع متنوع و متغیر آن در کنار نوسانات شدید و خطرناک و... مهم‌ترین ویژگی‌های این بازار برای افراد و شرکت‌ها بوده و هست.
این روزها با نوسان قیمت‌ها، قانون هدفمندکردن یارانه‌ها و احتمال افزایش هزینه تولید همچنین شرایط خاص تقاضا، این بازار مهم با نوسانات پیچیده‌ای روبه‌رو شده است. با توجه به قیمت‌های بالای فعلی همچنین رکود تقاضا، شرایط عمومی اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها تاثیر بسزایی بر این بازار خواهد داشت که نیاز به تحلیل و تفسیر دارد.
در چه شرایطی هستیم:
بازار فولاد در شرایط مطلوبی قرار ندارد. از سویی قیمت‌ها مدتی است که در مسیر افزایشی قرار داشته ولی حجم تقاضای موثر (نه حجم خرید سفته‌بازی و معامله داخل بازار) بسیار کم است. از سوی دیگر بازار فولادهای ساختمانی به تبع رکود نسبی بازار املاک راکد است. در ماه‌های قبل، قیمت غالب انواع مصنوعات فولادی بسیار پایین بوده تا جایی که واردات ارزش اقتصادی خود را گاهی کاملا از دست می‌داد. به این دلیل و به دلیل نبود تقاضای واقعی نمی‌توان به طور دقیق گفت که موجودی انبارها برای روزها و ماه‌های آینده کافی است یا خیر؛ چراکه تاکنون حجم تولید داخلی به ندرت توانسته نیاز بازار را تامین کند. در چند ماه گذشته یکی از مهم‌ترین دلایل این افزایش قیمت‌ها نیز کاهش موجودی واقعی بود. البته ضعیف بودن تقاضا تاکنون حجم واقعی موجودی انبارها را علنی نکرده است. فولادهای صنعتی نیز شرایط جذابی ندارد، زیرا آمارها از رشد اقتصادی مطلوبی حکایت نمی‌کند. از سویی موجودی انبارها به خصوص برای فولادهای صنعتی بسیار کم بوده و به تبع قیمت‌های پایین، در طول ماه‌های قبل واردات به ندرت صورت گرفته که اوضاع را وخیم‌تر از فولادهای ساختمانی کرده است. با توجه به کمتر بودن تقاضای صنعتی از انواع ساختمانی رشد قیمت‌ها در این بازارها کمتر بوده و هنوز پتانسیل افزایش بیشتر قیمت‌ها در این انواع وجود دارد.
تاثیر قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بر بازار فولاد
در بازار همیشه مهم‌ترین فاکتور اثرگذار، قیمت بوده و هست. قیمت را نیز تابعی از شرایط عمومی عرضه و تقاضا می‌دانیم. برای تحلیل کلی شرایط قیمت‌گذاری، باید روند عمومی عرضه و تقاضا را توأمان بررسی کنیم. در این بین جایگاه قانون هدفمندکردن یارانه‌ها بسیار خطیر است و به‌صورت مجزا بررسی می‌شود.
شرایط عرضه:
شرایط عرضه را حجم و قیمت تمام شده عرضه می‌دانیم، بنابراین باید هر دو را مد نظر قرار داد. در‌خصوص قیمت تمام شده، قیمت مواد اولیه، سوخت، سایر هزینه‌ها به خصوص هزینه حمل‌و‌نقل را نیز لحاظ می‌کنیم.
شرایط عمومی تولید:
با توجه به قیمت تمام شده و تاثیر قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و افزایش قیمت سوخت؛ قیمت تمام شده تولیدکنندگان را به دو گروه اصلی تقسیم می‌کنیم: اول کارخانه‌های بزرگ تولید فولاد خام و محصول نهایی از مواد معدنی از جمله ذوب‌آهن اصفهان یا فولاد مبارکه و... و دوم کارخانه‌های فرآوری و نورد از جمله نورد فولاد قزوین یا گالوانیزه کاشان یا فروگیلان.
تولیدکنندگان گروه اول آن دسته که از کوره بلند استفاده می‌کنند همچون ذوب‌آهن اصفهان، تاثیر ناچیزی از این طرح می‌پذیرند، زیرا قیمت سنگ‌آهن به طور سالانه تعیین شده و کسری از قیمت فولاد است. زغال‌سنگ نیز شرایط مشابهی دارد و حتی واردات کک به‌صورت مستقیم از خارج نیز ارتباطی با طرح هدفمندکردن یارانه‌ها ندارد. در‌خصوص هزینه حمل نیز با توجه به تحویل محصول درب کارخانه (هزینه حمل به خریدار باز‌می‌گردد) و حمل‌و‌نقل مواد اولیه از طریق راه آهن (که مستقیما توسط دولت قیمت‌گذاری می‌شود) تاثیر این طرح را می‌توان ناچیز برشمرد.
در مورد واحدهای احیای مستقیم با توجه به سوخت غالب آنها که گاز طبیعی است این طرح تاثیر بیشتری دارد. بنابراین این افزایش دقیقا بر قیمت تمام شده با یک ضریب تعدیل دخالت خواهد داشت. البته در قیمت تمام شده فولاد خام در واحدهای احیای مستقیم، نوسان قیمت گاز طبیعی به نسبت چندان موثر نیست. در مورد سایر هزینه‌ها نیز شرایط یکسانی وجود دارد. خروجی این رخداد افزایش 2 درصدی قیمت ورق‌های فولاد مبارکه در بورس کالا برای روز دوشنبه بود.
گروه دوم یعنی کارخانه‌های نورد و فرآوری، شرایط سخت‌تری دارند. قیمت تمام شده شمش و اسلب افزایش خواهد یافت. زیرا قیمت برق در کوره‌های القایی و قوس افزایش پیدا می‌کند. این قیمت هم اکنون نیز بسیار بالاست. از سویی هزینه حمل برای حمل مواد اولیه با کامیون برای آنها گرانتر از دیگران است. در فرآیند تولید و کوره‌های پیش گرم کن هم سوخت غالب، گاز طبیعی است. هر میزان افزایش حاملهای انرژی به خصوص گاز طبیعی و گازوئیل از دو سو افزایش قیمت را بر این واحدها اعمال می‌کند. از سویی با توجه به هزینه حد فاصل بین شمش و میلگرد، باید افزایش این فاصله را هشدار داد.
نهایتا و در‌خصوص عرضه و تزریق کالاهای موجود خریداری شده به بازار شرایط مطلوبی وجود ندارد. حجم واردات در ماه‌های قبل کاهش چشمگیری داشته ولی عنوان می‌شود که موجودی انبارها مطلوب است. با توجه به تقاضای ضعیف فعلی، موجودی واقعی خود را به‌صورت روشن نشان نداده و نمی‌توان به حجم موجودی انبارها چندان امیدوار بود. بسیاری از این حجم‌ها نیز قبلا و به‌منظور کسب سود خریداری شده که می‌تواند برای آینده بازار خطرناک باشد. همیشه سفته بازی برای کل بازار خطرناک است.
هزینه حمل‌و‌نقل:
با توجه به تاثیر بالای هزینه حمل بر قیمت فولاد به‌صورت نسبی می‌توان هر میزان افزایش قیمت سوخت را بر افزایش هزینه حمل موثر دانست. با احتساب قیمت تمام‌شده برای مشتری لازم است تا دو تغییر قیمت یعنی هزینه تولید درب کارخانه و هزینه حمل درب پروژه یا کارخانه را لحاظ کرد. افزایش قیمت هزینه حمل (با کامیون) برای مواد اولیه (قراضه، شمش، اسلب، آهن اسفنجی و...) در وهله اول و حمل تا مقصد در وهله دوم را لحاظ می‌کنیم.
برآیند عمومی شرایط عرضه و قیمت تمام شده کالاها
در نهایت افزایش قیمت تمام شده انواع مصنوعات فولادی تولید داخل را باید سرنوشت محتوم این طرح دانست که کمترین تاثیر را بر کوره‌های بلند با سوخت زغال‌سنگ دارد. سپس واحدهای احیای مستقیم و نهایتا و از همه بیشتر واحدهای نورد. البته این افزایش قیمت تمام‌شده می‌تواند بر افزایش قیمت نهایی موثر باشد ولی به هیچ عنوان نمی‌توان آن را افزایش قیمت قلمداد کرد. با توجه به افزایش قیمت ارزهای خارجی و شرایط سخت تخصیص ارز در روزها و هفته‌های قبل، قیمت تمام شده محصولات وارداتی نیز با افزایش روبه‌رو خواهد بود.
شرایط تقاضا:
مهم‌ترین فاکتور در تقاضا شرایط عمومی بودجه‌های عمرانی دولتی و بازارهای داخلی است. هم اکنون بازار ملک در رکودی مثال‌زدنی قرار دارد و بسیاری از واحدهای نیمه‌ساز هنوز وارد چرخه معامله نشده‌اند. به جرات می‌توان گفت که تقاضای موثر مسکن ناچیز است و نمی‌توان به افزایش شدید آن امیدوار بود. با توجه به تلاش دولت برای کاهش نقدینگی به طرق مختلف از جمله افزایش سود سپرده‌ها، فروش اوراق مشارکت، حمایت مجدد از بورس، تلاش برای عدم افزایش حجم نقدینگی و کاهش رشد آن، تضعیف نسبی بودجه‌های عمرانی و... انتظار رخداد غیرمنتظره‌ای برای افزایش تقاضای موثر نداریم. در‌خصوص فولادهای صنعتی نیز شرایط این‌گونه است. با توجه به اعلام دولت مبنی بر حمایت از تولید و بالاخص حمایت از واحدهای صنعتی می‌توان به این افزایش امید بیشتری داشت ولی در کوتاه مدت شرایط یکسانی با بازار فولادهای ساختمانی دارد.از سویی با توجه به نزدیکی به ماه‌های گرم سال، انتظار افزایش تقاضای فصلی برای فصول گرم وجود دارد که می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند ولی نخواهد توانست رکود این بازار را به‌صورت کامل بشکند. در این میان باید مد نظر داشته باشیم که قیمت‌های فعلی بالاترین قیمت‌های ثبت شده در ماه‌های اخیر است.
در‌خصوص تقاضای سفته بازی نیز باید گفت که این تقاضا وجود دارد ولی با توجه به برخی سیاست‌های انقباضی و دورنمای ضعیف تقاضا نمی‌توان به عمق و زمان طولانی برای این نوع تقاضا امیدوار بود. هم اکنون بانک‌ها سود بهتری از سفته بازی فولاد می‌دهند و این شرایط برای روزهای آینده سخت‌تر نیز خواهد شد.
به عنوان جمع‌بندی، تقاضای کلی (تقاضای واقعی و سفته بازی) در بازار فولاد عمق چندانی ندارد و حداقل برای چند هفته آینده و قبل از خودنمایی تقاضای فصلی، امیدی به بهبود سریع تقاضا نداریم. به نظر نمی‌رسد بازار ملک یک‌شبه روی رونق به خود ببیند.
برآیند کلی شرایط:
در شرایط فعلی قیمت‌ها در بازار فولاد در سطوح بسیار بالایی قرار دارد و به نظر می‌رسد این روند افزایشی ادامه‌دار باشد. بدون احتساب شرایط اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، به جرات می‌توان گفت که در شرایط رکود بازار مسکن این قیمت‌ها مشتری را فراری می‌دهد. می‌توان افزایش قیمت ارز در بازار غیررسمی را به عنوان دلیلی برای افزایش قیمت‌ها به مشتری ارائه کرد ولی اینکه پذیرفته شود و معامله ثبت شود مطلب دیگری است. دورنمای عمومی نیز چندان از این شرایط قیمتی حمایت نمی‌کند. در این شرایط افزایش قیمت حاملهای انرژی و افزایش قیمت دستمزد و بالا رفتن هزینه تولید تنها دلیل افزایش قیمت‌ها است. از سویی هم‌اکنون سود بسیاری از تولیدکنندگان بالاخص تولیدکنندگان بزرگ‌تر بسیار بالاست و افزایش قیمت تمام شده تاثیر چندانی بر سودآوری آنها ندارد. البته به نظر می‌رسد این شرایط جدید، انرژی مضاعفی به بازار برای افزایش قیمت تزریق کند ولی در این شرایط نمی‌تواند چندان عمیق باشد. تا فصل آغاز تقاضای فصلی باید منتظر صعود و سقوط‌های ممتدی باشیم.
تداوم رفت و برگشت قیمت مقاطع در بازار غیر رسمی
گروه بورس کالا- حدیث موسوی: صعود روز گذشته قیمت‌ها در بازار فولاد در شرایطی که سمت تقاضا فاقد هرگونه محرک و نشانه‌های مثبت از رشد حجم معاملات بود، باز هم نشان داد که این بازار در تعیین مسیر و روند اصلی خود دچار سردرگمی است و بیش از آنکه تحت تاثیر واقعیات اقتصادی حرکت کند، متاثر از شایعات و آثار روانی مربوط به یکسری اخبار جهت خود را تغییر می‌دهد.
طبق این گزارش، روز دوشنبه اغلب فولادسازان خصوصی از جمله فولاد خراسان، فولاد شیراز، ظفربناب، فولاد اهواز، بردسیر کرمان و نوردکاران دیگر در بازه 5 تا 30 تومان نرخ میلگردهای تولیدی را در اکثر سایزها افزایش دادند تا در سطح بازار فولاد تهران و شهرستان‌ها نیز قیمت نهایی آهن‌آلات تا ساعات پایانی معاملات این روز، نسبت به متوسط قیمت روز یکشنبه تا سقف 5/4 درصد بیشتر باشد.
به اعتقاد یکی از کارگزاران بورس کالا، تنها دلیل مشخص و روشن برای افزایش نرخ آهن‌آلات در این روز را شاید بتوان افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی تا رقم 3217 تومان عنوان کرد؛ چراکه روز یکشنبه متوسط نرخ این ارز رایج در مبادلات حدود 3170 تومان بود که به این ترتیب افزایش تقریبی 50 تومانی را میانه معاملات روز دوشنبه یافته بود.
این کارگزار در پاسخ به این سوال که آیا مبادلات انواع ورق فولادی بورس کالا و افزایش نرخ پایه این محصولات نیز در افزایش قیمت‌ها در بازار فولاد تاثیر گذار بوده است یا خیر گفت: روند معاملات محصولات فولادی روز یکشنبه تالار صنعتی بورس کالا قدرت بیشتری برای اثرگذاری بر سطوح قیمت‌های مقاطع موجود در بازار فولاد را داشت، اما این چنین نشد و شاهد بودیم نرخ آهن‌آلات در نهایت توانست تا یک درصد در بازار غیررسمی رشد کند، بنابراین احتمالا بازار با یک روز تاخیر قیمت‌های خود را نسبت به معاملات بورس کالا تعدیل کرده است. مضاف بر اینکه معاملات انواع ورق فولاد مبارکه در روز دوشنبه به گونه‌‌ای پیش رفت که حدود 75 درصد از تقاضای موجود برای ورق‌ها به خوبی پوشش داده شد و نرخ نهایی چندان افزایش نیافت، به این جهت نمی‌توان علت صعود قیمت مقاطع در روز گذشته را ناشی از این عامل دانست.
البته نباید در این میان نادیده گرفت که روز گذشته همچنین معاون اجرایی رئیس‌جمهور از قطعی شدن نرخ سه حامل انرژی پرطرفدار تا سه روز آینده سخن گفت و اعلام کرد: تا دو یا سه روز آینده قیمت بنزین، گازوئیل و CNG اعلام خواهد شد و سعی می‌شود در سه ماهه نخست امسال قیمت‌ها بر مبنای سال گذشته باشد.
این خبر هرچند به معنی تثبیت نرخ این حامل‌ها در قیمت‌های فعلی و عدم افزایش چندان هزینه حمل‌و‌نقل تا ابتدای تیرماه بود، اما در شرایطی که بازار به اخبار مربوط به هدفمندی یارانه‌ها واکنش نشان می‌دهد، بهانه دیگری برای رشد قیمت‌ها در این روز به شمار می‌رفت.
دنیای اقتصاد