کاهش جذابیت صنعت فولاد در چینراه و ساختمان 

با توجه به حمایت‌های محدود دولتی از بازار املاک در کنار ابعاد بسیار بزرگ بازار فولاد چین، شاید نتوان دورنمای روشنی را از این بازار انتظار داشت و به نظر می‌رسد بازار فولادهای ساختمانی این کشور باز هم در مسیر ضعیف فعلی نوسان کند اما این روند چندان پایدار نخواهد بود.

در بازار فولاد چین شرایط سختی حکمفرماست. تقاضا به‌صورت شدید و عجیبی کاهش داشته که قیمت‌های پایین فعلی نشان‌دهنده ضعف این بازار است. با توجه به هزینه تولید پایین در چین به دلیل کاهش قیمت مواد اولیه و حتی احتمال کاهش بیشتر آنها و ضعف محسوس تقاضا امید بسیاری برای افزایش قیمت‌ها وجود ندارد. به‌عنوان مثال در روزهای قبل قیمت ورق نورد گرم در بورس آتی شانگهای و برای تحویل در ماه اکتبر با 6/0درصد کاهش به 3320 یوآن برابر با 539 دلار در هر تن رسیده است. این در حالی است که در بازار آمریکا قیمت همین کالا برای تحویل در ماه میلادی جاری برابر با 675 دلار در هر تن معامله می‌شود که نشان‌دهنده دورنمای ضعیف بازار فولاد چین است. 
مرکز ملی آمار چین اعلام کرد که تولید فولاد خام این کشور در ماه جولای با 4/1 درصد کاهش به 68.32 میلیون تن رسید که به نسبت سال قبل 4/4 درصد افزایش داشته است. در 7 ماه نخست امسال با 1/5درصد افزایش حجم تولید فولاد خام رو به رو هستیم که به رکورد 477.93 میلیون تن بالغ شد. با توجه به ضعف تقاضای داخلی در چین و قیمت‌های پایین آن حجم صادرات فولاد خام افزایش چشمگیری داشته است. در ماه جولای به نسبت ماه قبل حجم صادرات فولاد خام چین با 14 درصد افزایش به 8.06میلیون تن رسید. این در حالی است که تقاضای فولاد داخلی چین در این مدت تنها 9/2درصد رشد داشته است. در 7 ماه نخست سال جاری حجم صادرات فولاد خام چین با 37 درصد افزایش به نسبت سال قبل به 49.1 میلیون تن بالغ شده است. هم‌اکنون حجم صادرات فولاد چین به نسبت تولید داخل به 5/9درصد رسیده که بالاترین حد از سال 2008 تاکنون است. در سال جاری تقاضای محصولات نهایی فولادی در آمریکا 3/2درصد و در اروپا 4/1درصد رشد داشته که این موارد نشان‌دهنده یک سال بی‌نظیر برای صادرات فولاد چین به کشورهای توسعه یافته به شمار می‌رود. 
در بازار فولاد داخلی چین شاهد کاهش قیمت انواع میلگرد هستیم که در کنار ضعف بازار املاک چین بیش از پیش خودنمایی می‌کند. با توجه به پایین بودن قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ و فصل باران‌های موسمی در چین در کنار کاهش جذابیت ساخت خانه‌های جدید هم‌اکنون شاهد کاهش قیمت میلگرد در بازار نقدی و آتی این کشور هستیم. از طرفی قیمت انواع فولادهای صنعتی با محوریت انواع ورق‌های نورد گرم و سرد در شرایط بهتری قرار داشته و شاهد افزایش آرام قیمت‌ها بودیم. کاهش رشد اقتصادی ژاپن و ضعف تقاضای داخلی چین باعث شد که قیمت این کالا مجددا به ثبات برسد. صنایع فولاد هبی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ورق چین قیمت‌های ماه دسامبر خود را برای انواع ورق‌های نورد گرم و نورد سرد ثابت نگه داشت و از افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی خود خودداری کرد. هم‌اکنون‌ قیمت‌های ورق‌های گرید Q235 معادل ASTM: A36 ضخامت 14 تا 20 میلی متر 3450 یوآن بر هر تن، ورق‌های گالوانیزه ضخامت یک میلی‌متر برابر با 4680 یوآن و ورق‌های رنگی ضخامت 0/5 میلی‌متر برابر با 6150 یوآن برای ماه سپتامبر پیشنهاد می‌شود. 
هم‌اکنون پروژه‌های ساختمانی در چین با کاهش درآمد رو‌به‌رو شده‌اند. ضعف بازار مسکن در این کشور باعث شده بسیاری از خانه‌های نوساز در این کشور خالی بماند. آخرین آمارها نشان می‌دهد که قیمت خانه‌های نوساز در چین در ماه جولای با 9/0درصد کاهش رو‌به‌رو شده است که پس از کاهش نیم درصدی ماه ژوئن یک کاهش محسوس را نشان می‌دهد. عدم جذابیت احداث خانه‌های جدید برای شرکت‌ها، قیمت‌های بالای فعلی و تلاش دولت برای کاهش تورم و ساختمان‌های نیمه کاره‌ای که یا با کاهش سرعت ساخت رو‌به‌رو شد یا حتی به حال خود رها شده‌اند، چهره واقعی این روزهای چین است. این شرایط باعث شده تا دولت برای افزایش سطح رفاه مردم و تلاش برای تحریک تقاضای داخلی اقدام به اتخاذ یک بسته حمایتی از مسکن با ارزش 1000 میلیارد یوآن کند. دولت تلاش دارد تا با افزایش جذابیت و سهولت خرید مسکن، قدم بزرگی برای بهبود سطح رفاه برای مردم این کشور بردارد. شاید این عدد در ظاهر بسیار بزرگ به نظر بیاید ولی با احتساب جمعیت بیش از یک میلیارد نفری مردم این کشور به هر فرد کمتر از 1000 یوآن خواهد رسید که حتی یک‌سوم کف حقوق ماهانه یک جوان چینی هم نخواهد شد. در صورت توزیع عادلانه این حجم نقدینگی به نظر نمی‌رسد موفقیت‌های بزرگی شامل حال اقتصاد این کشور شود. در صورت تمرکز این بسته بر مناطق شرقی و جنوب شرقی این کشور شاید بتوان به بهبود وضعیت مسکن در این مناطق امیدوار بود ولی شکاف‌های طبقاتی و تفاوت شرایط زندگی در شرق و غرب چین را عمیق‌تر خواهد کرد. 
سیاست‌های دولت چین در زمستان سال گذشته تغییرات محسوسی داشت که در جهت افزایش پایدار رشد اقتصادی و بهبود سطح رفاه و تکنولوژی در کنار حفاظت از محیط زیست قدم بر‌می‌دارد. این تغییر جهت در حزب کمونیست که به سرعت به سطح دولتمردان و مدیران رده بالای این کشور سرایت کرد، تغییراتی بنیادین را در اقتصاد چین ایجاد خواهد کرد. دولت جدید و رهبران جدید حزب کمونیست چین نیز این سیاست‌ها را دنبال می‌کنند که در کنار تلاش برای محدودکردن تورم هزینه‌های بیشتری را برای بخش‌های عمومی از جمله خدمات اجتماعی، آموزش و هزینه‌های عمرانی به دنبال دارد. مهم‌ترین‌ بخش از این سیاست‌ها را می‌توان تلاش برای تحریک تقاضای داخلی با شیوه‌های غیرتورمی و حفاظت از محیط زیست دانست. 
تاکنون حفاظت از محیط زیست باعث شده که بسیاری از کارخانه‌های قدیمی تولید فولاد تخریب شده و بسیاری دیگر نیز مجبور به کاهش حجم تولید شوند. صنایع تولید فولاد، مس و آلومینیوم بیشترین تاثیر را از این سیاست‌ها پذیرفته‌اند. با توجه به این موارد روند افزایشی ظرفیت تولید فولاد و برخی دیگر از فلزات با وقفه مواجه شده ولی ضعف تقاضای داخلی و کاهش رشد اقتصادی این کشور تاثیری بر بازار فولاد نداشته است. 
متوسط قیمت زغال‌سنگ در ماه جاری برابر با 70.25 دلار در بازارهای جهانی با محدودیت آمریکا بوده است که نسبت به ماه قبل و قیمت 68.95 دلار در هر تن یک افزایش آرام را نشان می‌دهد. متوسط قیمت زغال‌سنگ در فاصله سال‌های 2009 تاکنون برابر با 94.77 دلار بوده است که از شرایط سخت قیمتی در روزهای اخیر حکایت می‌کند. کمترین قیمت زغال‌سنگ در این مدت مربوط به سپتامبر 2009 و قیمت 66.20 دلار بوده و بیشترین قیمت نیز در ژانویه 2011 و در قیمت 139.05 دلار ثبت شد. قیمت زغال‌سنگ کک شو در سه ماهه قبل در بازارهای آسیایی با 30 درصد کاهش به نسبت سال قبل به 120 دلار بر هر تن کاهش یافت. قیمت زغال‌سنگ کک شو استرالیا در سواحل شرقی این کشور 114 دلار و 80 سنت بود که به نسبت سال قبل و قیمت 132 دلار و 80 سنت یک کاهش محسوس را نشان می‌دهد.  این در حالی است که این روند نزولی تاثیر بسیاری بر کاهش قیمت تمام شده فولاد دارد. سنگ‌آهن هم در شرایط مطلوبی قرار نداشته ولی به نسبت ماه قبل رشد آرامی را نشان می‌دهد. در روزهای گذشته قیمت سنگ‌آهن بین 91 تا 96 دلار بوده که به نسبت کف قیمتی خود در 16 جولای و رسیدن قیمت‌ها به 89 دلار یک رشد آرام را نشان می‌دهد. این در حالی است که هنوز هم قیمت سنگ‌آهن در سطوح بسیار پایینی قرار داشته که با توجه به کاهش قیمت تمام شده فولاد و کاهش قیمت میلگرد در بازار چین، پتانسیل کاهش بیشتر قیمت سنگ‌آهن هنوز وجود دارد. 
بر‌اساس آمارهای منتشر شده در نیمه اول سال جاری حجم واردات سنگ‌آهن چین با 1/19 درصد رشد به نسبت مدت مشابه سال قبل از آن به رقم بی‌سابقه 457 میلیون تن رسید. استرالیا و برزیل بزرگ‌ترین‌ صادرکنندگان سنگ‌آهن به چین بودند که تولیدکنندگان استرالیایی 1/56 درصد از این حجم را به خود اختصاص دادند و تولیدکنندگان برزیلی هم توانستند 6/17درصد از حجم واردات سنگ‌آهن چین را از آن خود کنند. در ماه جولای حجم واردات سنگ‌آهن چین تنها از بندر هدلند استرالیا واقع در غرب این کشور به 30.57 میلیون‌تن افزایش یافت که نشان‌دهنده رشدی 50‌درصدی به نسبت مدت مشابه سال قبل از آن بود. با توجه به حجم بالای تقاضای سنگ‌آهن چین و دورنمای وجود این تقاضا تاکنون شرکت‌های ریوتینتو و BHP بیلتون به‌عنوان بزرگترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن استرالیا حجم تولید خود را شدیدا افزایش داده‌اند. این رخداد در مورد سنگ‌آهن برزیل و شرکت واله به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده سنگ‌آهن جهان نیز صادق بود. 
کاهش شدید قیمت سنگ‌آهن برای اقتصاد و دولت چین اهمیت دارد زیرا عیار نسبی سنگ‌آهن چین بسیار کمتر از سنگ‌آهن استرالیا و برزیل است. هم‌اکنون شاهد بسته شدن بسیاری از معادن کوچک‌تر و با عیار کمتر مخصوصا در شمال چین هستیم. مناطق شمالی‌تر چین که بسیاری از معادن سنگ‌آهن در این سمت قرار دارد از لحاظ زمین شناسی سن بالایی داشته و در زمان بارش باران‌های موسمی و بسیار شدید، پتانسیل رانش زمین وجود دارد. این رخداد که با افزایش شدید هزینه تولید همراه بوده باعث کاهش حجم تولید و حتی توقف فعالیت بسیاری از معادن در روزهای گرم سال می‌شود. این در حالی است که با توجه به سیاست‌های جدید دولت چین به منظور حفاظت از محیط‌زیست استفاده از سنگ‌آهن پر عیار وارداتی رونق بیشتری پیدا کرده که به اخراج معادن ضعیف تر چین از گردونه فعالیت می‌انجامد. 


 دورنمای بازار فولاد چین
دورنمای بازار فولاد چین چندان مطلوب نیست. کاهش قیمت مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن و زغال سنگ و احتمال کاهش بیشتر آن، کاهش قیمت نفت و کاهش هزینه استخراج مواد معدنی و هزینه حمل و نقل مواردی است که قیمت تمام‌شده انواع فولاد را کاهش داده و می‌تواند به کاهش بیشتر هزینه تولید بینجامد. 
این مطلب توان تولیدکنندگان فولاد را برای کاهش قیمت‌های خود افزایش داده که در کنار عدم کاهش سودآوری پتانسیلی برای افزایش حجم تولید هم خواهد بود. این مطالب در کنار شرایط ضعیف تقاضای داخلی می‌تواند کاهش بیشتر قیمت‌ها را مخصوصا برای انواع ساختمانی را توجیه کند. بالابودن حجم صادرات، تحریک مجدد تقاضا در هفته‌ها و ماه‌های آینده با پایان یافتن فصل باران‌های موسمی و حمایت‌های دولتی دلایلی است که می‌تواند مجددا بازار فولاد چین را تحریک کرده و قیمت‌ها را افزایش دهد.
 به عبارت ساده تر در روزهای آینده شاهد ادامه روند ضعیف فولاد در بازار داخلی این کشور خواهیم بود که می‌تواند کاهش بیشتر قیمت‌ها را موجب شود. این در حالی است که بازار پس از طی این زمان مجددا صعودی شده و می‌تواند به بهبود تقاضا، افزایش حجم معاملات و نهایتا افزایش قیمت‌ها و تقویت بنیادین بازار منجر شود.

روزنامه دنیای اقتصاد