آینده صنایع الکترونیک آمریکا در کوهستان‌های جنگ‌زده افغانستان

به گزارش ارانیکو تیم تحقیقاتی سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا در بررسی‌های شش سال پیش خود موفق به کشف ذخایر عظیم و دست نخورده لیتیوم در مناطق غربی افغانستان شدند. این سازمان در تحقیقات خود که به نیابت از طرف اداره نیروی ویژه عملیات تجاری و با نظر وزارت دفاع آمریکا به عمل آورده موفق به کشف ذخایر دست نخورده لیتیوم در این کشور گردیده است. از این فلز بطور گسترده در ساخت باتری‌های یون لیتیوم و لیتیوم پلیمری جهت کاربرد در انواع کامپیوترها، لپ‌تاپ، تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها و همچنین توسط کارخانه تسلا جهت تولید باتری خودروهای برقی استفاده می‌گردد.

بر اساس گزارش وزارت دفاع آمریکا، پنتاگون، که در روزنامه نیویورک تایمز منتشر گردیده این اکتشاف می‌تواند کشور افغانستان را که در حال حاضر دچار جنگ‌های داخلی مخرب بوده و با معضلات اقتصادی گوناگون دست به گریبان می‌باشد، تبدیل به عربستان سعودی لیتیوم بنماید. این گزارش همچنین بیانگر آن است که علاوه بر لیتیوم و بسیاری مواد معدنی دیگر، این کشور دارای منابع سرشاری از سنگ آهن با خلوص بالا، طلا، مس و پتاس می‌باشد. مجموع ارزش این ذخایر بین یک تا پنج تریلیون دلار برآورد گردیده است.

در منطقه دره سیلیکون – Silicon Valley ایالت کالیفرنیای آمریکا، شرکتهایی نظیر هیولت-پاکارد، سامسونگ، اپل، گوگل، آمازون، مایکروسافت، سونی و تِسلا به شدت نیازمند عرضه مستمر و بدون وقفه و دسترسی به باتری های لیتیومی به عنوان منبع اصلی تامین انرژی سخت افزارهای کامپیوتری و موبایلی خود می‌باشند. بدون این باتری‌ها تجهیزاتی نظیر مک‌بوک‌ها، آی فون‌ها، آی‌پدها، گالاگسی، کروم بوک و خودروهای مدل اس شرکت تِسلا بی ارزش خواهند بود.

در حال حاضر بزرگترین کشور صادر کننده لیتیوم در جهان بولیوی می باشد. ذخایر عمده لیتیوم بولیوی در مناطق مردابی و آبرفتی این کشور در نزدیکی مرز این کشور با آرژانتین و شیلی قرار دارد. کشورهای دیگری نظیر کانادا، چین استرالیا و صربستان نیز در زمره تولیدکنندگان لیتیوم به شمار می‌آیند اما میزان تولید آنها به اندازه بولیوی و یا حتی افغانستان نیز نمی‌باشد.

برخی کاشناسان معتقدند که میزان ذخایر شناخته شده فعلی لیتیوم می‌تواند نیاز تولید باتری‌های لیتیومی را تا یک نسل بعد پاسخگو باشد. اما بسیاری دیگر از کاشناسان بر این باورند که دیر یا زود با به اتمام رسیدن این منابع تولید کنندگان تجهیزات اکترونیکی با مشکل جدی روبرو خواهند شد، مگر آنکه تا قبل از این واقعه منابع جدیدی کشف کردد.

کارشناسانی که توسط موسسه Venture Beat مورد مصاحبه قرار گرفتند بر این نکته اذعان دارند که افزایش شدید نرخ رشد سالانه تقاضا برای این فلز بر ذخایر موجود لیتیوم فشار وارد نموده است. شرکت کانادایی لیتیوم آمریکا که در زمینه بهره برداری از معادن لیتیوم فعالیت داشته و دارای منافع و سرمایه گذاری های وسیعی در آرژانتین می‌باشد پیشبینی نموده که میزان تقاضا برای لیتیوم طی 10 سال آینده به دو برابر افزایش یافته و در این حال قیمت‌ها چهار برابر خواهند شد. از سوی دیگر شرکت آمریکایی تِسلا در حال سرمایگذاری 5 میلیارد دلاری جهت تاسیس بزرگترین کارخانه تولید انواع باتری های یون-لیتیوم می‌باشد که قادر است تا سال 2020 به رکورد تولید 500,000 عدد باتری گران قیمت لیتیومی برای خودروهای برقی ساخت این شرکت برسد. تا سال 2020 این کارخانه قادر خواهد بود معادل کل تولید جهانی در سال 2013، باتری لیتیومی تولید نماید.

یک راهکار برای روبرو شدن با چنین رشد استفاده از ذخایر لیتیوم افغانستان می باشد.

پروفسور دونالد سادووی استاد دپارتمان شیمی مواد در دانشگاه MIT معتقد است که در صورت ادامه روند فعلی، میزان تقاضا برای لیتیوم در بازارهای جهانی از میزان عرضه این فلز پیشی خواهد گرفت و فشار ناشی از این روند نهایتاً زنجیره عرضه را در بازار تحت تأثیر قرار خواهد داد.

پروفسور سادووی معتقد است که کشور افغانستان که درگیر جنگ‌های داخلی بوده با خسارت‌های ناشی از آن دست به گریبان می‌باشد و بخش معادن آن عملاً فاقد هرگونه زیرساختاری است، بزودی برای شرکت‌های بین المللی معدنی جذابیت خواهد یافت و به همین دلیل ذخایر لیتیوم این کشور از اهمیت روزافزونی برخوردار خواهند شد. در این زمینه آقای اندرو چانگ از شرکت سرمایه گذاری Khosla Ventures با اشاره به محدودیت عمر باتری‌های یون–لیتیومی و همچنین محدودیت آنها از لحاظ وزنی و هزینه به اهمیت یافتن بیش از بیش میزان ذخایر لیتیوم موجود در افغانستان اشاره می‌کند. به عقیده وی این مسئله مربوط به زنجیره عرضه و تقاضای بازار می‌باشد، حال چه افغانستان باشد چه هر کشور دیگری. " ذخایر نامحدود نبوده و طی دهه آینده باتری‌های یونی–لیتیومی همچنان از اهمیت بالایی در بازار برخوردار می‌باشند.

هنگامیکه برای اظهار نظر در این مورد با شرکتهای بزرگی که در منطقه Silicon Valley تماس گرفته شد یا از اظهار نظر در این مورد خودداری نموده و یا هیچ پاسخی نداند. اما هیچکدام اهمیت باتری های یون- لیتیومی را کتمان نکردند. شرکت سونی در سال 1994 موفق به اختراع باتری یون- لیتیومی گردید که خود پیشرفت چشمگیری محسوب می شد. این باتری‌ها علاوه بر برخورداری از عمر بیشتر، دیگر با مشکل " از دست دادن قدرت" که موجب می‌شد باتری‌های قدیمی‌تر بتدریج قدرت ذخیره سازی خود را از دست می دادن روبرو نشود .

از آن هنگام تا کنون شرکت‌های سازنده موفق شده تا تکنولوژی تولید باتری های یون-لیتیومی را بهبود ببخشند اما هنوز نتوانسته اند از آن فراتر بروند. بطور مثال، در خودرو های برقی شرکت تسلا موتورز آمریکا از سلول های باتری های صنعتی یون – لیتیومی استفاده می‌شود که مشابه باتری‌های بکار رفته در کامپیوترهای لپ تاپ می‌باشد.

افزایش شدید تقاضا

چنانچه تولید کنندگان خودروهای برقی میزان تولید خودروهایی با باتری یون-لیتیومی را افزایش دهند میزان تقاضای جهانی برای فلز لیتیوم بشدت رو به افزایش خواهد گذاشت و چنانچه در همین حین تقاضا برای تجهیزات الکترونیکی مانند تبلت ها لپ تاپ ها و تلفن های هوشمند نیز افزایش یابد، بازار با رشد غیر قابل تصور تقاضا روبرو خواهد شد.

به همین علت است که توجهات بطور روز افزونی متوجه ذخایر عظیم و دست نخورده لیتیوم افغانستان گردیده است. آقای جی جاکوبز تحلیل گر شرکت گلوبال اِکس در نیویورک، که در زمینه معادن لیتیوم فعالیت دارد، معتقد است که تقاضا برای این فلز در حال افزایش است و تنها دو منطقه در جهان وجود دارند که از ذخایر سرشار و عظیم لیتیوم برخوردار هستند: افغانستان و بولیوی.

علیرغم مشکلات سیاسی و جنگ‌های قبیله‌ای در افغانستان، شکی وجود ندارد که شرکت‌های معدنی به این کشور رو خواهند آورد. فساد و ضعف دولت مرکزی جاذبه بخش معادن در افغانستان را برای شرکتهای خارجی دو چندان نموده زیرا هیچ سیستم ناظری بر روند فعالیت این شرکتها وجود ندارد و آنها با دست بازتری می‌توانند هر کاری که بخواهند انجام بدهند.

دولت آمریکا با استفاده از پروازهای شناسایی توسط هواپیماهای لاکهید پی-3 اوریون و جمع آوری نمونه از طریق تیم‌های زمین‌شناسی خود در افغانستان قصد ندارد از این روند باز بماند بخصوص در حالیکه شرکت‌های چینی برای عقد قراردادهای بهره‌برداری از معادن مس در این کشور گوی سبقت را از رقبای خود ربوده اند.

بر اساس اخبار مندرج در سایت سفارت افغانستان در واشنگنتن ، "طی سالهای اخیر بخش‌های مختلف معدنی در افغانستان در حال رقابت تنگاتنگ با یکدیگر جهت جذب سرمایه گذاری‌های خارجی می‌باشند. از جمله سرمایه‌گذاری 3 میلیارد دلاری چینی‌ها در بخش معادن مس آیناک و قرارداد یازده میلیارد دلاری با کنسرسیومی از شرکت‌های هندی جهت بهره‌برداری از معادن سنگ آهن Hajigak ."