در بازار محصولات پتروشیمی با افزایش قیمت محصولات نهایی و همچنین رشد قیمت‌های مواد اولیه، بازار وارد یک رکود تورمی شده؛ زیرا از یکسو رشد قیمت‌ها در هفته قبل باعث عقب‌نشینی خریداران شده و از سوی دیگر رکود موجود در بازار در اردیبهشت ماه در حال عمیق‌تر شدن است. به نظر می‌رسد این وضعیت شکننده باز هم ادامه یابد که شایعه خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا به وخامت اوضاع دامن زده است و ممکن است شرایط فعلی را به یک فاز غیرقابل پیش‌بینی وارد کند. در هر حال این طرزفکر هم‌اکنون فقط یک شایعه و یک گمانه‌زنی است که به ادبیات مسوولان اقتصادی کشور نیز سرایت کرده؛ ولی هنوز موضعی رسمی اعلام نشده است.
در هر صورت بندهای قانونی معتبری از جایگاه بورس کالا حمایت می‌کند که احتمال چنین رخدادی را در کنار مقاومت‌های رسمی و غیررسمی از این بازار پیشرفته کالایی به شدت محدود می‌کند.
روز گذشته رینگ محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران شرایط آرامی را سپری کرد و جز وکیوم باتوم و گوگرد کلوخه پالایش نفت اصفهان رقابت چندانی تجربه نشد. البته عدم جذابیت و تنوع کافی برای عرضه را شاید بتوان مهم‌ترین دلیل این آرامش دانست؛ اما عدم توجه به عرضه‌های قیر 6070 و پلی‌اتیلن سنگین بادی 0035 پتروشیمی بندرامام و استایرن بوتادین رابر روشن 1502- OFF درجه 1 و درجه 2 پتروشیمی تخت جمشید را نیز باید در مرکز توجه قرار داد.
در هر حال در بازار داخلی قیمت مواد اولیه افزایش یافته که به افزایش قیمت محصولات نهایی مخصوصا مصنوعات پلاستیکی انجامیده که این رخداد نیز باعث عمیق‌تر شدن رکود خواهد شد. در هر حال در شرایط فعلی که شرکت‌های پتروشیمی با انبارهایی پر رو‌به‌رو هستند، افت قیمت‌ها در بورس کالا می‌تواند داده بسیار مهمی برای حمایت از بازار و همچنین کاهش قیمت تمام شده باشد. البته این در حالی است که افزایش بهای این محصولات در بازار داخلی در هفته پیش دقیقا با رواج شایعه‌ای مبنی بر خروج کالاها از بورس همراه شد.
در بازار داخلی قیمت‌ها پس از افزایش شدید هفته پیش، شاهد چند وجهی شدن قیمتی هستیم؛ زیرا خریداران هنوز هم تمایلی به خرید ندارند و افزایش قیمت محصولات نهایی نیز باعث شده تا فروش محصولات آنها با مشکل همراه شود.
به نظر می‌رسد این روند شکننده پیش رو باز هم ادامه یابد، زیرا از طرفی موجودی انبارها در بازارهای داخلی بالاست و از سوی دیگر تولیدات بسیاری در کارخانه‌های بالادستی بزرگ دپو شده که مجموع این موارد در کنار سرسختی فروشندگان به حفظ سطوح بالای فعلی، وضعیت سخت کنونی را موجب شده است و به نظر می‌رسد باز هم ادامه یابد؛ اما شاید جهت‌گیری کاهشی آرامی تجربه شود.
همان‌گونه که ذکر شد نکته مهم دیگر بازار رواج مجدد شایعاتی درخصوص خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا است که این بار به گفتار مدیران و تصمیم سازان این صنعت سرایت کرده است و با ادبیاتی دیپلماتیک اظهار می‌دارند که بورس باید یکی از کانال‌های عرضه محصولات پتروشیمی باشد و نباید برای فروش محصولات در بورس اجبار باشد. این موارد شاید در نگاه اول وضعیت جذابی را ترسیم کند، ولی در شرایط فعلی که موجودی انبارهای تولیدکنندگان اصلی بسیار بالاست و در ضعف نسبی تقاضا، افت قیمت‌ها تجربه نمی‌شود خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا تنها می‌تواند به وخامت اوضاع دامن بزند. از سویی در صورت برداشته شدن تحریم‌ها وجود یک بازار کالایی متمرکز و رسمی، قطعا یک موقعیت استثنایی خواهد بود، زیرا هم وضعیت معاملات با شفافیت بیشتری همراه شده و هم جهت‌گیری کلی بازار ناگهان از سمت تقاضای داخلی امکان تغییر جهت به سمت عرضه‌های صادراتی را نخواهد داشت و دیگر نیازی به وضع تعرفه صادرات بر خام فروشی نیست. به عبارت ساده‌تر شاید بورس کالا با انتقادهایی مواجه باشد، ولی اغلب مشکلات هیچ ارتباطی به خود بورس و رینگ معاملات محصولات پتروشیمی نداشته و ندارد. واقعیت آن است که قیمت‌های پایه را شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام می‌کند، محصولات پلیمری تا 10 درصد اجازه افزایش قیمت را در یک معامله دارا هستند و حتی محصولات شیمیایی و پلی‌استایرن‌ها امکان افزایش قیمت نامحدودی را در اختیار دارند. هیچ محدودیتی برای عرضه محصولات با قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت‌های پایه نیز وجود ندارد.
البته پس از دو مرتبه عرضه در بورس کالا و عدم ثبت معامله، این اختیار قانونی وجود دارد که کالاها صادر شوند. د ر نهایت باید گفت که خروج محصولات پتروشیمی یا سایر کالاها از بورس کالا هیچ منفعتی را بر کل بازار در بر نخواهد داشت و تنها با کاهش شفافیت رو‌به‌رو می‌شویم و زیان اصلی را صنایع پایین دستی و مصرف‌کنندگان مواد اولیه متحمل خواهند شد. به جرأت می‌توان گفت که بورس کالا هیچ‌گزینه مشابه یا جایگزینی ندارد و بهتر است نسبت به اصلاح آن اقدام شود نه حذف صورت مساله.
روزنامه دنیای اقتصاد