ارانیکو: «کاکائو» یا «Cocoa» در زبان بومیان آمریکای مرکزی و جنوبی به معنی «غذای خدایان» است. زمانی این میوه آنقدر ارزش داشت که از دانههای آن به عنوان پول برای مبادله کالا استفاده میشد. اما بنظر میرسد که این ارزش در زمان حال نیز همچنان حفظ شدهاست.
در حالیکه سالی فاجعه آمیز برای انواع کالاها، از نفت خام گرفته تا قهوه، را پشت سر میگذاریم، «کاکائو» همچنان ارزش خود راحفظ کرده و به نظر میرسد این مسئله از چشم سرمایهگذاران نیز دور نمانده است. اکنون قیمت «کاکائو» چهارمین سال پیاپی رشد خود را طی میکند.
کاهش تولید در مناطق عمده کشت از جمله عمدهترین علت حفظ روند رشد قیمت این محصول بشمار آمده و این روند شرکتهایی نظیر «یونایتد کاکائو» و KKO را ترغیب نموده تا به سرمایهگذاری در زمینه کاشت این محصول روی آورند. شرکت «یونایتد کاکائو» در حال افزایش سطح زیر کشت مزارع کاکادو در پرو به میزان 3250 هکتار بوده و شرکت KKO نیز درصدد توسعه مزارع خود در «ساحل عاج» بزرگترین تولید کننده کاکائو در جهان، به میزان 3500 هکتار برآمده است.
در حالیکه بطور سنتی تولید کاکائو در سطح جهان عمدتاً در اختیار میلیونها کشاورز خردهپا بوده، اما اینک به نظر میرسد که با توجه به افزایش 50 درصدی قیمت آن در بازارهای جهانی از سال 2012 تاکنون و همچنین افزایش مصرف آن در بین طبقات متوسط جوامع آسیایی، برخی شرکتها تشویق شدهاند تا به کشت صنعتی آن روی آورند.
انتظار میرود که با توسعه الگوی آب و هوایی «النینو» در سالجاری و به خطر افتادن محصول کشورهای عمده تولید کننده، از اکوادر گرفته تا اندونزی، قیمتها باز هم افزایش یابند. دقیقاً همانند قیمت نفت خام که بر اثر افزایش تولید سقوط نمودهاست.
مدیر عامل شرکت «یونایتد کاکائو» در این زمینه میگوید: از سال 2000 تا 2008 قیمت تمام کالاها رو به افزایش نهاد اما بطور کلی مجدداً کاهش یافته و به جایی رسیدند که 15 سال پیش قرار داشتند. در این میان کاکائو به دلیل عدم سرمایهگذاری کافی در بخش تولید یک استثناء بشمار می آید.
قیمت «کاکائو» در سال 2015 با 16 درصد افزایش مواجه شده و در پایان وقت معاملات روز جمعه در بورس نیویورک به 3363 دلار در هر تن رسید.
به گزارش شرکت «اولام اینترنشنال»، که سومین عملآورنده دانه کاکائو در جهانی بشمار میآید، در فصل جدید که ماه گذشته (اکتبر) آغاز گردیده، بازار جهانی با 150 هزار تن کسری تولید روبرو خواهد شد. «سازمان جهانی کاکائو - ICCO» رقم کسری عرضه را در فصل گذشته 15000 تن برآورد کرده است.
شرکت «یونایتد کاکائو» قصد دارد تا تولید کاکائو در پرو را تا سال 2021 به 10هزارتن در سال افزایش دهد. شرکت KKO نیز اعلام کرده که هدفش دستیابی به تولید 15000 تنی تا سال 2022 است.
به گفته مدیر سابق شرکت « باری کالیبوت» در حالیکه بین 4 تا 6 میلیون کشاورز خردهپا در غالب تعاونیهای کشاورزی به تولید «کاکائو» در سطح جهانی اشتغال دارند، تنها چند شرکت معدود به فرآوری آن پرداختهاند.
به گفته یکی از کارشناسان این صنعت در لندن، شرکتهای بزرگ به دلایلی چند تمایلی به سرمایهگذاری در زمینه کشت از خود نشان نمیدهند. از جمله این دلایل طولانی بودن زمان به بهرهبرداری رسیدن درخت کاکائو و بیماریهایی است که محصول در معرض آن قرار میگیرد. بر اساس آمار ارایه شده از سوی ICCO هر ساله بیش از 40 درصد محصول کاکائو در نتیجه ابتلا به بیماری و حیوانات موذی نابود میشود.
در این میان عوامل دیگری نیز بر کشت «غذای خدایان» تأثیر میگذارد. سال گذشته شرکت «آگری ترا» مجبور شد به دلیل شیوع بیماری «ابولا» در خصوص فعالیت مزرعه 3200 هکتاری خود در کشور «سیرالئون» تجدید نظر کند. همچنین شرکت «یونایتد کاکائو» نیز به دلایلی نظیر آزادی مالکیت بر زمین و ثبات قوانین مالیاتی و مالی درصدد سرمایهگذاری برای کشت کاکائو در پرو برآمدهاست. در ساحل عاج نیز وجود شرایط بهتر نظیر درآمد بیشتر کشاورزان در نتیجه حمایتهای دولت از تولیدکنندگان و قیمتگذاری محصول بر اساس قراردادهای فروش آتی، شرکت KKO را برآن داشته تا فعالیتهای خود در این کشور را توسعه بخشد. از هنگام ارایه حمایتهای دولتی در سال 2012 تاکنون قیمتها رو به افزایش گذاشته و بیش از 80 درصد از محصول قبل از آنکه به مرحله برداشت برسد، بفروش میرود.
طی سالهای اخیر مزارع کاکائو در منطقه آفریقای غربی، که حدود 70 درصد کاکائو جهان در آن به عمل می آید، با خطر جایگزین شدن با محصولاتی نظیر روغن پالم و کائوچوی طبیعی روبرو شدهاند که از بازگشت سرمایه بیشتری نسبت به آن برخوردار هستند. در منطقه اسیا و بخصوص در مالزی، طی دهه 1980 تمامی شرکتهای بزرگی که در زمینه کشت کاکائو فعالیت داشتند از بین رفتند.
به گفته آقای «ملکا» از شرکت KKO: «از لحاظ تاریخی کشت کاکائو یک فعالیت شرکتی بود که با خروج سرمایه شرکتها از آن، از بین رفت و به دست کشاورزان خردهپا افتاد. اکنون سرمایهگذاریهای شرکتی مجدداً باز میگردند چرا که درآمد حاصله اینک توجیح سرمایهگذاری پیدا کرده است».