در سال‌های اخیر قیمت مس کاهش یافته و این موضوع سودآوری این صنعت و جریان نقدینگی در این بخش را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. این صنعت که در سال‌های گذشته میلیاردها دلار برای کشور سودآوری و ارزآوری به همراه داشته، در حال حاضر با مشکلات مهمی ازجمله هزینه‌های بالای تولید، بازار راکد مصرف در داخل کشور و تحریم‌های معاملاتی در بازارهای خارجی روبه‌رو بوده است.
صنایع بالادستی و پایین‌دستی
صنعت مس در داخل کشور به دو بخش صنایع بالادستی و صنایع پایین‌دستی تفکیک می‌شود. صنایع بالادستی تولید معدنی، ذوب و پالایش مس را شامل می‌شود و صنایع پایین‌دستی مربوط به تولید محصولات نیمه‌ساخته و همین‌طور سیم و کابل‌های مسی است. محدودیت دسترسی به منابع معدنی و همچنین حاشیه سود بالای این بخش، باعث شده تا به طور معمول صنایع بالادستی مس در کشور بیشتر مورد توجه قرار گیرند. اما واقعیت امر این است که ذوب و پالایش مس، از حیث بازار و اقتصاد، مشابهت بیشتری با صنایع پایین‌دست دارند که در حقیقت فرآیند تبدیل محصول و نه ایجاد محصول در آنها اتفاق می‌افتد و به همین دلیل، حاشیه سود بسیار کمتری داشته و تولید و توسعه آن، متاثر از شرایط بازار مصرف مس است تا تولید آن.
فلزات رنگی
این دسته از فلزات بهترین چشم‌انداز را در گزارش بانک جهانی به خود اختصاص داده‌اند به جز نیکل که هنوز هم دچار نوسانات قیمتی مختلف است و این موضوع در آینده هم ادامه خواهد یافت، دیگر فلزات رنگی وضعیت مساعدی را تجربه خواهند کرد. به این صورت انتظار می‌رود بالاخره شب تاریک این فلزات به انتها برسد و احیای آنها شروع شود. برآورد می‌شود که هر کدام از فلزات قلع، سرب و روی در ۲ سال آینده تا ۲۰درصد افزایش قیمت (مجموع) را تجربه کنند. این وضعیت برای آلومینیوم و مس مساعدتر است و قیمت هر کدام از این فلزات تا ۳۰درصد افزایش خواهد یافت. این افزایش قیمت‌ها به‌دلیل حرکت جهان به سمت صنایع با فناوری پیشرفته است که نیاز بیشتری به فلزات رنگی دارند؛ فلزاتی که به‌تدریج و با افزایش دانش و فناوری بشر جایگزین فلزات پایه و اساسی می‌شوند.
مزیت مناسب مس
یکی از کارشناسان ارشد بازار سرمایه معتقد است، مس نسبت به فلزات دیگر مزیت مناسب‌تری هم در کشور و هم در دنیا دارد و بیشتر مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. محمدعلی احمدزاده‌اصل به وضعیت شرکت‌های بالادستی و پایین‌دستی مس اشاره کرد و افزود: شرکت‌هایی که در صنایع بالادستی صنعت مس کار می‌کنند وضعیت مطلوبی دارند اما صنایع پایین‌دستی به‌دلیل آنکه مزیت چندانی در کشور ندارد از شرایط مناسبی برخوردار نیستند.
وی با اشاره به اینکه کشور ما در حوزه بالادستی مس مزیت فراوانی دارد، بیان کرد: در حوزه بالادستی ذوب و پالایش مس قرار دارد و با توجه به آنکه معادن غنی این ماده معدنی در ایران وجود دارد، بنابراین بازده بالاتری را نصیب سرمایه‌گذاران‌شان می‌کند. به این ترتیب این صنایع می‌توانند مورد توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار گیرند و موجب بهبود وضعیت آنها شوند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه صنعت مس برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب است، گفت: در پسابرجام شرایط برای توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت مس فراهم خواهد شد و حتی می‌تواند بهتر از سنگ‌آهن عمل کند. به این ترتیب این شرکت‌ها می‌توانند شریک خارجی مناسبی برای خود انتخاب کنند و با افزایش میزان تولید و فروش، سودآوری مناسبی به‌دست آورند.
احمدزاده اصل در ادامه بیان کرد: باید تولیدکنندگان داخلی از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک خارجی یا واگذاری بخشی از سهام خود به سرمایه‌گذاران بین‌المللی شرایطی را فراهم کنند تا علاوه بر کامل کردن چرخه تولید، تامین مالی خود را با سهولت بیشتری انجام دهند.
احمدزاده اصل با اشاره به اینکه در ۳ماهه نخست نمی‌توان انتظار داشت که تولیدکنندگان مس از رونق برخوردار شوند، بیان کرد: ورود سرمایه‌های خارجی به کشور زمانبر خواهد بود و نمی‌توان انتظار داشت که این صنعت یکباره از رونق برخوردار شود بلکه رشد و سودآوری مس آرام‌آرام خواهد بود و درواقع فرآیند جذب سرمایه‌های خارجی برای اجرای طرح‌ها و توسعه صنعت انجام می‌شود.
وضعیت بهتر مس
مدیر صندوق سرمایه‌گذاران تدبیرگران فردا نیز معتقد است که اوضاع مس بهتر از دیگر فلزات در کشور و به تبع آن در بازار سرمایه خواهد بود. علیرضا مستقل با اشاره به اینکه قیمت مس داخلی به عوامل بسیاری بستگی دارد، بیان کرد: قیمت مس به شدت به میزان عرضه و تقاضای این محصول در چین وابسته است. به این ترتیب به هر میزانی که رشد اقتصادی چین افزایش یابد و رونق این بازار نیز بیشتر شود، قیمت مس نیز در داخل کشور تحت تاثیر قرار می‌گیرد و افزایش قیمت را تجربه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه قیمت جهانی مس در حال حاضر از رشد برخوردار شده است، اظهار کرد: با توجه به شرایط پیش‌رو، بهبود اوضاع اقتصادی و همچنین افزایش میزان تقاضا در داخل کشور، به نظر می‌رسد تولیدکنندگان مس در سال ۹۵ سودآوری بیشتری نسبت به سال گذشته داشته باشند و قیمت سهام آنها در بازار سرمایه افزایش نسبی پیدا کند اما نباید انتظار بیش از اندازه از این گروه از تولیدکنندگان داشت.
مستقل با اشاره به اینکه اجرایی‌شدن برجام روی میزان سرمایه‌گذاران خارجی خرد موثر است، اظهار کرد: اجرایی‌شدن برجام می‌تواند سرمایه‌ها خرد را جابه‌جا کند نه سرمایه کلان را. به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود تامین مالی‌های خارجی کوتاه‌مدت در این بازار انجام شود.
وی در پایان بیان کرد: سرمایه‌گذاری‌ها از طریق بازار سرمایه چندان نمی‌تواند بر وضعیت سودآوری شرکت‌ها تاثیرگذار باشد بلکه باید سرمایه‌ها به صورت زیاد وارد کشور شوند و در تولید بیشتر و راه‌اندازی خطوط جدید تولیدی نقش داشته باشند تا با تغییر وضعیت شرکت‌های مسی، قیمت سهام آنها در بازار سرمایه افزایش یابد و سهامداران سودهای مناسبی به‌دست بیاورند.
سخن آخر...
در بخش صنایع بالادست مس وضعیت صادرات تا پیش از تحریم‌ها خوب بود. درحقیقت افت قیمت‌های جهانی مس و از طرفی، تحریم‌های کشورهای غربی در چند سال گذشته، باعث شده صنایع بالادستی مس کشور آسیب‌های جدی تجربه کنند. در حال حاضر مشکلات جدی درباره تولید و صادرات این محصولات وجود دارد. این صنایع به صورت اقتصادی شکل نگرفته‌اند و ظرفیت‌های پایینی دارند. اکنون فناوری‌های جدید کمتر در داخل کشور به چشم می‌خورد و مشکلات ذکرشده در کنار محدودیت‌های تجاری و مالی کشور، امکان صادرات اقتصادی محصولات نیمه‌ساخته به دلیل حاشیه سود پایین این محصولات و همین‌طور بالا بودن هزینه‌های تولید در داخل کشور را به وجود نمی‌آورد.
صمت