در سال ۹۳ بنا به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و تصویب ستاد تنظیم بازار مقرر شد قیمت خرید شیر خام از ۱۱۱۰ تومان به ۱۴۴۰ تومان افزایش یابد. این مصوبه باعنوان قیمت تضمینی شیر خام به کارخانه‌های صنایع لبنی برای اجرا ابلاغ شد. با خودداری شرکت‌های لبنی از اجرای این مصوبه از آذر سال ۹۳، سازمان تعاون روستایی طرح خرید تضمینی شیر خام از دامداران را آغاز کرد. همین امر، گویای حمایت تمام قد دولت از دامداران بوده و نقطه عطفی در وضعیت بازار این محصول پراهمیت به شمار می‌آید.
از ابتدای تیرماه سال جاری که خرید تضمینی مازاد شیر خام دامداران در ۱۰ استان ازسوی ۱۵ کارخانه جنبه اجرایی به خود گرفت تا حدودی مشکلات تولید، نحوه عرضه و فروش این محصول را بهبود بخشید. اما این روزها دامداران باز هم نگرانند. این بار نرخ فروش شیر کاهش یافته اما قیمت لبنیات روند افزایشی خود را طی می‌کند. این‌که چرا این اتفاق در صنعت لبنیات رخ داده دارای دلایل بی‌شماری است که از سوی کارشناسان مطرح می‌شود. اگرچه به گفته مسئولان و کارشناسان در سال جاری هیچ مصوبه‌ای مبنی برافزایش نرخ لبنیات وجود نداشته اما امروز شاهد آن هستیم که قیمت محصولات لبنی افزایش یافته است. در همین راستا، سید احمد مقدسی، رییس انجمن صنفی کانون بخش‌های صنفی گاوداران ایران با ابراز تاسف از این افزایش و کاهش‌های نرخ لبنیات و شیر می‌گوید: امسال هیچ گونه مصوبه‌ای برای افزایش نرخ محصولات لبنی نداشته‌ایم اما قیمت این محصولات ۲۰ درصد افزایش یافته و در این میان دولت هنوز واکنشی نشان نداده است. به گفته وی، دولت برای حمایت از تولیدکنندگان شیر خام که از ابتدای امسال تاکنون به دلیل پائین بودن نرخ خرید ازسوی صنایع متضرر شده بودند، وارد خرید تضمینی شیر خام مازاد بر نیاز صنایع لبنی شد که این اتفاق تا حدودی مشکلات دامداران را بهبود بخشید اما این نوع حمایت کافی نیست.
وی در ادامه با بیان این‌که نظارت دستگاه‌های اجرایی دراین‌باره ضعیف است می‌افزاید: در دو سال و نیم گذشته قیمت شیر، ۱۴۴۰ تومان مصوب شد اما اجرایی نشده است در نتیجه شیر همچنان با نرخ ۱۲۵۰ تومان به فروش می‌رسد. مقدسی در ادامه با بیان این‌که دامدار نباید ضرر و خسارت‌های حاصل از متغیرهای اقتصادی داخلی و خارجی را بپردازد می‌گوید: تمامی فشارها بر دوش دامدار است در حالی که سود آن نصیب شرکت‌های صنایع غذایی می‌شود. چرا باید با تغییر نرخ‌های جهانی و تاثیرات مستقیم آن بر اقتصاد، دامدار خسارت بپردازد.
رییس انجمن صنفی کانون بخش‌های صنفی گاوداران ایران با انتقاد از عملکرد خود سرانه صنایع لبنی مبنی بر افزایش نرخ لبنیات تاکید می‌کند: در حالی نرخ جهانی کره دو برابر و شیر خشک ۷۰ درصد افزایش داشته که اگر نظارت صحیحی بر افزایش نرخ لبنیات انجام نشود شاهد مشکلات بیشتری در این باره خواهیم بود. وی می‌گوید: پیش از این برای حمایت از دامدار و تولید شیر ۶۰۰ میلیارد تومان یارانه اختصاص داده شده بود که در دولت دهم در تاریخ ۱۵ تیر سال ۹۰ به یکباره قطع شد و از آن سال به بعد صنعت شیر کشور متحمل فشارهایی زیادی شده و بسیای از کارخانه‌های تعطیل شدند. مقدسی با بیان این‌که تاوان نوسان نرخ ارز و افزایش نرخ‌های جهانی را نباید دامدار بدهد در ادامه خواستار حمایت دولت از دامداران شده و خاطرنشان می‌کند: در صورت پرداخت یارانه به صنعت شیر، بخشی از مشکلات دامداران رفع شده و تاثیر مستقیم آن بر صنایع غذایی گواه آن خواهد بود. عضو اتحادیه لبنیات کشور ضمن حمایت از صنعت شیر، به مشکلات تولید محصول در کشور می‌پردازد و البته اشاره‌ای هم به دلایل گران شدن نرخ لبنیات می‌کند.
محمد رضا اسماعیلی به دلایل افزایش ۲۰ درصدی نرخ لبنیات اشاره کرده و می‌گوید: استقبال نکردن بازار از شیرهای صنعتی و کمبود مصرف آن در جامعه از مهم‌ترین دلایل کاهش نرخ شیر صنعتی است. اسماعیلی در ادامه، استقبال بازار از شیرهای سنتی را ازدیگر مشکلات نوسان و کاهش نرخ شیر صنعتی دانست و گفت: شیر صنعتی ارزان تر از شیرهای سنتی است اما مردم از شیرهای سنتی استقبال می‌کنند این در حالی است که این نوع شیر از لحاظ بهداشتی مورد تایید نیست اما چون مردم در مورد مشکلات این نوع شیر اطلاع صحیحی ندارند بیش از شیرهای صنعتی از این نوع شیر استفاده می‌کنند.
وی در پاسخ به این سوال که کارخانه‌های لبنیات نیز دارای مشکلاتی در این باره هستند ابراز می‌کند: با هدفمند کردن یارانه ها، تولید صنایع ضعیف کشور همچون لبنیات با مشکل جدی روبه‌رو شد این در حالی است که پس از آن دولت حمایت قابل توجهی در راستای ارائه تسهیلات مالی از این صنعت نکرد. وی با ابراز تاسف از این‌که تولیدکنندگان شیر با مشکلات بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کنند به هزینه‌های جانبی این صنعت به عنوان یک معضل اشاره کرده و ادامه می‌دهد: صنایع شیر کشور دارای مشکلات بی‌شماری هستند که از آن‌جمله می‌توان به هزینه‌های جانبی بخش تولید این محصول همچون هزینه بالای کارگران، نرخ بالای مصرف انرژی ( آب، برق و گاز) وحمل‌ونقل اشاره کرد. فاکتورهای یاد شده تبدیل به بحرانی برای تولیدکنندگان این صنعت شده در حالی که برخی مشکلات دیگر همچون نوسان نرخ ارز و وابستگی به واردات محصولات اولیه برای بسته‌بندی شیر نگرانی فعالان این صنعت را برانگیخته است. عضو اتحادیه لبنیات کشور با اشاره به این‌که کمبود تقاضا برای شیر صنعتی در بازار نرخ این محصول را دستخوش تغییراتی کرده است می‌افزاید: به علت ضرر و زیان حاصل از این نوسان بسیاری از کارخانجات یا ورشکسته شدند یا به سختی بر روی پاهای خود ایستاده‌اند.
عضو اتحادیه لبنیات کشور با اذعان به این‌که کارخانجات لبنیات ۳۰ درصد کمتر از ظرفیت تولیدی خود فعالیت می‌کنند یادآور می‌شود: افزایش نرخ لبنیات به علت تمامی مشکلاتی است که این صنعت با آن روبه‌رو است و اگر دولت بیش از گذشته از این محصول حمایت می‌کرد شاهد روند افزایشی نرخ محصولات لبنی نبودیم. به گفته وی، در همه دنیا دولت به بخش لبنیات، تسهیلات و یارانه می‌پردازد تا مردم جامعه‌اش از سلامت لازم برخوردار شوند اما در ایران به این بخش توجه کافی نمی‌شود. اسماعیلی با بیان این‌که خواستار اختصاص بخشی ازبودجه سلامت به این صنعت هستیم می‌گوید: صنعت لبنیات با سلامت مردم جامعه ارتباط نزدیکی دارد در نتیجه از دولت تقاضای اختصاص بخشی از بودجه سلامت این صنعت شدیم اما این اتفاق نیفتاد. به گفته وی، افزایش نرخ لبنیات در بازار منوط به روند عرضه و تقاضا است و همچنین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد برنامه‌ریزی برای مصرف روزانه محصولات شیر ولبنیات برای مردم است. عضو اتحادیه لبنیات کشور درباره گرانی فرآورده‌های لبنی گفت: امسال افزایش قیمت مصوبی در فرآورده‌های لبنی نداشته‌ایم اما آنچه به عنوان افزایش قیمت ازسوی برخی شرکت‌های لبنی رخ داده، مربوط به ابلاغیه‌های سال گذشته است.
کلام آخر:
اگرچه محصولات لبنی با سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد اما این صنعت هم همچون سایر صنایع کشور به علت نبود تسهیلات، حمایت دولت، نوسان نرخ ارز، تغییر نرخ جهانی نمی‌تواند دارای ثبات قیمتی لازم باشد در نتیجه همین موضوع تولیدکنندگان داخلی رابا مشکلات غیرپیش‌بینی شده روبه‌رو کرده اما در این میان نبود نظارت کافی دولت منجر به نوسان نرخ لبنیات و تغییر شاخص‌های بازار این محصول شده است.
صمت