تولید فولاد در کشور در حال حاضر به حدود 20 میلیون تن می‌رسد. در عین حال برنامه‌ریزی شده است تا میزان تولید آهن و فولاد بر اساس سند چشم‌انداز در سال 1404 به 55 میلیون تن برسد. میزان تولید سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله و آهن‌اسفنجی نیز در سال 1395 به‌ترتیب حدود 38، 28، 26 و 21 میلیون تن در سال گزارش شده است. در حالی که تولید این محصولات بر‌اساس سند چشم‌انداز توسعه باید به 115میلیون تن سنگ آهن، 75 میلیون تن گندله و 52 میلیون تن آهن اسفنجی برسد. بنابراین تمامی این زنجیره با کسری مواجه است.
الزامات ایجاد اشتغال مولد
مدیرعامل شرکت فولاد غدیر ایرانیان با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین الزامات توسعه اشتغال، بحث سرمایه‌گذاری‌های جدید است، گفت: تامین منابع مالی از ضرورت‌های اولیه برای سرمایه‌گذاری در احداث واحدهای جدید و توسعه صنعت محسوب می‌شود. این سرمایه باید از طریق سرمایه‌گذاران خارجی یا با استفاده از آورده نقدی سهامداران و سرمایه‌گذاران داخلی و استفاده از منابع بانک‌های داخلی تامین شود، اما در مقطع کنونی، تامین سرمایه‌های کلان از منابع داخلی مشکل به‌نظر می‌رسد. همچنین جذب سرمایه خارجی نیز سازوکارهای مشخص و متفاوتی دارد. به گفته اسدالله فرشاد، بیع متقابل، فاینانس و مشارکت در سرمایه‌گذاری نمونه‌هایی از این موارد هستند، اما استفاده از فاینانس‌های خارجی، نیازمند تضامین بانک مرکزی ایران است که با توجه به شرایط پسا‌برجام و ایجاد خطوط اعتباری جدید میسر خواهد شد. به گفته وی بنابراین می‌توان گفت تامین منابع مالی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این حوزه خواهد بود. دراینجاست که انتخاب سرمایه‌گذاری‌های صنعتی مناسب و موجه بر‌اساس مطالعات امکان‌سنجی فنی، اقتصادی و مالی اهمیت خود را نشان داده و روشن می‌سازد که چه فعالیت‌هایی سودآور بوده و در نهایت، آیا سرمایه‌گذار صنعتی می‌تواند اصل و سود سرمایه‌گذاری خود را بازیابد و از سود مطمئن و استمرار تولید و بازار مطمئن برخوردار باشد. به گفته وی همچنین توجه به موقعیت جغرافیایی و مکان مناسب برای شروع احداث صنعت و فعالیت صنعتی، الزام دیگری است که در ابتدای هر طرح باید مورد توجه قرار گیرد.
فرشاد در ادامه با اشاره به اینکه استفاده از تکنولوژی‌های سازگار با محیط زیست و تجهیزات مناسب، مورد دیگری است که موجبات اشتغال مولد مطمئن و پایدار را فراهم می‌آورد، اضافه کرد: اگر در هر صنعتی، محصولی تولید شود که سلامت انسان‌ها و محیط زیست را به خطر اندازد، امکان تداوم آن از میان خواهد رفت، بنابراین می‌توان گفت یکی از الزامات اصلی برای تداوم موقعیت‌های شغلی ایجاد‌شده در سطح جامعه، توجه به تکنولوژی‌های جدید و سازگار با محیط‌زیست است تا در نهایت، فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی موردنظر پس از چند سال به‌دلیل مشکلات یاد شده تعطیل نشوند.
مدیرعامل شرکت فولاد غدیر ایرانیان ادامه داد: استفاده از تلاش جمعی بهخصوص در حوزه صنعت و دانشگاه، بهره‌مندی از نیروی جوان و تحصیلکرده و مهندسان کارآزموده برای بومی‌سازی تکنولوژی، اقدام دیگری است که لزوم توجه به آن برای ایجاد موقعیت‌های شغلی ثابت، مهم تلقی می‌شود. صنعت فولاد با سابقه بیش از 50 ساله در ایران، توانسته است با برخورداری از تلاش مهندسی و ساخت متخصصان تلاشگر و خوش‌فکر کشور به نحو احسن بومی‌سازی شود که نتیجه آن کاهش قیمت تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و قیمت تمام‌شده احداث این صنعت است.وی افزود: حفظ موقعیت‌های شغلی و همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای افراد تحصیلکرده، کارگران و تکنسین‌ها یکی از دغدغه‌های همیشگی و اصلی هر دولتی محسوب می‌شود. باید توجه کرد که پیشرفت سطح اتوماسیون و تجهیزات مکانیزه و استفاده از تکنولوژی‌های جدید نیز، موجب کاهش نیروی انسانی مورد نیاز کارخانه‌های صنعتی می‌شود.
آیا واحدهای بالادستی فولاد، با نیروی کار متراکم و بیش از نیاز مواجه است؟
این فعال صنعت فولاد خاطر‌نشان کرد: نیروی مازاد را باید در واحدهای صنعتی و در شهرهای بزرگ و با امکانات مناسب جست‌وجو کرد که بعضا نیز ناشی از سطح تکنولوژی قدیمی و نوسازی نشدن مجموعه‌های صنعتی مذکور است، اما در حوزه مربوط به فعالیت‌های معدنی به‌دلیل سختی کار و از آنجا که معادن در خارج از شهرها واقع شده‌اند، تامین نیروی ماهر و آموزش‌دیده، همواره با دشواری روبه‌رو است. بهخصوص اینکه در اغلب این معادن به دلیل سطوح پایین تکنولوژی، فعالیت‌های کارگری و شغلی با سختی‌ها و دشواری‌های فراوانی همراه است. به‌دلیل اینکه در صنایع بالادست، سرمایه‌گذاری کافی انجام نگرفته است و تکنولوژی‌های به‌کار رفته از سطح اتوماسیون بالایی برخوردار نیستند، بنابراین باز هم نیاز بیشتری به نیروی کار احساس می‌شود.
فرشاد در ادامه با تاکید بر اینکه تولید 55 میلیون تن فولاد بر‌اساس سند چشم‌انداز 1404، فرصت مناسبی است که با تحقق و اجرایی شدن آن، اشتغال مولد در بخش معدن و صنعت شکل می‌گیرد، گفت: سال گذشته، حدود 38 میلیون تن سنگ آهن در کشور تولید شد، این تولید باید حدود 3 برابر افزایش یابد که می‌توان با سرمایه‌گذاری جدید، سطح تکنولوژی را نیز ارتقا داد و فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کرد. در عین حال باید برای تحقق سند چشم‌انداز در زنجیره فولاد تلاش کرد و هر جا که مازاد تولید به‌وجود آمد، اقدام به صادرات کرد.به عقیده وی در واحدهای پایین‌دستی فولاد به دلیل تنوع محصولات و کارخانه‌های صنعتی کوچک با سرمایه‌گذاری پایین، امکان جذب نیروی انسانی مولد به خوبی فراهم بوده و با تراکم نیروی مازاد روبه‌رو نیست.
مدیرعامل شرکت فولاد غدیر ایرانیان در ادامه با اشاره به اینکه هنوز در داخل کشور تجهیزات و امکانات ساخت بسیاری از محصولات فولادی وجود ندارد، گفت: برای نمونه ورق خودرو با کیفیت تولید ورق خودرو تولیدی در کره‌جنوبی در کشور تولید نمی‌شود. علی ایحال بهترین تکنولوژی تولید ورق در داخل کشور به فولاد مبارکه تعلق دارد؛ اما هنوز امکان ساخت ورق‌های نازک و بسیار نازک و مناسب بدنه خودرو که سهم قابل توجهی نیز در بازارهای جهانی دارد، فراهم نشده است؛ بنابراین لزوم توجه به ساخت محصولات فولادی مهندسی جدید و پیشرفته بیش از پیش احساس می‌شود که در این بخش نیز امکان توسعه سرمایه‌گذاری برای احداث کارخانه‌های تولیدی و انواع ورق‌های نازک با پوشش‌های سطحی گالوانیزه – قلع اندود و ورق‌های رنگی فراهم است و به تبع آن کارخانه‌های تولید لوازم خانگی و صنایع غذایی از محصولات مذکور بهره‌مند شده و امکان اشتغال مولد و پایداری را در این بخش فراهم می‌کند.این فعال صنعت فولاد با تاکید بر این نکته که در داخل کشور، شرکت‌های متعددی به ساخت لوله و پروفیل فولادی و... مشغول هستند و اگر این واحدها تمام ظرفیت تولید خود را فعال کنند می‌توانند تمام نیاز داخلی به خطوط لوله انتقال نفت و گاز را فراهم کنند، افزود: واحدهای تولیدی می‌توانند از افزایش ظرفیت به‌عنوان عاملی برای افزایش شاخص‌های بهره‌وری استفاده کنند و هزینه‌های تولید خود را کاهش دهند؛ این امر تمام پارامترهای اقتصادی را بهبود بخشیده و منجر به افزایش سود خواهد شد.
بومی‌سازی تکنولوژی
مدیرعامل شرکت فولاد غدیر ایرانیان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه اقتصاد مقاومتی و لزوم توجه به آن، یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که می‌توان با محوری کردن تفکر آن در عرصه مهندسی و ساخت و توسعه و احداث صنایع آهن و فولاد و صنایع معدنی مورد نیاز کشور، به ایجاد موقعیت‌های شغلی پایدار و مستمر کمک شایان توجهی کرد، گفت: در طراحی و تولید خطوط کنسانتره کشور برای مدت یک دهه به آن توجه ویژه شده و در مقطع کنونی، حدود 80 درصد از خطوط تولید کنسانتره مواد معدنی در داخل کشور طراحی، ساخت و نصب می‌شوند. با توجه به چنین خط مشی و با عنایت به استراتژی‌هایی که ذکر شد می‌توان به ایجاد اشتغال پایدار در کشور اقدام کرد.
بخش خصوصی، بستری برای تقویت صنایع پایین‌دست
فرشاد ادامه داد: در کشور ما دولت به تنهایی از توان مالی کافی برای حمایت از صنایع بزرگ برخوردار نیست و راه چاره آن است که فرصت را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد تا برای توسعه صنایع پایین‌دست تلاش شود.بخش خصوصی نیز برای موفقیت باید پتانسیل مالی خود را تجمیع و از این فرصت استفاده کند. یکی از اهداف اصلی بورس نیز تجمیع سرمایه‌های اندک مردمی بود؛ هر چند که برای ساماندهی این امر، آن‌طور که باید توجه نشده است.
دنیای اقتصاد