هرچند محمد روشنفکر، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک کشور پیش از این از توان و ظرفیت بالای صنعت کاشی و سرامیک خبر داده و عنوان کرده بود: «سال گذشته بیش از ۱۲۰ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک ایرانی صادر شده که ارزش آن ۳۲۶ میلیون دلار بوده و با رفع موانع و حمایت دولت از صنعت کاشی و سرامیک و انجمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد می‌توانیم در این صنعت صادرات را تا سقف یک میلیارد دلار افزایش دهیم.»

ظرفیت تولید و صادرات داریم

بیشتر تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در بیست و چهارمین نمایشگاه کاشی، سرامیک و چینی بهداشتی بازار داخلی را به‌دلیل رکود مسکن بازار راکدی می‌دانند. در حاشیه این نمایشگاه سینا گلکاری‌حق مدیرعامل کارخانه امرتات سرام گفت: بازار داخلی دچار رکود شدیدی است، هرچند ظرفیت به منظور صادرات در کشور وجود دارد اما به‌دلیل نبود قراردادهای تجاری بین ایران و دیگر کشورها و همچنین نبود تسهیلات بانکی بین ایران و دیگر کشورها به طور تقریبی امکان صادرات از ایران گرفته شده است. گلکاری‌حق در ادامه توضیح داد: در صنعت کاشی و سرامیک قدرت رقابت از نظر کیفیت و نرخ برای کشور ما وجود دارد، اما به‌دلیل مسائل سیاسی و تجاری این امکان به طور تقریبی از ما گرفته شده است. برای مثال برای صادرات به کشورهای افریقایی کشورهایی مانند چین و هند توانسته‌اند روابط تجاری مناسبی برقرار کنند و قراردادهایی در این زمینه منعقد کنند.

از سوی دیگر بازرگانان آنها هزینه‌های گمرکی پایین‌تری نسبت به بازرگانان ایرانی متحمل می‌شوند و این مورد هم جزو مواردی است که امکان رقابت را از ایران گرفته است. وی با اشاره به مسائل بانکی هم عنوان کرد: از سوی دیگر به دلیل محدودیت‌های بانکی که کشور ما درگیر آن است، بازرگانان خارجی باید از ایرانی‌ها به صورت نقدی خرید کنند که بیشتر اوقات این‌کار را انجام نمی‌دهند و در این زمینه ریسک نمی‌کنند که نقدی از ایران خرید داشته باشند، چراکه این مسائل به‌طور معمول از طریق روابط بانکی انجام می‌شود. مدیر کارخانه امرتات سرام در پاسخ به این پرسش که بازارهای منطقه در چه وضعیتی قرار دارند، آیا قادر نیستیم که این بازارها را در دست بگیریم، گفت: امیدواریم جنگ در کشورهای عراق و سوریه به پایان برسد تا بتوانیم به آنجا صادرات داشته باشیم، البته باید پول نفت به‌دست مردم آنها برسد، چراکه بعد از موضوع داعش در این کشور، مشکلاتی چون نبود نقدینگی مطرح است. درباره قطر هم امیدواریم دولت پیشقدم شود و اجازه ندهد بازار آنجا تنها به‌دست ترکیه بیفتد. گلکاری‌حق در پاسخ به این پرسش که برند چه تاثیری بر افزایش صادرات خواهد داشت و کیفیت کاشی ایرانی در بازارهای هدف در چه وضعیتی است، عنوان کرد: اتفاقی که در صنعت کاشی و سرامیک ایران روی داده این است که کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان و پاکستان به این دلیل که تنها به‌دنبال کاشی ارزان‌قیمت و کم‌کیفیت هستند، بیشتر تولیدکنندگان داخلی به سمت تولیدات کم‌کیفیت با نرخ پایین برای صادرات پیش رفته‌اند. این موضوع هرچند آمار صادرات را از نظر کمی افزایش داده، اما عرصه را برای صادرات به کشورهای در سطح بالاتر تنگ کرده و سبب شده که در کل صادرات کاشی ما به سمت کاشی بی‌کیفیت پیش برود.

وضعیت رو به بهبود است

برخی از تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در نمایشگاه به نسبت اوضاع کاشی و سرامیک را رو بهبود می‌بینند. در حاشیه این نمایشگاه یونس ناصریان‌اصل مدیر فروش شرکت کاشی و سرامیک ستاره میبد عنوان کرد: وضعیت بازار داخلی به نسبت سال‌های گذشته تا اندازه‌ای بهبود یافته است. هم بازار صادرات و هم بازار داخلی حدود ۳۰ تا ۴۰درصد پیشرفته داشته است. برخی پروژه‌های داخلی راه‌اندازی شده و برخی مسائل گمرکی نیز سبب شده صادرات بیشتری شود و صادرات در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ تا حدی افزایش یابد.ناصریان در پاسخ به این پرسش که نشان(برند) چه تاثیری در افزایش صادرات کاشی و سرامیک خواهد داشت، گفت: اتفاقی که در زمینه کاشی و سرامیک در زمینه نشان(برند) روی داده، این است که بسیاری از شرکت‌ها متاسفانه محصولات درجه ۲و۳ را با بسته‌بندی درجه۱ ارسال کنند و این موضوع سبب شده دید واردکنندگان کاشی نسبت به کاشی ایرانی تا حدی منفی شود. درحال‌حاضر همان‌گونه که جنس چینی جنس نامرغوب نامیده می‌شود در بازارهای آسیای میانه کاشی ایرانی بدتر از کالای چینی تلقی شود. وی در پاسخ به این پرسش که شرکت شما به چه کشورهایی صادرات دارد، عنوان کرد: ما به کشورهایی چون عراق، افغانستان، پاکستان، عمان، ترکمنستان، آذربایجان، بلاروس و برخی کشورهای افریقای جنوبی صادرات داشته‌ایم.

پس از برجام اوضاع بهتر شده است

برخی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک بازار داخلی را چندان مناسب نمی‌دانند. در حاشیه این نمایشگاه سعید امامی‌فر، مدیر بازرگانی کاشی درسا سرام میبد عنوان کرد: بازار داخلی با رکود همراه است. بیشتر کسانی هم که خریدار هستند پول نقد ندارند و بیشتر اوقات چک دارند که گاهی وصول نمی‌شود. امامی‌فر در ادامه خاطرنشان کرد: صادرات کاشی و سرامیک هم در کل چندان مطلوب نیست، البته گاهی شاهد هستیم که صادرات با روند خوبی پیش می‌رود اما به یکباره این روند بهم می‌ریزد. البته موضوع این است که صادرات در ایران به مسائل سیاسی و اقتصادی بستگی زیادی دارد. به دلیل مسائل سیاسی به یکباره مرزها بسته می‌شود و خریداران نمی‌توانند خرید کنند. وی در پاسخ به این پرسش که اوضاع صادرات کاشی پس از برجام بهتر نشده، گفت: پس از برجام اوضاع بهتر شده و کشورهای بیشتری مشتاق به برقراری رابطه با ایران شده‌اند. اما روابط برخی از کشورها به یکباره با ایران بهم می‌خورد. برای مثال بازار عراق بازار خوبی است، اما چند ماه قبل از عید به یکباره مرزها بسته شد، یا پاکستان به یکباره تعرفه کاشی را افزایش داد. وی در پاسخ به این پرسش که کیفیت و نشان(برند)* ایرانی تا چه اندازه مطرح است، گفت: مشکل این است که کشورهای همسایه و منطقه چندان از کیفیت کاشی ایرانی رضایت ندارند، البته این موضوع به این دلیل نیست که تولیدکنندگان ایرانی قادر به تولید کاشی باکیفیت نیستند، بلکه بیشتر از این امر ناشی می‌شود که کشورهای منطقه به‌دنبال کاشی ارزان‌قیمت هستند و این موضوع سبب کاهش کیفیت کاشی ایرانی در منطقه شده است.