ابعاد فقر در خانوارهای پایتخت‌نشین

این سند، با هدف ارائه چشماندازی از شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، محیطی و فناوری آینده و به منظور بهبود فرآیند تدوین راهبردهای برنامه سوم شهر تهران، در قالب یک سند فرابخشی و راهنمای کلی فرآیند برنامهریزی تدوین شده است. بخشی از این سند به میزان فقر در تهران اشاره دارد.

براساس این گزارش، ۱۱ درصد مردم تهران فقر درآمدی دارند و ۵/ ۱۵ درصد هم دچار فقر چند بعدی هستند. آمارهای دیگری هم هستند که میگوید؛ ۳۰ درصد فقرای تهران، زنان سرپرست خانوار و ۵۶ درصد مردم تهران دارای سرپرست بیسواد هستند. اما بررسی ابعاد فقر درآمدی در خانوارهای فقیر هم نتایج قابل تاملی دارد؛ ۴۳ درصد خانوارهای فقیر مسکن ملکی ندارند، ۵۳ درصد خانوارهای فقیر سرپرست بیکار دارند و ۴۸ درصد خانوارهای فقیر هیچ فرد شاغلی در خانواده ندارند. در بخش دیگری از گزارش آمده است، ۳ دهم درصد پایتختنشینان به حمام دسترسی ندارند، ۴۶ درصد کارگران تهرانی بیمه تامین اجتماعی ندارند، ۲۰ درصد مردم مسکن مناسب ندارند و ۱۰ درصد هم سوءتغذیه دارند. در این گزارش ایجاد فضاهای فراغتی، خدمات و فضاهای متنوع شهری که پاسخگوی نیاز طبقات و فرهنگهای مختلف شهری باشد، توسعه خدمات مورد نیاز سالمندان در سطح شهر، آمادگی برای رویارویی با بحرانهای بیشتر از جمله بحران آب شهر تهران، برنامهریزی و طراحی توسعه شهر تابآور در مقابل تغییرات اقلیمی، توسعه فضاهای مورد نیاز زنان در سطح شهر و بسترسازی برای توسعه شهر هوشمند از جمله راهکارهای رفع برخی ابعاد فقر پایتختنشینان شناخته شده است. چراکه توزیع نامتعادل سرانههای خدماتی و کاربریهای رفاهی در مناطق ۲۲ گانه تهران، باعث تفاوت معنادار در میزان برخورداری ساکنان محلههای مختلف پایتخت از سرانههای شهری شده و به «فرصت نابرابر» شهروندان در استفاده از امکانات دامن زده است. تحقیقات انجام شده درباره نوع و نحوه دسترسی پایتختنشینان به امکانات و خدمات پراکنده در سطح شهر که براساس سنجش ۳۲ شاخص اقتصادی، اجتماعی، تفریحی و...، نشان میدهد فقط ۲۳ درصد از جمعیت تهران در محلههای توسعهیافته زندگی میکنند که در پنج منطقه حائز بیشترین رتبه توسعهیافتگی به ترتیب شامل مناطق شش، سه، یک، دو و هفت ساکن هستند. در مقابل، ۶۰ درصد مناطق تهران دارای کمترین سطح رفاه و توسعه هستند. در مقابل این جمعیت اندک که تعدادشان حدود ۲ میلیون نفر است، بیش از ۶ میلیون نفر از ساکنان پایتخت، در محدوده نیمهبرخوردار یا دارای کمترین سطح توسعهیافتگی شهری، سکونت دارند. برنامهریزی برای کاهش نرخ بیکاری در مناطق، بازتوزیع امکانات و خدمات شهری بهویژه در مناطق ۱۷،۱۵،۱۸،۱۴ و ۱۹ و لزوم بازنگری در طرح تفصیلی کلانشهر تهران و اولویتدهی به رفع نیازهای شهروندان مناطق مذکور سه محور پیشنهادی برای ارتقای سطح توسعهیافتگی مناطق مختلف کلانشهر تهران است.