دپوی خودروهای تولید ۹۷

آمارهای موردنظر این پرسش را پیش میآورد که حداکثر بازه زمانی که خودروها در پارکینگ قرار دارند چقدر است؟ بهعبارت بهتر، محصولات ناقص از چه زمانی در پارکینگ خودروسازان دپو شدهاند؟ و البته پرسش دیگر اینکه اولویت تکمیل خودروهای ناقص چیست؟

پیش از پاسخ به این پرسشها، ابتدا نگاهی میاندازیم به اصل ماجرای خودروهای ناقص.

پس از آنکه ایالاتمتحده آمریکا در اردیبهشت سال گذشته از برجام خارج و سه ماه بعد نیز خودروسازی ایران تحریم شد، روند تامین قطعات چه در داخل و چه از خارج به مشکل خورد و در نتیجه تیراژ روندی نزولی به خود گرفت. محدود شدن نقل و انتقال پول و همچنین قطع ارتباط شرکتهای خارجی با ایرانیها، کار تامین قطعه از خارج را سخت کرد و از آن سو مشکلات اقتصادی نیز اجازه نداد قطعات داخلی به اندازه کافی تامین شود.

آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان میدهند تولید خودرو در کشور طی سال ۹۷ و در مقایسه با ۹۶، افتی ۴۰ درصدی را تجربه کرده است. اگرچه خودروسازان پس از عبور از شوک اولیه تحریم توانستند به اصطلاح کمی خود را جمع و جور کرده و تیراژ را تا حدی بالا ببرند، با این حال این افزایش تولید با بروز دوباره پدیده خودروهای ناقص توام شد. این پدیده مختص خودروسازی ایران، در تحریمهای سالهای ۹۱ و ۹۲ بروز کرد و مشکلات زیادی را بهوجود آورد و حالا نیز دوباره سر برآورده است. مساله اینجاست که خودروسازان بهواسطه فشار از جانب نهادهای بالادستی بهخصوص وزارت صنعت، معدن و تجارت ملزم به رشد تعدادی محصولات خود هستند ولو اگر بهصورت ناقص باشد. طبق آخرین آمارها، چیزی حدود ۲۰۰ هزار محصول ناقص در کف کارخانه خودروسازان وجود دارد که بهدلیل نبود قطعات مختلف (از آنتن گرفته تا ایربگ و کامپیوتر خودرو) دپو شده و امکان تجاری شدن ندارند. ظاهرا از هر دو محصول تولیدی خودروسازان، یکی تجاری و دیگری بهدلیل کمبود قطعه دپو میشود؛ بنابراین اصل افزایش تیراژ خودروسازان به نوعی زیر سوال رفته است.

بهتازگی گروه خودروسازی سایپا اعلام کرده که در سه ماه ابتدایی سالجاری تیراژ خود را به ۱۰۰ هزار دستگاه رسانده و بنابراین به بزرگترین خودروساز کشور (در فصل بهار ۹۸) تبدیل شده است. با فرض اینکه ادعای سایپاییها (اول شدن در تولید طی بهار امسال) درست باشد، پس ایران خودروییها کمتر از نارنجیهای جاده مخصوص تولید داشتهاند. با این حساب، مجموع تولید دو خودروساز بزرگ کشور چیزی حدود ۲۰۰ هزار دستگاه است. این عدد، برابری میکند با تعداد محصولات ناقصی که در پارکینگ خودروسازان دپو شدهاند و این یعنی بخشی از خودروهای انبار شده متعلق به سال گذشته هستند. به هر حال ایران خودرو و سایپا طی سه ماه نخست سالجاری چند هزار خودرو کامل تولید و روانه بازار کردهاند؛ بنابراین وقتی کل تولید بهار آنها با محصولات دپویی برابری میکند، حتما بخشی از آنها متعلق به سال ۹۷ هستند. در واقع در پارکینگ ایران خودرو و سایپا در حال حاضر محصولات ناقصی هست که در سال گذشته تولید و هنوز راهی بازار نشدهاند. بهنظر میرسد خودروسازان اولویت تکمیل را نه زمان انتظار ناقصیها بلکه تامین قطعات قرار دادهاند. بهعبارت بهتر به نظر میسد ایران خودرو و سایپا تکمیل محصولاتی را که قطعات کسری آنها سادهتر و تامینشان راحتتر است در اولویت قرار دادهاند، ولو اینکه این محصول به تازگی تولید شده باشد و محصولی دیگر از سال گذشته در پارکینگ آنها خاک بخورد.

به عنوان مثال، تامین قطعات وارداتی بهخصوص الکترونیکیها در دوران تحریم بسیار سخت شده، اما قطعات داخلی راحتتر تامین میشوند، بنابراین احتمالا اولویت خودروسازان تکمیل محصولاتی است که تامین قطعات کسری آنها راحتتر است. ۲۰۰ هزار خودرویی که هماکنون دپو شده، همگی معطل قطعات سخت و پیچیده نبوده و بخشی از آنها با تامین قطعاتی ساده قابلتجاری شدن و عرضه به بازار هستند.