جهش نرخ ارز واردات را چقدر افزایش داد؟

از جهش نرخ ارز همواره با عنوان ابزاری برای کاهش بدهی های دولت نام برده می شود. برخی نیز این جهش را مانعی برای واردات دانسته و ارزان بودن دلار را عامل اصلی ورود کالاهای خارجی به کشور می دانند.

فرشاد مؤمنی استاد دانشگاه علامه طباطبایی اما اعتقاد دارد این جهش نرخ ارز در هر برهه از زمان که رخ داده نه تنها واردات را کاهش نداده بلکه به واردات کالاهای لوکس نیز منجر شده است.

وی در گفت و گو با خبرگزاری خبرآنلاین می گوید: به تبعات جهش نرخ ارز اشاره کرد و گفت: در فاصلهٔ ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ باوجوداینکه بیسابقهترین جهشهای تاریخی در نرخ ارز ایجادشده و پشت سر این کار هم ارادهٔ سیاستگذاران بوده یعنی آنها عامدانه و بر اساس انتظار آن دستاوردهایی که ذکر شد، به سمت چنین سیاستی پیش رفتند، بهطور متوسط در این دوره رشدِ واردات چیزی حدود ۵۰ درصد در سال از وارداتِ دورهٔ مشابه قبل از خود بیشتر شده است.

وی افزود: مسئلهٔ بسیار حیاتی این است که ممکن است بسیاری تصور بکنند که خب این جهشی که در واردات اتفاق افتاده به خاطر این بوده که مثلاً جنگ تمامشده و قرار بوده که مثلاً بازسازی شود و واردات برای افزایش تولید و از این قبیل انگیزهٔ چنین چیزی بوده ولی وقتی جزییات را بررسی میکنیم میبینیم که در فاصلهٔ ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ میزانِ واردات کالاهای لوکس و تجملی در ایران، ۵/۵۱ برابر شده است، خوب دقت بکنید که در اینجا دو تا نکته وجود دارد، یک نکته این است که انتظار میرفت که با آن جهشِ بیسابقهٔ تاریخی در نرخ ارز سقوطی متناسب در واردات اتفاق بیفتد، جهش اتفاق افتاده بهطور متوسط یعنی ۵۰ درصد بیشتر از دورهٔ مشابه قبل از خودش.

یک میلیارد دلار واردات مساوی است با از بین رفتن ۲۵ تا ۱۰۰ هزار فرصت شغلی
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه به نوع کالاهای وارداتی طی سالهای ۶۹ تا ۷۳ اشاره کرد و گفت: نکتهٔ دوم این است که بالاترین و تکاندهندهترین جهش در واردات کالاهای لوکس و تجملی اتفاق افتاده نه وارداتِ کالاهای سرمایهای و واسطهای، از منظر اقتصادِ سیاسی خود واکاوی این تجربه میتواند درسهای بسیار بزرگ و عبرتآموزی برای نظام تصمیمگیریِ ما داشته باشد؛ و ما میتوانیم این سؤال را مطرح کنیم که چرا این مسائل مطرح نمیشود؟

وی تاکید کرد: چرا از این درسهای بزرگ عبرتِ بایسته گرفته نمیشود؟ شما نگاه بکنید این چیزی که من عرض کردم آثارِ مستقیم این قضیه است یعنی در اثر افزایش نرخ ارز ما بیسابقهترین سطح تجربهشدهٔ اتلاف منابع ارزی درزمینهٔ امور غیر توسعهای یا ضد توسعهای را شاهد بودهایم اما مسئله به همینجا ختم نمیشود. مسئله این است که وقتیکه جهش نرخ ارز اتفاق افتاده، جهش واردات هم اتفاق افتاده و آن جهش اصلی در وارداتِ کالاهای لوکس و تجملی بوده که تمام اینها معنیدار است و نیازمند دقت و واکاویهای بیشتر است.