تعادل در بازار ارز با عملیاتی شدن بازار مشتقات ارز

حامد سلطانی نژاد درباره وضعیت بازارهای مشتقه در دنیا و حجم معاملات آنها گفت: بر اساس آخرین آمارهای موجود، بازارهای مشتقه در چند دههٔ اخیر پیشرفت چشمگیری داشتهاند. در بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹میلادی. ، حجم معاملات قراردادهای مشتقه در سراسر جهان نزدیک به ۶۰۰ تریلیون دلار بود که بسیار بالاتر از تولید ناخالص داخلی آمریکا بهعنوان بزرگترین اقتصاد جهان بود.

مدیر عامل بورس کالا افزود: از سویی دیگر بر اساس اطلاعات ارائهشده از سوی بانک تسویهحسابهای بینالمللی، در ابتدای سال ۲۰۰۰، بیش از ۹۰ درصد از ۴۵۰ کمپانی در دنیا از ابزارهای مشتقه برای مدیریت ریسک نرخ بهره استفاده کردند. بازارهای مشتقه در وضعیت فعلی دنیا ازجمله کنترلگرهایی است که میتواند در تعادلبخشیها کمک کند و در سویی دیگر با سرعت درحال رشد است.

وی با اشاره به تفاوت میان قراردادهای مشتقه، اوراق قرضه و سهام اظهار داشت: درحال حاضر، ابزارها و قراردادهای مشتقه در بازارهای بورسی و خارج از بورس رشد بسیار یا سازمانیافته داشته است. این ابزارها از طریق سازوکار بهاشتراکگذاری ریسک، فرصتهای سرمایهگذاری با بازده بالقوهٔ بالاتر از آنچه در بازار اوراق قرضه و سهام وجود دارد، ارائه میدهند. محصولات مشتقه ابزارهای مالی هستند که قیمت آن به سایر متغیرهای اساسی مانند قیمت سهام و شاخصها، نرخ بهره، نرخ ارز، قیمت کالاها و… وابسته است

سلطانینژاد خاطر نشان کرد: در حقیقت ابزارهای مشتقه ابزارهای مالی مرتبط با دارایی پایهاند و ابزار مفیدی برای پوشش ریسک نوسانات قیمت در محیطهای ناپایدار بهشمار میآیند و هر روز درحال کسب جایگاههای تازهتری در بازارهای مالی دنیا در کشورهای متفاوت است.

مدیر عامل بورس کالا در خصوص تاثیرات ناشی از بازار مشتقه در کشورها، گفت: مطالعات اخیر و بررسی آمارها نشان میدهد این بازار در کشورهای دنیا که عملیاتی شده، بازتابهای متنوعی داشته است؛ بهطوری که تأثیرات و پیامدهای بازارهای مشتقه در یک اقتصاد میتواند بهطور توسعهیافتهای متفاوت باشد. بسیاری از محققان بر سازوکارهای بهاشتراکگذاری ریسک تمرکز میکنند و ابزارهایی را برای شرکتها بهمنظور مقابله با شرایط شکلگرفته و احتمالی و همچنین دستیابی به اطلاعات تکمیلی در بازارهای مالی فراهم میآورند.

وی ادامه داد: در هر صورت، بازارهای مشتقه در دهههای گذشته رشد چشمگیری داشتهاند، اگرچه سود حاصل از بازارهای مشتقه میتواند بسیار بزرگتر باشد. البته، ابزارهای مشتقه ممکن است در دستیابی به تخصیص کارآمد ریسک در کل اقتصاد نیز کمک کنند. همچنین، در ایجاد بازار برای ارائهٔ فرصتهای جدید برای سرمایهگذاران مفیدند. علاوهبراین، مشتقات اطلاعات را به بازارهای مالی ارائه میدهند و بنابراین نقش مهمی در کاهش نوسانات آینده در بازارهای مالی جهانی ایفا میکنند.

سلطانی نژاد با بیان این که مشتقات به تخصیص ریسک میان سرمایه گذاران و بنگاهها کمک میکند، گفت: این یک واقعیت است که کنترل نوسانها یکی از مهمترین کارکردهای این بازار است و بهصورت بنیادی مشتقات به تخصیص ریسک بین سرمایهگذاران و بنگاهها کمک میکنند و میتوانند هزینههای تنوعبخشی به پورتفوی را کاهش دهند. علاوهبراین، قیمت ابزارهای مشتقه ممکن است اطلاعاتی را برای معاملهگران آشکار کند که میتواند به ایجاد بازارهای مالی پایدارتر کمک کند.

مدیرعامل بورس کالا با اشاره به تحقیقات انجام شده در این بخش خاطر نشان کرد:در تحقیقی، رابطهای بین بازارهای مشتقه و رشد اقتصادی پیدا کردند که نشان میداد اگر نقدینگی کافی در بازار نقدی پایه وجود داشته باشد، میتوان معاملهٔ ابزارهای مشتقه را حفظ کرد. در سویی دیگر، شواهد تجربی ارائهشده در این تحقیق نشان میدهد بازارهای مشتقه ممکن است تأثیرات عمدهای در رشد اقتصادی داشته باشند. تلاشهای بیشتر برای توسعهٔ بازارهای مشتقه به تقویت فعالیت اقتصادی کمک میکند، بنابراین رفاه جامعه را بهبود میبخشد و این ابزارها از طریق انتقال ریسک میتوانند نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا کنند که مهمترین آن کنترل نوسانها است.

وی در خصوص راهکارهای بازار مشتقه برای معاملات غیر شفاف اظهار داشت: ذات این بازار از بینبردن شکافهای عمیق بین بازار نقد و بازار آتی است و به همین دلیل گسترش بازارهای مشتقه باید هدفی اصلی برای سیاستگذاران و تصمیمگیران برای ترویج رشد اقتصادی و رفاه باشد؛ بر همین اساس، اجرای تمام اقدامات قانونی لازم برای ازبینبردن معاملات غیرشفاف با محصولاتی از مشتقات خاص لازم است تا اقتصاد جهانی را به مسیر پایدار رشد اقتصادی قوی و متعادل تبدیل کند و این امر رخ نخواهد داد مگر اینکه به این باور برسیم که بازار مشتقه یک راه است و فقط ابزاری ساده نیست.

سلطانی نژاد درباره راه اندازی بازار مشتقه ارزی به منظور کنترل التهابات، گفت: اساساً، راهاندازی بازارهای مشتقه میتواند التهابات را کنترل کند، زیرا بخشی از بازار نقد بهسمت بازار مشتقه کشیده میشود، به اینصورت که سازوکارهای این بازار بهصورت استاندارد و خودنظامیافته سعی میکند قسمتی از بازار را جدا کند و بهسمت بازار مشتقه بکشاند و در واقع بخش التهابی بازار بهسمت بازار مشتقه منتقل میشود و با این سازوکار وضعیت در شرایط کنترلشدهای قرار میگیرد و بر همین اساس درحال حاضر و در بورس کالا، در شرایطی که فعلاً درخواستی از سوی نهادهای بالادستی اعلام نشده، همهٔ زیرساختهای بازار مشتقهٔ ارزی در بازار سرمایه آماده شده است.