خلأ طرح جامع در سرب و روی

«دخالت دولت در فرآیند تولید، صادرات و قیمتگذاری»، «عدم ثبات در تصمیمگیری» و «کمبود مواد اولیه و موانع موجود در مسیر ورود ملزومات ضروری خطوط تولید» از دیگر مواردی بود که فعالان اقتصادی بهعنوان خطاهای سیاستگذاری در نشست «مروری بر صنعت سرب و روی» موردتوجه قرار دادند.

در این راستا تدوین یک نقشه راه برای صنایع سرب و روی، بهعنوان مسیر برونرفت از چالشهای فعلی از سوی فعالان بخشخصوصی مطرح شد. به اعتقاد فعالان، یکی از گامهای اساسی برای اصلاح روندهای فعلی، شناسایی کلیه عوامل اثرگذار در مسیر توسعه صنایع مزبور است، اقدامی که میتواند شرایط را برای اولویتبندی سرمایهگذاری در بخشهای مختلف مشخص کند. در نهایت فعالان بر این موضوع تاکید کردند که در صورت بهبود و ارتقای رویههای فعلی میتوان چشمانداز روشنی را در سطح بینالمللی برای صنعت سرب و روی ترسیم کرد.

در ابتدای این نشست، امین صفری، مدیرعامل مجتمع سرب و روی باریت مهدیآباد موانع و چالشهای صنعت مذکور را در یک چارچوب کلان ارائه کرد. او در اینباره توضیح داد: فعالان صنعت سرب و روی در بخشهایی از جمله تامین مواد اولیه، قیمتگذاری، صادرات و تکنولوژی با مشکلات مختلفی مواجه هستند. در این راستا و برای حل چالشهای مذکور، ضرورت توجه به طرح جامع سرب و روی کاملا وجود دارد، چراکه بازیگران اصلی این صنعت دچار تغییر خواهند شد، اما امروز چشمانداز و طرح جامعی وجود ندارد. وی افزود: با وجود آنکه یکی از بزرگترین منابع دنیا را در اختیار داریم ولی متاسفانه برنامهای برای استفاده از آنها به نحو مطلوب نداریم. ما باید طرح جامعی تهیه کنیم و بهطور سالانه هم آن را در مسیر تغییر و به روز شدن قرار دهیم، البته این اقدام نیازمند تشکیل ساختاری است که دادههای مختلف را با صاحبان صنایع به اشتراک بگذارد.

او با اشاره به برخی تغییرات در فضای صنعت سرب و روی گفت: طی چند سال آینده معدن انگوران بهعنوان یکی از بازیگران اصلی این صنعت از میدان خارج خواهد شد ولی از سوی دیگر معدن مهدیآباد وارد میدان میشود. به گفته مدیرعامل مجتمع سرب و روی باریت مهدیآباد، مهمترین هدفی که میتوان از طرح جامع دنبال کرد، ایجاد توازن در صنعت سرب و روی است، توازنی که درحالحاضر وجود ندارد. در عین حال برای افزایش بهرهوری در تولید محصولات، توجه به مزیتهای نسبی، توجه به روند تغییر تکنولوژی و استفاده از صنایع هایتک، از اهمیت برخوردار است.

صفری با اشاره به برخی آمار و ارقام در حوزه سرب و روی تصریح کرد: مجموع ذخایر کشور در این بخش ۲۱۲ میلیون تن است که حدود ۱۲میلیون تن آن شامل ذخیره فلز محتوی «روی» است. نکته جالب توجه این است که بیش از ۷۰درصد از این معادن از منظر تعداد، شامل معادن کوچک است، بنابراین این امر نشان میدهد که باید در سیاستگذاریها به معادن کوچک توجه بیشتری شود. به گفته او، در این بخش تنها یک معدن با بیش از ۵۰ میلیون تن در کشور وجود دارد و سه معدن هم بین ۵ تا ۵۰ میلیون تن ظرفیت دارند.

همچنین مابقی معادن سرب و روی، (۸۵ معدن) همگی کمتر از ۵ میلیون تن ظرفیت دارند. وی ادامه داد: در بخش منابع سرب و روی ۵درصد از ذخیره منابع دنیا را در اختیار داریم اما از کل استخراج دنیا در این بخش ۹/ ۱ درصد را در اختیار داریم. دادههای موجود نشان میدهد اگر بخواهیم به سطح استاندارد جهانی در بخش تولید و ذخیره محصولات برسیم، باید نزدیک به ۳ برابر بهرهبرداریمان از ذخایر فعلی را افزایش دهیم.

همچنین حمیدرضا معینالدینی، مدیرعامل شرکت کوشا معدن به برخی از اقداماتی که برای دسترسی آسان اطلاعات به فعالان صنعت مزبور، در دستور کار قرار گرفته است اشاره کرد و گفت: سامانه جدیدی را طراحی کردیم که از قابلیت نقشهمحوری برخوردار است. در قالب این سامانه، دیتابیسی از مجموع پروژهها، معادن، کارخانهها، میزان فرآوری و وضعیت صنایع پاییندستی جانمایی شده است و اطلاعات مختلفی نیز در بخش تناژ، عیار، شرایط معادن و... ارائه میشود.

وی اضافه کرد: این پروژه در آینده تکمیل و به روز خواهد شد، بهگونهایکه میتواند کمک بزرگی برای برنامهریزی فعالان اقتصادی باشد. معینالدینی ادامه داد: یکی از هدفهای مهم سامانه مذکور این است که ظرفیتهای جدیدی را بهصورت پویا در حوزه اکتشاف محقق کند.

در این چارچوب الگوریتمی طراحی میشود که مشخصات معادن و جانمایی منطقهای آنها را مشخص میکند. وی در تکمیل این توضیحات تصریح کرد: تلاش ما این بوده است که با ذی نفعان این حوزه ارتباط خوبی برقرار کنیم، به دنبال این هستیم که از مسیرهای جدید تعریفشده یک چشمانداز اولیه را برای صنعت سرب و روی مشخص کنیم تا بتوانیم به یک صنعت پاک، پایدار و با بهرهوری بالا در تراز جهانی دست پیدا کنیم. در ادامه ابراهیم جمیلی، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان تولیدکنندگان شمش سرب ایران عنوان کرد: شرایط مناسبی برای افزایش ظرفیت سرب و روی وجود دارد.

ظرفیت ما در بخش سرب ۴۲۰ هزار تن و در بخش روی ۴۸۰ هزار تن است که شاید امروز ۳۰ درصد از ظرفیت آنها هم فعال نباشد. باید در کوتاهمدت این برنامه را در دستور کار قرار دهیم که چگونه از ظرفیتهای موجود به شکل کاملتری استفاده کنیم، هدفی که در صورت تحقق باعث پایین آمدن قیمت تمامشده نیز میشود.

همچنین بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با بیان اینکه انگیزه سرمایهگذاری در دو بخش سرب و روی بیش از سایر فلزات معدنی است، اظهار کرد: در بخشهایی که دخالت دولت را شاهد بودیم، اتفاقات خوبی رخ نداد. دولت با تعیین دلار ۴۲۰۰ تومانی به فعالان اقتصادی اعلام کرد که باید محصولتان را به یک قیمت مشخص بفروشید. این سیاست باعث رانت و فساد شد، بهطوری که به یکباره تقاضا برای کالایی مثل مفتول به ۵ برابر افزایش یافت. این مسائل در واقع نتیجه رانت بود. وی افزود: با قیمتگذاری دستوری نظام بورس را مختل کردیم، آن هم در صنعتی که بخش زیادی از تولید آن باید به کشورهای دیگر صادر شود. شکوری تاکید کرد که مسوولان دولتی باید برای ارتقای بهرهوری و تولید در صنعت سرب و روی از نظرات کارشناسی فعالان بخشخصوصی استفاده کنند.

یوسف مرادلو، رئیس هیاتمدیره و دبیر انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران نیز نبود یک استراتژی مشخص را یکی از آفات اصلی صنعت سرب و روی عنوان کرد و گفت: عدم ثبات و تصمیمگیریهای ناگهانی باعث لطمه به تولیدکنندگان شده است. در شرایطی که فاقد استراتژی باشیم، مدیران متخصص و کارآمد هم نمیتوانند اثرگذار باشند. مطالبه ما از متولیان بهصورت شفاف این است که باید برنامه و استراتژی مشخصی را برای صنعت سرب و روی تدوین کنیم، چرا که در این صورت، میتوان صادرات غیرنفتی را جایگزین صادرات نفتی کرد.

عباسعلی ایروانی، مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صمت نیز مانند فعالان بخشخصوصی بر طراحی یک سند راهبردی برای بخش سرب و روی تاکید کرد و گفت: عوامل مختلفی از جمله، ذینفعان، دستاندرکاران، تکنولوژی، بازار، دولت، تعاملات داخلی و مشکلات بینالمللی بر این بخش تاثیرگذار هستند. نکته حائز اهمیت این است که باید تمام عواملی که در روند توسعه سرب و روی اثرگذار هستند را شناسایی کنیم و مطابق آنها بخشهای مختلف را اولویتبندی کنیم، به گونهای که بخشهای که برای سرمایهگذاری از اهمیت بیشتری برخوردارند مشخص شود. به گفته او برای آنکه بتوانیم براساس اولویتبندیها پیش برویم باید انسجام و تعامل بیشتری در میان دستاندرکاران و فعالانی که با صنعت سرب و روی در ارتباط هستند ایجاد کنیم.

وی با اشاره به برخی از آمار و ارقام در حوزه سرب و روی گفت: جمع کل معادن سرب و روی در کشور ۸۹ معدن است که از این تعداد ۵۵ معدن فعال، ۳۰ معدن غیرفعال و چهار معدن هم درحال تجهیز است. از سوی دیگر، ۱۵ استان کشور از معادن سرب و روی برخوردارند که یزد بالاترین میزان ذخیره را دارد. همچنین میزان تولید یک ساله استخراج واقعی معادنمان ۵ میلیون و ۱۴۰ هزار تن هست. همچنین در بخش سرب، تعداد ۵۲ کارخانه بهعنوان واحد فرآوری وجود دارد.

سیدرکنالدین سیدآقامیری، عضو هیاتمدیره انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان شمش سرب ایران بر آمادگی این انجمن برای حضور در صنعت بازیافت تاکید کرد و گفت که فعالان این عرصه میتوانند با تغییر کاربری و استفاده از ظرفیت بازیافت، به افزایش تولید اقدام کنند. به گفته او در کشور ما ۹۰ درصد از تولید سرب از طریق صنعت بازیافت است. سیدآقامیری اضافه کرد: بیشتر سرمایهگذاریهای انجام شده در سرب و روی توسط بخشخصوصی انجام شده و تکنولوژی ضروری هم توسط آنها وارد شده است. وی افزود: فعالان بخشخصوصی با انواع مشکلات ارزی، کمبود مواد اولیه و... دست و پنجه نرم میکنند، دولت هم با مداخلاتی که انجام میدهد اجازه واردات را به شکل درست نمیدهد.

اما در نشست دیگر از دومین همایش صنایع غیرآهنی و فناوریهای وابسته، فرصتها و چالشهای بازار اسید سولفوریک و صنایع پاییندست در قالب سه پژوهش ارائه شد. در بخش اول شهرام سعیدی، مشاور معاون مالی و اقتصادی شرکت ملی مس ایران به بررسی فرصتها و چالشهای این صنعت در حوزه بازاریابی و لجستیک پرداخت. به گفته سعیدی، شرکت ملی مس ایران در راستای ارتقای شاخصهای زیستمحیطی صنعت مس اقدام به نوسازی و توسعه ظرفیت تولید اسید سولفوریک کرده است، اتفاقی که باعث شده است ظرفیت تولید این محصول در شرکت ملی مس به ۵/ ۱ میلیون تن افزایش پیدا کند.

همچنین شهرام دانشپژوه، مدیر پروژه کارخانجات اسید فسفریک و کود شیمیایی پژوهشی را با عنوان صنایع پاییندست اسید سولفوریک در جهان و ایران و فرصتهای سرمایهگذاری در این حوزه ارائه کرد. مطابق پژوهش مذکور چالش بازار اسید سولفوریک در کشور شامل «مازاد عرضه داخلی و محدودیت تقاضا»، «شرایط نامناسب حملونقل و هزینههای بالای آن» و «فاصله قابلتوجه مراکز تولید و مصرف اسید در کشور» است.

همچنین «بهرهمندی صنایع پاییندست از قیمت مناسب اسید و امکان توسعه آنها»، «توسعه صادرات اسید سولفوریک» و «رقابتیتر شدن بازار اسید سولفوریک در کشور»، برخی از فرصتهای موجودی است که پیش روی صنعت مزبور قرار دارد. در بخش پایانی این نشست سید جواد حسینی، پژوهشگر موسسه تحقیقات پسته کشور به بررسی جوانب و فرصتهای اسید سولفوریک در بخش کشاورزی پرداخت. به گفته حسینی، اصلاح خاکهای شور و قلیا، کاهش موضعی PH خاک و بهبود جذب عناصر غذایی (در فصل رشد) و تولید کودهای شیمیایی مهمترین جنبههای کاربرد اسید سولفوریک در بخش کشاورزی است.