آیا رکود اقتصادی ۲۰۰۸ تکرار می‌شود؟

«ترس از رکود در آمریکا در حال گسترش است. خاطرات رکود قبلی این نگرانی را تشدید میکند: آخرین مواجهه آمریکا با رکود در سال ۲۰۰۸ و هم زمان با شروع بحران مالی بود؛ میلیونها نفر از مردم شغلشان را از دست دادند، رشد تولید ناخالص داخلی کاهش یافت و کسبوکارها تعطیل شدند.» سیانان بیزنس گزارشی را با عنوان «هر رکودی، بحران نیست» چنین شروع کردهاست.

از سال گذشته تا کنون، تمام گزارشهای جهانی به درگیر شدن جهان در رکودی بزرگ هشدار میدهند. آخرین هشدار نیز مربوط به گزارش جدید صندوق بینالمللی پول میشود. IMF در گزارش چشمانداز اقتصادی ۲۰۱۹ مینویسد:« اقتصاد جهانی در حال کند شدن است. رشد اقتصادی در سال ۲۰۱۹ به ۳ درصد، پایینترین میزان رشد بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ تا به حال رسیدهاست. این یک نزول جدی از رشد ۳.۸ درصدی از سال ۲۰۱۷ است. در آن دوره زمانی، جهان در حال رشد هماهنگ بود. این کاهش رشد، پیامد افزایش موانع تجاری، بالا رفتن نااطمینانی و بیثباتی ژئوپلتیکی و تجاری، فشارهای کلان اقتصادی در برخی از اقتصادهای نوظهور و عوامل ساختاری مانند رشد پایین بهرهوری و جمعیت سالخورده در اقتصادهای توسعهیافته است.»

پیش از این، دیوید مالپاس، رئیس بانک جهانی نیز گفته بود:«رشد اقتصادی قویتر برای کاهش فقر و بهبود استانداردهای زندگی ضروری است. نیروی محرک فعلی اقتصاد، ضعیف باقیمانده، در حالیکه میزان بدهی افزایش یافت و رشد سرمایهگذاری کاهش یافته است. این شرایط به خصوص در کشورهای در حال توسعه، کشورها را از رسیدن به آنچه که ظرفیتش را دارند، دور نگه میدارد. به همین خاطر انجام اصلاحات ساختاری در بسیاری از کشورها ضروری و حتی اورژانسی است. تنها راه پیشرفت کشورهای در حال توسعه، بهبود محیط کسبوکار و جذب سرمایهگذاری است. آنها همچنین نیاز به مدیریت بدهیهایشان دارند که به رقم بسیار بالایی رسیده است.»

اما تحلیلگران سیانان معتقدند که این رکود، چندان عجیب و بحرانی نیست. سیانان بیزینس مینویسد:« اقتصاد جهان به آهستهترین سرعت رشد خود در سه سال اخیر رسیدهاست. اقتصاد، در مسیر ثبات قرار دارد اما نیروی محرک آن شکننده و با ریسکهای حیاتی مواجه است. تجارت و سرمایهگذاری بینالمللی ضعیفتر از آن چیزی است که برای امسال پیشبینی میشد. فعالیتهای اقتصادی در بیشتر کشورهای توسعهیافته به خصوص در منطقه یورو و اقتصادهای بزرگ نوظهور، از سال قبل کمتر و آهستهتر شده است. اما همه رکودها شبیه به این نیستند. گاهی اقتصاد میتواند از میان همین رکود هم رشد کند. در حقیقت، برخی از اقتصاددانها باور دارند که اکنون جهان در رکود فرورفته است و بسیاری از مردم حتی متوجه این مسئله هم نشدهاند.»

آلسو لانجیز، مدیر ارشد در اینوسکو به سیانان بیزنس میگوید:«بر اساس شاخصهای ما، ما در رکود رشد در جهان هستیم. زمانی که به سال ۲۰۲۰ وارد شویم، رشد آهسته است و این آهستگی در مسیری هماهنگ است.»

در حال حاضر، اگرچه رشد اقتصادی دچار رکود شدهاست اما فعالیتهای اقتصادی با رکودی که باعث از بین رفتن آنها شود، در سطح گسترده روبرو نشدهاند. بر اساس تحلیل سیانانبیزینس، شرایط رکود رشد، زمانی است که رشد اقتصاد از روند معمول آن پایینتر است و کاهش پیدا میکند. روند رشد، نرخ میانگین رشد است که بیکاری و تورم را در سطح پایداری نگه میدارد. لانجیز تنها کسی نیست که وضعیت اقتصاد جهان را چنین ارزیابی میکند. چارلز شوآب، استراتژیست سرمایهگذاری نیز میگوید:«جهان در رکود تولید قرار دارد.»

رکود اخیر تولید در آمریکا به خاطر جنگ تجاری، چشمانداز اقتصادی جهان را تحتالشعاع قرار دادهاست. اوضاع اقتصادی این کشور به عنوان بزرگترین اقتصاد، به اقتصاد همه جهان سرایت میکند. اما رکود کنونی که همه از آن صحبت میکنند، اصلا شبیه به رکود ده سال پیش نیست. سیانان مینویسد:«برای آمریکا رکود رشد از هیچ نظر شبیه به سال ۲۰۰۸ نخواهد بود. آن زمان آمریکا وارد دوره رکود فنی شد. اما حالا با این وضعیت فاصله زیادی دارد.»

وضعیت اقتصادی ایران هم به آنچه که در بیشتر کشورهای جهان میگذرد، شباهت دارد. صندوق بینالمللی پول در جدیدترین گزارش خود، پیشبینی کرده است که رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۱۹، منفی ۹.۵ درصد خواهد بود اما در سال ۲۰۲۰، به صفر میرسد. IMF در تحلیل خود از بهبود اوضاع اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۰ نیز از ایران نام میبرد و مینویسد:«پیشبینی میشود که رشد اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰، بهبود یابد و به ۳.۴ درصد برسد. پیشبینی میشود که رشد اقتصادهای توسعهیافته از ۳.۹ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۴.۶ درصد در سال ۲۰۲۰ برسد. حدود نیمی از این رشد در سال ۲۰۲۰، به خاطر بهبود اوضاع یا کم عمق شدن رکود در بازارهای نوظهوری مانند ترکیه، آرژانتین و ایران است. بخش دیگر نیز بر اثر بهبود وضعیت در اقتصادهایی مانند برزیل، مکزیک، هند، روسیه و عربستان است که رشد آنها در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸، کند شده بود.»