چهل سالگی صنعت پتروشیمی ایران/ صنعت پتروشیمی ایران چه جایگاهی دارد؟

صنعت پتروشیمی به عنوان تغذیه کننده اصلی بخشهای صنعتی و پایین دستی ؛نقش بسیار مهمی در افزایش اشتغال در کشور دارد و بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت به دنبال توسعه این صنعت و کاهش خام فروشی هستند.

سهم ایران از بازارهای جهانی صنعت پتروشیمی کمتر از یک درصد است و طی سالهای گذشته اقداماتی جهت افزایش سهم ایران از این بازار شده است.

شروع به کار صنعت پتروشیمی در کشور به دهه ۱۳۳۰ شمسی باز میگردد در اواخر دهه ۳۰ وزارت اقتصاد وقت به منظور گسترش و توسعه صنعت پتروشیمی در کشور بنگاه شیمیایی کشور را تاسیس نمود و این شرکت در سال ۱۳۳۷ طرح احداث کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس (پتروشیمی شیراز) را به اجرا گذاشت و پس از ۵ سال اولین مجتمع پتروشیمی کشور تحت عنوان پتروشیمی شیراز در سال ۱۳۴۳ جهت تولید کود شیمیایی به بهره برداری رسید.

در ادامه وزارت اقتصاد در سال ۱۳۴۲ پیشنهاد تشکیل شرکت ملی صنایع پتروشیمی را تحت مالکیت دولت و شرکت ملی نفت ارائه نمود و چیزی طول نکشید که شرکت ملی صنایع پتروشیمی جهت تمرکز بر روی ایجاد و توسعه صنعت پتروشیمی کشور تاسیس گردید.

صنعت پتروشیمی در کشور در 5 مرحله و با عبور از فراز و نشیبهای متعددی رشد خود را شروع کرد در گام نخست با تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال ۱۳۴۲ و همچنین با احداث مجتمع تولید کود شیمیائی شیراز در سال ۱۳۴۳ فعالیت صنعت پتروشیمی در کشور آغاز شد.

در ادامه با ایجاد مجتمعهای پتروشیمی رازی، آبادان، کربن اهواز (ایران)، خارک، فارابی، بندرامام و طرحهای توسعه پتروشیمی شیراز آغاز شد.

با پبروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی بیشتر واحدهای صنعت پتروشیمی در دوره دفاع مقدس، در مناطق جنگی و در معرض حملات دشمن قرار داشت، تولید به حداقل رسید و عملیات تکمیل احداث پتروشیمی بندرامام نیز متوقف شد. البته تکمیل طرحهای نیمه تمام از جمله طرح گسترش شیراز ادامه داشت.

پس از پایان جنگ تحمیلی مرحله بازسازی صنعت پتروشیمی آغاز شد و طی آن اجرای برنامه پنجساله اول- زمان بازسازی، راه اندازی مجدد و اجرای طرحهای توسعه بود. در برنامه دوم توسعه نیز اجرای طرحهای توسعهای و افزایش تولید شدت گرفت و تولید در سال پایانی برنامه دوم (۱۳۷۸) به ۱۲ میلیون تن رسید.

با ثبات در وضعیت تولید صنایع پتروشیمی شاهد توسعه این صنعت در کلاس جهانی هستیم طی این دوره برنامه پنج ساله سوم توسعه پتروشیمی سرآغاز مرحله جدیدی گردید.

۵۱ مجتمع پتروشیمی در کشور در حال تولید محصولات پتروشیمیایی به ظرفیت اسمی ۵۶ میلیون تن در سال هستند. ۲۱ مجتمع در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر، ۱۳ مجتمع در عسلویه و همچنین ۱۷ مجتمع نیز در سایر مناطق کشور در حال تولید هستند. ۶۷ طرح پتروشیمی نیز در کشور جهت تولید ۶۱ میلیون تن محصول به ارزش سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلار برنامهریزی شده است.