چرا دلار ۲۲ هزار تومان شد؟/شگرد جدید صادرکنندگان در پنهان‌کاری ارزی

ارسلان ظاهری کارشناس اقتصادی، با بیان اینکه موضوع بازگشت ارز حاصل از صادارت در مقطع فعلی اقتصاد ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: در شرایطی که کشور تحت تاثیر شدیدترین تحریمهای اقتصادی قرار دارد، صادرات غیر نفتی در حکم گلوگاه استراتژیک کشور است و ارزهای صادراتی میتواند تا حدودی اقتصاد ایران را در برابر تحریمها مصون نگه دارد.

او بیان کرد: طبق آمارهای رسمی بانک مرکزی میزان صادرات غیر نفتی کشور در سالهای ۹۶، ۹۷ و ۹۸ به ترتیب ۳۹.۹، ۳۹.۶ و ۳۸.۶ میلیارد دلار بوده است و در مجموع طی دو سال اخیر صادرات کشور حدود ۷۲.۵ میلیارد دلار بوده که از این میزان تنها ۴۵ میلیارد دلار آن به سامانه نیما تزریق شده است.

ظاهری با بیان اینکه ۲۷.۵ میلیارد دلار ارز صادراتی وارد سامانه نیما نشده است، گفت: همین میزان معادل ارز مورد نیاز برای واردات ۲ سال کالاهای اساسی کشور است و این موضوع زمانی دشوار میشود که درمی یابیم این ارز به بخشهای دیگری اختصاص یافته است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: عدهای بر این باورند که این دلارها بدون اینکه وارد کشور شوند، در همان کشورهای مبدا مانده و صادر کنندهها به واسطه آن اقدام به سرمایه گذاری در کشورهای دیگر مانند ترکیه میکنند.

او افزود: بخش دیگری هم که به صورت غیر رسمی برمی گردد این ابهام را ایجاد میکند که مبادا صرف تامین مالی قاچاق شده باشد و این موضوع هم برخلاف منافع ملی کشور است بنابراین یکی از محلهای جدی برای تامین ۱۲.۵ میلیارد دلار ارزی که صرف قاچاق شده، همین ارزهای حاصل از صادرات غیر نفتی است.

ظاهری تصریح کرد: عدهای معتقدند باید برای صادرکنندگان مشوقهایی را در نظر گرفت تا بدین طریق راغب به تزریق ارزهای خود به سامانه نیما شوند و میبینید که در شرایط فعلی و با توجه به افزایش قیمت دلار در این سامانه، اما هنوز هم هستند خاطیانی که به طرق مختلف قانون را دور میزنند.

این کارشناس اقتصادی ضمن انتقاد از عملکرد بانک مرکزی بیان کرد: سیاست گذار پولی ما نباید بعد از ۲ سال آزمون و خطا به این نتیجه برسد که چگونه صادرکنندگان را ملزم به رفع تعهد ارزی کند و در واقع نباید زور بگوید و یا با التماس بخواهد تا صادر کنندگان ارزها را بازگردانند.

او با بیان اینکه این ارزها باید در خدمت اقتصاد ملی خرج شوند، گفت: نباید گذاشت که این فرصتها به تهدید تبدیل شوند و در شرایطی که کشور از این تحریمها رنج میبرد تنها راه، بازگشت این ارزها است چرا که تحقق این امر ثبات در بازار ارز و جلوگیری از نوسانات مداوم را در پی خواهد داشت.

ظاهری اظهار کرد: عموما این خام فروشان هستند که ارزهای خود را بازنگردانده اند چرا که صادرکنندگان دیگر میدانند که اگر ارزهای خود را وارد سامانه نیما نکنند، در آینده قیمتها افزایش مییابد و برای تامین مواد اولیه خود به مشکل برمی خورند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ۸۵ درصد واردات کشور، نیاز تولید است، گفت: زمانیکه واردات مواد اولیه جهش پیدا کند تولید کننده مجبور است مود اولیه را گرانتر بخرد در نتیجه قیمت تمام شده محصول هم افزایش مییابد و این امر توان رقابت پذیری محصولات در بازارهای بین المللی را کاهش میدهد بنابراین باید با تزریق ارزهای حاصل از صادرات به سامانه نیما، ارز مورد نیاز برای واردات برخی مواد اولیه فراهم شود.

او با بیان اینکه در شرایط فعلی تنها برخی گروهها منتفع میشوند، افزود: برخی خام فروشان هستند که این نابه سامانی را ایجاد کرده اند که نتیجه این عدم تعهد، افزایش قیمتها و فشار مضاعف به آحاد جامعه به ویژه قشر مستضعف است.

ظاهری تصریح کرد: بنابر اظهارات مسئولان، صادرکنندگان تا پایان تیر ماه فرصت دارند تا به تعهدات خود عمل کنند چرا که در غیر این صورت از بسیاری از امکانات صادراتی محروم شده و لیست خاطیان منتشر خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: اگر یک پنجم زمانی را که برخی مسئولان صرف کردند تا طرح حذف ۴ صفر از پول ملی به نتیجه برسد را اختصاص میدادند به موضوع عدم رفع تعهد ارزی برخی صادر کنندگان، اوضاع اقتصادی بهتر میشد چرا که اکسیژن خون صادرات، بازگشت ارز صادراتی است و در شرایطی که کرونا تنفس اقتصاد را تهدید میکند، میتواند به کشور کمک کند.

او ادامه داد: نگرانی کارشناسان و فعالان اقتصادی این است که مبادا در سالهای آینده هم مجددا شاهد وقوع اتفاقات این چنینی باشیم بنابراین سیاست گذار پولی باید بداند که توانش را کجا خرج کند و دستپاچگی امروز مسئولان بانک مرکزی نشان دهنده این است که در گذشته مشکلات آینده را به درستی تشخیص نداده اند.

ظاهری با اشاره به ماجرای سوءاستفاده برخی صادرکنندگان از کارتهای بازگانی بیان کرد: برخی صادرکنندگان اقدام به اجاره کارتهای بازرگانی و صادرات کمتر از یک میلیون یورو کردند تا بدین وسیله از بازگشت ارز خود به سامانه نیما خودداری کنند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: باید از همان ابتدا سیاستهایی اتخاذ میشد تا اکنون چنین ماجراهایی شکل نمیگرفت و مسئولان شرایطی را ایجاد میکردند تا به راحتی بتوان مراحل احراز هویت و تخصیص این کارتها را رصد کرد . همین تخطیها سبب شد تا چند هفته پیش رئیس کل بانک مرکزی اعلام کند که بعد از این دیگر در تخصیص ارز، گشاده دستی نخواهیم کرد.

او افزود: میزان واردات کشور در سال گذشته حدود ۴۳ میلیارد دلار و مجموع صادرات غیر نفتی نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار بوده است بنابراین با یک مدیریت مناسب به راحتی میتوان این ارزها را برای واردات کالاهای مورد نیاز اختصاص داد.

ظاهری در پایان با بیان اینکه در دو سال گذشته حدود ۴۰ درصد ارزهای حاصل از صادرات به سامانه نیما تزریق نشده است، گفت: از این میزان تنها ۴۵ میلیارد دلار بازگردانده شده بنابراین انتظار میرود مسئولان ذی ربط تصمیماتی را اتخاذ کنند تا این مشکلات به سرعت رفع شود.