770روز توفانی در اقتصاد ایران / واکنش بازارها به شکست ترامپ

این روند باعث شکلگیری بازده منفی در بازارهای طلا و ارز و ثبت بازده مثبت در بازار سهام شده است. میتوان گفت شکست ترامپ پایان یک دوره ماراتن 770روزه برای بازارهای دارایی در ایران و آغاز فصلی جدید در بازارها بوده که احتمالا درصورت کاهش تنشهای سیاسی تداوم خواهد یافت.

پاییز سال1397 نقطه عطف تحولات بازارها بود و بعد از آن سرعت تحولات روزبهروز افزایش یافت. این تحولات در بازارهای طلا، ارز، مسکن، خودرو و سهام و حتی بازار کالاهای بادوام به رشد شدید قیمتها دامن زد. اما جهت این جریان از 13آبان امسال و بعد از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تغییر کرد. بهنظر میرسد با کاهش ریسک سیستماتیک در اقتصاد ایران، تحتتأثیر نتایج انتخابات آمریکا و افزایش امیدواریها به کاهش تحریمها و انجام گشایشهای سیاسی، جریان سرمایهگذاری در بازارهای دارایی تغییر کرده و حتی کاهش انتظارات تورمی را در بازارهای کالا و خدمات بهدنبال داشته است. تحلیلگران بر این باورند چنانچه تنشهای سیاسی کاهش یابد و گشایشهای سیاسی اتفاق بیفتد تولید افزایش خواهد یافت و این خبر خوبی برای اقتصاد کلان است. انتظار میرود با پیام مقام معظم رهبری برای بررسی دوباره لوایح مرتبط با FATF در مجمع تشخیص مصلحتنظام گامهای نخست این گشایش سیاسی اتفاق بیفتد و آثار خود را در بازارها نمایان کند.

770روز توفانی

آنچه از پاییز1397 تا آبانماه امسال همه بازارها را تحتتأثیر قرار داده، افزایش شدت تحریمها بود. از یک طرف با افزایش تحریمها جریان ورود ارز به کشور محدود شد و از طرف دیگر بهدلیل کاهش مراودات تجاری ایران با سایر کشورها و بسته شدن درهای اقتصاد به روی بازارهای جهانی موازنه عرضه و تقاضای کل در بازار کالا و خدمات به هم خورد؛ این موضوع ابتدا به رشد افسار گسیخته قیمت دلار منجر شد و سپس آثارش را در سایر بازارها نشان داد. نخستین بازارهایی که به این موضوع واکنش نشان دادند بازارهای ارز و سهام بودند و بهدنبال آن بهدلیل چشمانداز تورمی که ناشی از کاهش طرف عرضه ایجاد شده بود سایر بازارها ازجمله بازار مسکن تحتتأثیر قرار گرفتند اما اکنون این امیدواری ایجاد شده که با تغییر فضای سیاسی در آمریکا موازنه بازارها دوباره دستخوش تغییر شود. آمارها از آغاز این تغییرات حکایت دارد.

آغاز تغییرات از 13آبان

آمارها نشان میدهد جریان نقدینگی و بازده بازارها از 13آبانماه دچار تغییرات اساسی شده است. طبق این اطلاعات از زمان مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا و شکست ترامپ، جهت جریان نقدینگی از بازارهای طلا و ارز به سمت بازار سرمایه تغییر کرده است. برآورد میشود در این مدت تا 30هزار میلیارد تومان پول تازه به بازار سهام تزریق شده باشد. هنوز از بازار مسکن اطلاعات کاملی در دست نیست اما برخی شواهد میدانی و گزارشهای دریافتی از بازار مسکن نشان میدهد این بازار هم با رکود نسبی مواجه شده و سرمایهگذاران انتظار دارند با وقوع یک گشایش سیاسی در آینده قیمتها در بازار مسکن کاهش یابد. در بازار طلا و ارز هم شرایط همین گونه است و قیمتها در حدود 20درصد از قبل از انتخابات آمریکا تاکنون کاهش یافته است.
بررسی قیمتها در بازار طلا و ارز نشان میدهد یک روز قبل از اعلام نتایج اولیه انتخابات آمریکا که حتی شائبه انتخاب دوباره دونالد ترامپ مطرح بود، قیمت هر دلار از مرز 32هزار تومان فراتر رفت و قیمت هر سکه بهار آزادی هم بهدنبال آن تا محدوده 15میلیون تومان پیشروی کرد. اما یک روز بعد و پس از آنکه مشخص شد ترامپ در انتخابات شکست خورده، قیمتها به سرعت شروع به کاهش کرد و در نهایت از آن زمان تاکنون قیمت هر دلار آمریکا با وجود فراز و فرودهای مختلف به 25هزارو850تومان رسید که از افت 19.2درصدی حکایت دارد. قیمت سکه هم که تابعی از قیمت دلار است همین وضعیت را داشته و در این مدت با 20درصد کاهش، دستکم 3میلیون تومان افت کرده است. در بازار مسکن نیز گرچه هنوز اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ اما انتظار میرود درصورت توقف رشد قیمت نهادههای تولید، بهانه رشد قیمتها گرفته شود. سرمایهگذاران اکنون امیدوارند این نزول به کاهش تورم منجر شود.

بازار سهام در صدر بازارها

استراتژی سرمایهگذاران از 13آبانماه و بعد از شکست ترامپ در انتخابات آمریکا و پایان سیاست فشار حداکثری تغییر کرد. بلافاصله بخش زیادی از نقدینگی راهی بازار سرمایه شد و این هجوم نقدینگی به رشد شاخصهای بورس منجر شد. بهطوریکه بهدلیل این هجوم نقدینگی، ارزش روزانه معاملات یکباره از سطح 6 تا 7هزار میلیارد تومان روزانه به 20 تا 30هزار میلیارد تومان رسید. حتی روز چهارشنبه هفته قبل ارزش کل معاملات بورس به مرز 33هزار میلیارد تومان رسید که بالاترین میزان معاملات انجام شده در کل تاریخ بازار سرمایه است. همه این اتفاقها در حالی افتاد که شاخص کل بورس تهران از 20مردادماه در حال نزول بود و ارزش روزانه معاملات به پایینترین سطح خود رسیده بود اما هجوم نقدینگی منجر شد شاخصهای بورس دوباره به پرواز درآیند. آمارها نشان میدهد شاخص بورس بعد از برگزاری انتخابات آمریکا تاکنون با 11.7درصد بازده، بیشترین رشد را در میان همه بازارها داشته است.