چرایی کاهش نرخ دلار در ۲ هفته اخیر

موج دوم کاهش قیمت ارز در نیمه دوم سال ۱۳۹۹ از دو هفته پیش آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. روند کاهشی که موفق شد قیمت دلار را در بازار آزاد از ۲۶ هزار تومان به کانال ۲۱ هزار تومانی برساند.

«یوسف کاووسی» کارشناس مسائل بانکی و مدیرکل اسبق بازرسی بانک مرکزی، عامل ایجاد این موج را مسائل روانی بازار دانست و گفت: محرک اصلی وقوع تحولات در بازار ارز طی در هفتههای اخیر، مسائل روانی هستند که عمدهترین مسبب آن را میتوان نتایج انتخابات آمریکا و تحولات پیرامون تمدید یا رفع تحریمها دانست.

وی اضافه کرد: البته در دو هفته اخیر و موج ایجاد شده، علاوه بر عامل انتخابات آمریکا، محرک موثر دیگر سخنان رئیس جمهوری بود که گفت در صورت آزاد شدن منابع ارزی بلوکه شده ایران در کره جنوبی، قیمت دلار در بازار ارز به حدود ۱۵ هزار تومان خواهد رسید.

کاووسی به نگاه خوشبینانه ایجاد شده در میان فعالان بازار ارز در پی این دو خبر اشاره کرد و ادامه داد: در نتیجه این دو اتفاق مهم، شاهد هستیم که قیمت ارز با سرعتی بالا در حال کاهش است، به طوری که دلار در این مدت کوتاه حدود ۵ هزار تومان کاهش قیمت داشت، اما این تحول در نتیجه بحثهای روانی است و برای تداوم یا پایدار ماندن آن باید منتظر تحولات عینی در مسائل اقتصادی بود.

این کارشناس بانکی ادامه داد: از جمله مهمترین این تحولات می تواند تحقق انتظار فعالان بازار برای بازگشت آمریکا به برجام با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا باشد. موضوعی که برای وقوع آن در روزهای اخیر اما و اگرهای فراوانی مطرح شده و باید دید پیششرطهایی که گهگاه از سوی طرفهای آمریکایی و اروپایی در خصوص مسائل غیرهستهای مطرح میشود، تا چه حد جدی خواهد بود.

وی به امیدواری رئیس جمهوری برای آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده ایران در کره جنوبی نیز اشاره کرد و توضیح داد: به طور قطع این اتفاق در صورت وقوع، خبری بسیار خوبی برای فعالان بازار ارز خواهد بود، اما تا به امروز این خبر، تنها یک تئوری است که هنوز به واقعیت تبدیل نشده است. از سوی دیگر تاکید رئیس جمهوری تنها بر آزاد شدن منابع ایران در کره جنوبی بود، این در حالی است که ایران منابع کلان دیگری در کشورهایی مانند عراق نیز دارد که امروز امکان دسترسی به آنها فراهم نیست. بنابراین پیش بینی می کنم تحقق برنامه دلار ۱۵ هزار تومانی تنها با آزادسازی ارزهای بلوکه شده در کره جنوبی نیز ممکن نباشد و باید بستری برای آزاد شدن همه ارزهای بلوکه شده کشور فراهم شود.

کاووسی خاطر نشان کرد: به عنوان یک کارشناس اقتصادی، از تحقق بازگشت آمریکا به برجام و آزاد شدن سرمایه های بلوکه شده ایران در سراسر جهان بسیار خوشحال خواهم شد و اطمینان دارم این اتفاقات در پایداری و آرامش بازار ارز بسیار موثر خواهد بود، اما واقعیتی که باید امروز در نظر داشته باشیم این است که بر سر راه تحقق این امور، موانع مهمی وجود دارد و مخالفان برجام چه در داخل کشور و چه در کشورهای عضو ۵+۱ و همچنین در کشورهای منطقه تمام تلاش خود را برای عدم احیای برجام به کار خواهند بست، بنابراین در این شرایط اگر فعالان بازار به دور از هیجان و با حفظ آرامش، معاملات خود را پیش ببرند، منفعت بیشتری برای اقتصاد کشور ایجاد خواهد شد.

وی اظهار داشت: نکته مهمی که در تحولات این روزهای بازار ارز باید مورد توجه قرار بگیرد، حجم پایین معاملات در بازار آزاد است، در حالی که در این بازار قیمت دلار در کانال ۲۱ هزار تومان معامله میشود. از سوی دیگر در سامانه نیما که صادرکنندگان و واردکنندگان کشور، عمده ارز خود را از آن طریق تامین میکنند و حجم بالایی از معاملات ارزی را شامل میشود، شاهد هستیم که رفتار هیجانی مشابه بازار آزاد دیده نمیشود و در حال حاضر در این سامانه قیمت دلار در کانال ۲۳ هزار تومان معامله میشود. به عبارت دیگر رفتار واقعی خریداران و فروشندگان ارز را در سامانه نیما بهتر میتوان دریافت کرد، چرا که در بازار آزاد امکان سوءاستفاده برای برخی وجود دارد.

این مدیر اسبق بانک مرکزی ادامه داد: به عنوان مثال مسئله دیگری که متاسفانه در این روزها در معاملات بازار آزاد ارز شاهد آن هستیم، حضور کارگزاریهای متعلق به بانکهای خصوصی در این بازار، برای انجام خریدهای کلان ارز با قیمتهای کف بازار است. این اتفاق یعنی حقوقیهای بازار بورس که باید سرمایه خود را در آن بازار هزینه کنند، به جای خرید سهام، عمده دارایی خود را در بازار ارز هزینه میکنند که این پدیده عواقب منفی زیادی را به همراه دارد. یکی از این عواقب می تواند تحمیل نوسانات شدید قیمتی در آینده نزدیک به بازار ارز باشد.

کاووسی در پایان تاکید کرد: از آنجا که در شرایط فعلی، عرضه و تقاضا را در بازار واقعی نیست، تخمین قیمت واقعی ارز نیز کاری دشوار است. هر چند احتمال میدهم این رقم واقعی برای دلار حدود یک تا دو هزار تومان کمتر از چیزی باشد که امروز در بازار آزاد معامله میشود، با این وجود به موج ایجاد شده در بازار طی دو هفته اخیر خوشبین نبوده و پیشبینی میکنم این کاهش قیمتها روندی موقت باشد. مگر آنکه اخبار مثبتی که بازار درباره برجام و آزادسازی ارزهای بلوکه شده در انتظار وقوع آنها است، به زودی محقق شوند.