زیان ۱۷هزار میلیارد تومانی ۲خودروساز کشور/ رانت قیمت‌گذاری دستوری به جیب چه کسانی می‌رود؟

یکی از صنایعی که آسیب سنگینی از تعیین قیمت دستوری متحمل شده، خودرو است. این در حالی است که صنعت خودرو، سهم قابلتوجهی در اقتصاد ملی دارد و بدین ترتیب میتوان گفت، تبعات منفی قیمتگذاری دستوری در خودرو بهطور مستقیم در اقتصاد ملی نمایان میشود.

بر اساس آمارهای مستند، صنعت خودرو سهم 2.5 درصدی از تولید ناخالص ملی و 16 درصدی از ارزشافزوده کل صنعت کشور دارد. علاوه براین، خودرو 810 هزار شغل بهصورت مستقیم و غیرمستقیم (510 هزار شغل مستقیم و 300 هزار شغل غیرمستقیم) را شامل میشود. همچنین این صنعت سالانه 6 میلیارد دلار صرفهجویی ارزی برای کشور به همراه دارد. این در شرایطی است که تعیین قیمت محصولات شرکتهای خودروسازی کمتر از هزینههای آنها باعث شده تا ضمن انباشت زیان در این صنعت، سهم و نقش آنها در اقتصاد ملی نیز کمرنگتر شود.

ضرر هنگفت صنعت خودرو

با وجودی که صنعت خودرو در سال جاری توانست آثار منفی شدیدترین تحریمها را خنثی کند که این موضوع در رشد 20 درصدی تولید خودرو تا ابتدای دیماه امسال روشن است، اما تحریم داخلی قیمتگذاری دستوری زیان سنگینی به این صنعت تحمیل کرده است.

بر اساس اطلاعات رسمی «کدال»، شرکت ایرانخودرو در 9 ماهه سال جاری 43 هزار و 726 میلیارد تومان فروش داشته است، درحالیکه میزان زیان این شرکت، به دلیل اجرای قیمتگذاری دستوری، در همین مدت به 11 هزار و 449 میلیارد تومان رسیده است.

بااینحال، میزان تولید خودرو در این شرکت در 9 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال 98 بالغبر 58 درصد رشد داشته است و میزان تحویل خودروی این شرکت نیز با رشد 14.5 درصدی همراه شده است.

برپایه اطلاعات «کدال»، درحالیکه میزان تولید سایپا نیز در 99 ماهه امسال نسبت به پارسال 2 درصد رشد داشته و آمار فروش شرکت سایپا نیز در 9 ماهه امسال به 13 هزار و 752 میلیارد تومان رسیده اما زیان این شرکت، معادل 5 هزار و 300 میلیارد تومان ثبت شده و آمار تحویل خودروهای سایپا به مشتریان هم، بیانگر افت 22 درصدی است.

پیشبینی زیان دو خودروساز

هرچند اطلاعات سامانه «کدال»، از زیان حدود 11.5 هزارمیلیارد تومانی ایرانخودرو و 5.3 هزارمیلیارد تومانی سایپا در 9 ماهه امسال حکایت دارد، اما با تداوم وضعیت فعلی و تعیین دستوری قیمت خودرو تا پایان سال جاری زیان این دو خودروساز اصلی، افزایش بهمراتب بیشتری یابد.

میزان زیان در شرکت ایرانخودرو در سال گذشته 5 هزار و 241 میلیارد تومان اعلام شده که این رقم در ششماهه نخست امسال به 9 هزار و 557 میلیارد تومان، رسیده و با ادامه شرایط فعلی، تا پایان سال جاری، زیان این خودروساز به 15 هزارمیلیارد تومان خواهد رسید.

شرکت سایپا نیز وضعیت مشابهی دارد. زیان این شرکت، طی سال گذشته 2 هزار و 516 میلیارد تومان بوده که در ششماهه نخست امسال به 2 هزار و 172 میلیارد تومان رسیده که گویای کاهش اندکی است، اما ضرر سایپا با رشد قابلتوجهی تا پایان سال جاری به 5 هزار و 500 میلیارد تومان میرسد.

گپ بزرگ میان فروش و هزینه

مقایسه درآمدها و هزینههای عملیاتی دو شرکت خودروسازی اصلی کشور در 9 ماهه سال جاری نشاندهنده گپ و شکاف بزرگی است. طبق اطلاعات منتشرشده در «کدال»، فروش 9 ماهه ایرانخودرو 43 هزار و 726 میلیارد تومان بوده است درحالیکه هزینههای این شرکت 55 هزار و 175 میلیارد تومان بوده است، یعنی همان رقم 11 هزار و 449 میلیارد تومان زیانی که برای این شرکت ثبت شده است.

این در شرایطی است که در سالهایی که روش قیمتگذاری از دستوری فاصله گرفته است، بهسرعت، شکاف میان هزینه و درآمدها پرشده است. برای مثال در سال 1396 درآمد عملیاتی ایرانخودرو 31 هزار و 446 میلیارد تومان و هزینههای عملیاتی این شرکت 31 هزار و 617 میلیارد تومان بوده که تقریباً، ارقام برابری است. اما در سال 1397، فاصله میان هزینه و درآمد این شرکت به زیان 5 هزار و 898 میلیارد تومانی تبدیل میشود. بهطوریکه درآمد این شرکت 20 هزار و 424 میلیارد تومان و هزینههای عملیاتی آن 26 هزار و 377 میلیارد تومان بوده است. در سال گذشته نیز شاهد بزرگتر شده این شکاف هستیم. در این سال درآمد عملیاتی ایرانخودرو 33 هزار و 317 میلیارد تومان و هزینههای آن 42 هزار و 168 میلیارد تومان اعلام شده که نتیجه آن زیان 8 هزار و 842 میلیارد تومانی است.

بررسی صورتهای مالی شرکت سایپا نیز حاکی از همین وضعیت است. طبق گزارشهای رسمی فروش این شرکت در 9 ماهه امسال 13 هزار و 752 میلیارد تومان بوده درحالیکه هزینههای آن 19 هزار و 50 میلیارد تومان شده است که بیش از 5.2 هزارمیلیارد تومان زیان نشان میدهد.

در سال 1396، درآمد عملیاتی سایپا 11 هزار و 979 میلیارد تومان و هزینههای عملیاتی آن 12 هزار و 480 میلیارد تومان بوده است، روندی که در سال 1397 شتاب گرفته است بهطوریکه زیان این شرکت در این سال به 4 هزار و 606 میلیارد تومان رسیده است. درآمد سایپا در این سال 8 هزار و 474 میلیارد تومان و هزینههای آن 13 هزار و 81 میلیارد تومان اعلام شده است. در سال گذشته هرچند فاصله هزینه و درآمدهای سایپا کاهش یافته است، اما همچنان ماحصل آن زیان 2 هزار و 954 میلیارد تومانی این شرکت بوده است، بهطوریکه در این سال درآمد عملیاتی سایپا 14 هزار و 303 میلیارد تومان و هزینه عملیاتی آن 17 هزار و 257 میلیارد تومان بوده است.