رمزارزهای ایرانی در راه بازار

این در حالی است که هیچ کشوری تا به امروز در این موضوع اقدامات به خصوصی نکرده است. بانکهای مرکزی در دنیا در چند سال گذشته بهخصوص در سال گذشته اقدام به وضع قوانینی برای نظارت بر رمزارزها کردند. در همین راستا نظارت بر رمزارزها برای جلوگیری از پولشویی و تروریسم در کشورها تشدید شد و کشورها به این سمت متمایل شدهاند که بر فعالیتهای مربوط به رمزارزها مالیات وضع کنند. البته رویکرد کشورها تا به حال در رابطه با رمزارزها متفاوت بوده است.

شروع نظارت بر رمزارزها توسط بانکهای مرکزی

افزایش ارزش رمزارزها در چهار سال گذشته باعث شد بسیاری از دولتهای مرکزی در دنیا روی این نوع از ارزها قوانین مخصوص به خود را وضع کنند. در این میان کشورهای اروپایی و ایالاتمتحده پیشتاز هستند. یکی از ویژگیهای اصلی رمز ارزها که باعث محبوبیت بیش از اندازه آن شده، خاصیت نقدشوندگی بالای آن است، همچنین به دلیل اینکه نوع تولید ارزهای دیجیتال مبتنی بر ظرفیتهای خصوصی و شخصی است و از تکنولوژی بلاکچین برای این منظور استفاده میشود بانکهای مرکزی دنیا ظرفیت چندانی برای نظارت در این زمینه ندارند. همواره بانکهای مرکزی در دنیا خود را به عنوان تنها عرضهکننده پول به حساب آوردهاند. حال ابداع ارز دیجیتال و گسترش آن در چند سال اخیر میتواند این وظیفه ذاتی بانکهای مرکزی دنیا را تحتالشعاع قرار دهد.

پست اینستاگرامی رئیسکل بانک مرکزی

در همین حین بانک مرکزی ایران نیز بهتازگی به ارزهای دیجیتال توجه نشان داده است و قصد دارد نظارت خود بر فعالیتهای مالی مربوط به این رمزارزها را افزایش دهد. در همین راستا عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی دیروز در یادداشتی که در صفحه شخصی خود منتشر کرد، نوشت: در سالهای اخیر مباحث متعددی درباره نسبت بانکهای مرکزی و رمز ارزها و رمز پولها در جهان مطرح شده است. خصوصا نحوه تنظیمگری رمز ارزها و نسبت آنها با سیاستگذاری پولی و ارزی از مباحث پرچالش این حوزه است. طی دو سال گذشته، تشکیل جلسات بررسی و قاعدهگذاری در بالاترین سطوح سیاستگذاریهای اقتصادی جهان درباره رمزارزها بارها تکرار شده و الگوی مواجهه با این پدیده با اهداف متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. ازجمله اهداف بانکهای مرکزی مختلف، افزایش کنترل در خصوص انتقال اعتبار، بینالمللی کردن ارز ملی و حتی تغییر در معماری سیستم پولی است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هم با بررسی این روند جدید جهانی و متمرکز شدن بر الگوهای مختلف در پی انتخاب بهترین راهبرد ممکن در این حوزه است و ویرایش اولیه سند جامع رمز پول را تهیه کرده است.

رمزارز ایرانی

محرمیان، معاون فناوری بانک مرکزی نیز در ابتدای ماه جاری خبر داد که بانک مرکزی در نظر دارد رمزارز ایرانی را از سال آینده وارد بازارها کند. او تصریح کرد: موضع بانک مرکزی در این رابطه، انتشار رمز ارز توسط بانک مرکزی است. او در پاسخ به این سوال که آیا رمزارز بانک مرکزی امسال رونمایی میشود، گفت: من فکر نمیکنم که رمز ارز بانک مرکزی به امسال برسد و بتوان آن را نهایی کرد. محرمیان در پاسخ به پرسش خبرگزاری مهر مبنی بر اینکه، آیا بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاستگذار، در این رابطه کند عمل نمیکند، تصریح کرد: ما معتقد نیستیم که در این رابطه دیر شده است؛ چراکه هیچ کشوری در دنیا، نمونه رمزارز ملی یا بانک مرکزی موفقی، تاکنون ارائه نداده است و ما میتوانیم جزو کشورهای آوانگارد و پیشرو در این عرصه باشیم. وی در پاسخ به این سوال که آیا رمزارزهایی که از سوی برخی از بانکها با پشتوانه طلا تولید شده است، از سوی بانک مرکزی به رسمیت شناخته میشوند، گفت: خط قرمز بانک مرکزی، خلق پول و انتشار پول است؛ چرا که انتشار پول، در تمام کشورهای دنیا، در انحصار بانک مرکزی است و ما چیزی به جز آن را قبول نخواهیم کرد.

نسبت بانکهای مرکزی دنیا با ارزهای دیجیتال

از سال گذشته که ارزهای دیجیتال رشد روزافزون ارزش خود را سرعت بخشیدند، بسیاری از کارشناسان بانک مرکزی در دنیا در این زمینه نگرانیها و در بعضی موارد هشدارهایی را به معاملهکنندگان ارز دیجیتال دادهاند در همین راستا رئیس بانک مرکزی انگلستان در صحبتهایی تند علیه بیتکوین و سایر رمزارزها عنوان کرد که به نظر او نباید امید چندانی به آینده رمزارزها داشت. او با ذکر این نکته که معمولا رمزارزها نوسانات شدیدی دارند نتیجه گرفته که افراد ناآگاه بهتر است تا حد امکان وارد این بازار پرریسک نشوند. در همین راستا او افزوده که رمزارزها مانند طلا ارزش ذاتی ندارند در حالی که اگر هم ارزشی داشته باشند، ارزشی بیرونی است؛ به این معنا که صرفا مردم آن را مطالبه میکنند. در این بین نوع رویکرد بانکهای مرکزی دنیا به این موضوع بسیار با یکدیگر متفاوت است حتی کشورهای مختلف عناوین متفاوتی را برای این نوع از ارزها انتخاب کردهاند مانند ارز دیجیتال، ارز الکترونیک و پول مجازی.

نگرانی بانکهای مرکزی

نکته مهم در این راستا که نگرانیهای زیادی را نزد کارشناسان ایجاد کرده، در ذات ارزهای دیجیتال نهفته است. تفاوت اصلی ارز دیجیتال با ارز رایج کشور این است که ارز دیجیتال توسط حکومتها و بانکهای مرکزی حمایت نمیشود و این موضوع میتواند دلیل بسیاری از نوسانات ارزهای دیجیتال در دنیا باشد. علاوهبر این، شرکتهای استخراجکننده و توزیعکننده ارزهای دیجیتال هنوز توسط دولتها به اندازه کافی مقرراتگذاری نشدهاند و این موضوع ریسک بسیاری مهمی برای مبادلهکنندگان ارزهای دیجیتال بهخصوص بیتکوین محسوب میشود. همچنین بسیاری از کارشناسان هشدار دادهاند که تسهیلکنندگان رمزارزها و افرادی که رمزارزها را مبادله میکنند باید به ریسک این بازار توجه کافی داشته باشند؛ به این موضوع که اگر هم ضرر مالی خاصی متوجه آحاد اقتصادی در این بازار شود، تمام هزینه را خود فرد متقبل خواهد شد.

رمزارزها و فعالیتهای غیرقانونی

علاوهبر اینها بسیاری از مقامات دولتی نگران هستند که رمزارزها بتوانند تسهیلکننده بسیاری از اقدامات غیرقانونی شوند مانند پولشویی و حمایت مالی از تروریستها. به همین دلیل بسیاری از کشورها، وظیفه خود دانستهاند که به صورت جدی وارد این موضوع شوند و برای اصلاح این وضعیت مقرراتی را در کشور وضع کنند. در همین راستا بانکهای مرکزی میخواهند سیطره قانونهایی را که مانع پولشویی، تروریسم و جنایات سازمان یافته در نظام مالی میشوند را گسترش داده بهطوریکه این قوانین نظارتی شامل بازار رمزارزها نیز بشوند. جهت موفقیت در نظارت بر بازار رمزارزها بعضی از حکومتها سیستم بانکی را تشویق میکنند که در این زمینه ورود کرده و با اعمال قوانین از پیش تعیین شده مالی بر فعالیت رمزارزها، در این بازار هم نظارت کافی را داشته باشند. استرالیا و کانادا از کشورهای پیشرو و موفق در این زمینه بودند که با تسهیل تراکنشهای مالی از طریق رمزارزها، راه را برای اعمال نظارت بیشتر بر عملکرد این نوع از تراکنش های مالی آماده کردند و با وضع قوانین بر این نوع از فعالیتهای مالی بیش از سایر کشورها مانع پولشویی و فعالیت تروریستی در این بازارها شدند.

بعضی از حکومتها پا را فراتر گذاشتهاند و بهطور کلی استفاده از رمزارزها را ممنوع اعلام کردهاند. بعضی دیگر از کشورها به شهروندان خود اجازه دادهاند که صرفا بیرون از مرزها به این نوع از فعالیتهای مالی بپردازند. البته برخی دیگر از کشورها صرفا به نهادهای مالی خود گوشزد کردهاند که نباید وارد بازار رمزارزها شوند و قوانین سختگیرانهای در این زمینه وضع کردهاند.

رمزارزها و تامین مالی شرکتها

نکته جالب توجه این که رمزارزها میتوانند تسهیلکننده تامین مالی شرکتها نیز باشند. راه اصلی مرسوم و سنتی در دنیا این است که شرکتها سهام خود را برای تامین مالی ابتدایی راهی بازار اولیه سهام میکنند که به این اقدام عرضه اولیه عمومی ( Initial Coin Offering) میگویند. این در حالی است که در چند سال گذشته روش جدیدی برای تامین مالی شرکتها فراهم شده است. البته این روش صرفا در چند کشور دنیا انجام میشود و به این صورت است که شرکتها برای تامین مالی خود به ارزهای دیجیتال روی میآورند که به آن عرضه اولیه سکهای ( Initial Coin Offering) گفته میشود بعد از آن که این نوع از تامین مالی در بسیاری از کشورها مرسوم شد، دولتها برای نظارت بیشتر بر این بازارها اقدام کردند. هلند و نیوزیلند اولین کشورهایی بودند که در این راستا قدمهایی جدی برداشتهاند، اما همچنان این بازار تامین مالی ریسکهایی جدی برای سرمایهگذاران خواهد داشت.

مالیات بر رمزارزها

یکی از مباحثی که همواره درباره رمزارزها گفته میشود نوع مالیاتگیری بر این گونه فعالیتهاست. مالیات بر تراکنشهای مالی رمزارزها و همچنین مالیات بر فروش و استخراج ارزهای دیجیتال بستگی به این موضوع دارد که اینگونه فعالیتها را حول چه مقولهای دستهبندی کنند. بهعنوان مثال برخی از بانکهای مرکزی استخراج و فروش بیتکوین را به عنوان سرمایه به حساب میآورند و برخی دیگر آن را به عنوان منبع درآمد محسوب میکنند. به هر حال اینکه بانکهای مرکزی سرمایه ناشی از خرید و فروش و استخراج رمزارز را در چه سرفصلی طبقهبندی کنند بسیار در زمینه جزئیات اخذ مالیات حائزاهمیت خواهد بود. در بعضی از کشورها استخراج و خرید و فروش ارزهای دیجیتال به عنوان دارایی مالی و در برخی دیگر از کشورها مانند سوئیس این ارزها به عنوان ارز خارجی محسوب میشوند. به هر روی تنظیمگری در این گونه بازارها اهمیت بسزایی دارد که باید بهتدریج مدنظر دولتها قرار گیرد.