مالیات خانه‌های خالی چگونه محاسبه می‌شود؟

دریافت مالیات از خانههای خالی که از آن به عنوان درمان گرانی و کمبود عرضه در بازار مسکن یاد میشود، مدت طولانی بود که اجرای آن یا به تاخیر افتاده یا موفقیت آمیز نبوده است؛ تا اینکه در سال گذشته مجلس به بررسی و تدوین برنامههایی برای عملیاتی کردن هر چه زودتر آن پرداخت.

بدین منظور، در ۲۲ تیرماه پارسال مجلس یازدهم دو فوریت طرح مالیات بر خانههای خالی با ۱۱ تبصره را تصویب کرد که طبق آن واحدهای مسکونی واقع در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور خانه خالی شناسایی شوند و چنانچه بیش از ۱۲ ماه از پایان عملیات ساخت (برای واحدهای نوساز) یا بیش از شش ماه از آخرین نقل و انتقال یا آخرین زمان سکونت (برای واحدهای غیرنوساز) گذشته باشد، در سال نخست مشمول مالیاتی به ازای هر ماه دو برابر ارزش اجاره ماهانه ملک میشود که این مالیات در سالهای بعد ۵۰ درصد بیش از سال قبل خواهد بود. همچنین، این مالیات از سال دوم اجرا و مشمول تمام شهرها نیز میشود.  

مالیات بر خانههای خالی چقدر است؟ 

بر اساس قانونی که مجلس نوشته و به تایید شورای نگهبان رسیده است، اگر خانهای بیش از چهار ماه خالی بوده و ساکن نداشته باشد، پس از آن به ازای هر ماه در سال اول شش برابر، سال دوم ۱۲ برابر و سال سوم ۱۸ برابر مشمول مالیات متعلق به اجاره خواهد شد. طبق ماده ۵۳ قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار میشود عبارت است از کل مالالاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر ۲۵ درصد بابت هزینهها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره. 

به عنوان مثال، اگر یک واحد مسکونی با ودیعه ۵۰ میلیون تومان و اجاره ماهیانه ۲ میلیون تومان بیش از چهار ماه خالی بماند در سال اول مشمول ۳۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان جریمه میشود. البته این نوع مالیات به واحدهای کمتر از ۱۵۰ متر در تهران و واحدهای کمتر از ۲۰۰ متر در شهرستانها تعلق نمیگیرد اما در مالیات خانه خالی، این معافیت برداشته شده و همه خانههای خالی از سکنه را شامل میشود. 

پس از اصلاحات صورت گرفته در این لایحه سرانجام به قانون تبدیل شد و به مرحله اجرا رسید و به دنبال اجرایی شدن سامانه املاک و اسکان از ۲۸ مردادماه سال گذشته معادل ۱.۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه شناسایی و برای مالکان آنها پیامک ارسال شد و صاحب خانهها باید با توجه به لینکی که در پیامک قرار داشت نسبت به اعلام وضعیت سکونت خانه خود اقدام میکردند که بنا به گفته محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی، عدم اصلاح و تغییر وضعیت سکونتی به معنای خالی بودن خانه تلقی میشود.

همچنین، بر اساس آخرین اعلام محمد اسلامی ـ وزیر راه و شهرسازی ـ از ۱.۵ میلیون واحد خالی که تا کنون شناسایی شده حدود ۳۰۰ هزار مسکن به سازمان امور مالیاتی معرفی و به موجب قانون، این سازمان میتواند برای اخذ مالیات اقدام کند.

دریافت اولین مالیات از خانه خالی در تابستان ۱۴۰۰

از سوی دیگر، رئیس کل سازمان امور مالیاتی در این زمینه نیز در جدیدترین اظهارات خود در سال جدید گفت که نخستین مالیاتی که از خانههای خالی دریافت میشود در مرداد ۱۴۰۰ و به اندازه نصف ارزش اجاره ماهانه آن خواهد بود.

طبق اعلام وی برای مواجه نشدن با مالیاتهای بسیار سنگین خانههای خود را اجاره دهید. هدف از مالیات بر خانههای خالی کسب درآمد نیست، هدف این که افراد خانههای خود را خالی نگذارند.

بنابراین، پرونده اخذ مالیات از خانههای خالی در سال گذشته بسته است و دریافت مالیات از اولین خانه خالی به تابستان امسال رسید.

به اعتقاد کارشناسان اخذ مالیات از بازار مسکن نقش موثری در کاهش سفته بازی در این بازار خواهد داشت. اما از سوی دیگر، سعدوندی، یک تحلیلگر اقتصادی معتقد است که افزایش نرخ مالیات بر خانههای خالی در این طرح منجر به کاهش عرضه مسکن میشود. زیرا، مالکان برای نپرداختن مالیات دیگر تمایلی به داشتن خانه دوم یا سوم نخواهند داشت.

وی جایگزین افزایش نرخ مالیات بر خانههای خالی را اخذ مالیات محدود از تمام واحدهای مسکونی میداند، زیرا از این طریق هزینه نگهداری خانههای خالی افزایش پیدا میکند و مالکان تمایل بیشتری برای عرضه واحدهای خالی خود پیدا میکنند.

حال باید در انتظار بود که اجرای دقیق و مناسب این مالیات چه تاثیری بر بازار مسکن و به خصوص کاهش قیمت آن خواهد گذاشت. آیا این نوع مالیات به ثبات این بازار یا آشفتگی بیشتر در آن منجر میشود؟