درآمد ۶۵ میلیارد یورویی که هر سال می‌سوزد

اولین تصویری که میتوان از منطقهای نفتی تصور کرد، ستونهای سر به فلک کشیدهای است که شعلههایی کوتاه و بلند بر سر دارند.

اگرچه این تصویر، در نگاه اول زیبا است اما علاوه بر آسیبهای زیست محیطی فراوانی که به دنبال دارد، ثروتی است که هر روز دود میشود.

بنابراین جمعآوری این گازها، در دستور کار قرار گرفت. در سالهای اخیر مساله آلودگی هوای کلانشهرها از معضلات بزرگ کشور بوده است. از این رو، با توجه به نقشی که فلرینگ گازهای همراه نفت در آلودگی هوا دارند، توجه به آن، یکی از مسائل مهم و حیاتی کشورمان در نظر گرفته شده است.

طرح جلوگیری از سوزندان گازهای همراه نفت در مشعلها، همواره در صدر دغدغههای اصلی مدیران و کارشناسان صنعت نفت ایران قرار داشته است و هر سال در بودجهریزی، درباره این طرح تأکید و بودجه هم به آن اختصاص داده شده است، اما متأسفانه به علت برخی محدودیتها، هنوز این طرح در اولویت اجرا قرار نگرفته است و به طور میانگین طرحهای جمعآوری گازهای همراه، ۵۲ درصد است.

پراکندگی جغرافیایی واحدهای بهرهبرداری میدانهای نفتی و مشعلهایی که در آنها گازسوزی میشود و مسافت زیاد مراکز جمعآوری گازهای مشعل از بازارهای مصرف محصولات تولیدی در واحدهای NGL، در ردیف چالشها و موانع جغرافیایی عدم پیشرفت طرحهای جمعآوری گازهای همراه نفت، قرار دارند.

عدم دسترسی به برخی فناوریها از جمله تجهیزات قابل حمل برای فرآورش گازهای همراه نفت، عدم دسترسی به زیرساختهای انتقال برق، گاز و بخار (یوتیلیتی)، پراکندگی گازهای مشعل از لحاظ کمی و ترشی بالای اغلب گازهای مشعل هم از جمله موانع فنی و تکنولوژیکی پیشرفت نکردن طرحهای جمعآوری گازهای همراه نفت به شمار میرود.

مشکلات مربوط به تأمین منابع مالی و عدم گستردگی بازار مالی، نبود سازکاری برای قیمتگذاری گازهای همراه نفت و وجود بازار انحصاری در فروش گازهای همراه نفت و خرید محصولات این گازها از جمله برق و گاز سبک، موانع اقتصادی پیش روی اجرای طرح جمعاوری گازهای همراه نفت است.

اما در این میان، برخی موانع و چالشهای غیرفنی و غیراقتصادی هم وجود دارد که بیش از موانع یادشده، اجرای طرح جمعآوری گازهای همراه نفت را به محاق برده است. موانع ساختاری و نهادی همچون عدم اولویتبخشی به طرحهای جمعآوری گازهای همراه نفت در شرکت ملی نفت و موظف نشدن آن برای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت در کنار عدم شفافیت در ارائه اطلاعات مورد نیاز در حوزه گازهای همراه نفت، در سال های گذشته بیش از هر چالشی به اجرای این پروژهها آسیب زده است.

این عوامل باعث شده تا روزانه ۶۱ میلیون متر مکعب گاز همراه در کشور در فلرها بسوزد.

اگر قیمت گاز خام صادراتی را آن گونه که در گزارش تلفیق بودجه سال ۹۹ اعلام شده، حدود ۱۷.۴ سنت در نظر بگیریم، سوزاندن این گازها در سال معادل ۳.۸ میلیارد دلار میشود.

اگر این گازهای همراه تبدیل به محصولات دیگر در طول زنجیره ارزش شوند، درآمدی که با سوزاندن گازها هر روز به آسمان میرود بسیار بزرگتر خواهد بود.

با تبدیل گازهای همراه نفت به محصولات دیگر و صادرات آن میتوان روزانه ۱۷۷ میلیون یورو و در سال درآمدی معادل ۶۵ میلیارد دلار نصیب کشور کرد. در عین حال از انتشار ۷۰ میلیون تن گاز همراه در کشور جلوگیری نمود.

به گزارش ایرنا، طرح جمعآوری گازهای مشعل در قالب طرحهای NGL۳۱۰۰, NGL ۳۲۰۰، خارک و بیدبلند دو قرارداد با پتروشیمی مارون و هلدینگ خلیج فارس به ارزش نزدیک به ۷.۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری برای جمعآوری گازهای مشعل منعقد شده که از این گاز به عنوان خوراک صنعت پتروشیمی استفاده خواهد شد.

بر اساس تکلیف برنامه ششم توسعه باید تا پایان سال ۱۴۰۰ همه گازهای مشعل در شرق کارون جمعآوری شوند و هدف از اجرای پروژه ان. جی. ال ۳۱۰۰ جلوگیری از هدررفت و سوزاندن گازهای همراه نفت ناشی از چاه های نفتی منطقه است.

در سالهای اخیر اگرچه مشکلاتی نظیر تامین مالی و یا بازگشت تحریمها باعث کند شدن جمعآوری گازهای همراه شده، اما به نظر میرسد واگذاری طرحها به بخش خصوصی و استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، امیدها برای موفقیت در این زمینه را بیشتر کرده تا آنجا که بیش از ۹۰ درصد از این گازها نه تنها سوزانده نمیشود بلکه با تبدیل شدن به خوراک پتروشیمیها، به محصولاتی با ارزش بالا تبدیل خواهند شد.