۲۰ هزار تن روغن پنبه که تبدیل به کود دامی شد!

محمدحسین کاویانی مدیرعامل صندوق پنبه ایران، بیان کرد: محصول پنبه از پیش از انقلاب تا سال ۸۲، بیش از نیاز صنعت نساجی تولید و به عنوان یکی از منابع مهم واردات ارز به کشور، محسوب شده است. به طوری که حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزارتن پنبه در مساحت ۱۰۰ هزار هکتار فقط در استان گلستان، معروف به استان طلای سفید، کشت و با وجود ۴۰ کارخانه فعال پنبه پاک کنی، همه ساله ۱۰۰ هزار تن پنبه مازاد بر نیاز صنایع داخلی، از این استان صادر میشد.

او افزود: متاسفانه در سالهای اخیر با توجه به جایگزین شدن کشت برخی محصولات با پنبه که در گذشته وجود نداشتند، همچنین به دلیل کمبود آب در برخی استانها و عدم صرفه اقتصادی کشت پنبه برای کشاورزان، زراعت این محصول در سطح کشور کاهش پیدا کرد؛ تمام سطح کشت پنبه در سطح کشور، حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزار هکتار است. از این میزان زمین تحت کشت پنبه، بین ۵۰ تا ۶۰ هزارتن پنبه تصفیه شده یا محلوج قابل استفاده در صنایع نساجی تولید میشود.

امسال ۴۴۰ هزار دلار صرف واردات پنبه میشود

کاویانی ادامه داد: این در شرایطی است که نیاز کشور به پوشاک همواره در حال افزایش است و مابقی نیاز ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزارتنی صنایع داخلی به پنبه، از طریق واردات این محصول تامین میشود. سال گذشته حدود ۸۰ هزارتن و سال قبل از آن، ۹۷ هزار تن پنبه وارد کشور کردیم در حالی که قیمت هر کیلو پنبه وارداتی، ۲.۲ دلار است. تا پایان امسال نیز، به واردات حداقل ۱۰۰ هزارتن پنبه نیاز خواهیم داشت.

او با بیان این که وزارت جهاد کشاورزی برنامههایی را در دست اجرا دارد تا حداقل نیاز صنعت نساجی را در این حوزه تامین کند، گفت: پتانسیل لازم برای تولید داخلی پنبه و بی نیاز شدن از واردات را داریم و فقط باید برنامه ریزی صحیح انجام شود.

مدیرعامل صندوق پنبه ایران در پاسخ به این سوال که توسعه کشت پنبه چه میزان اشتغالزایی خواهد داشت؟ گفت: محصول برداشت شده توسط کشاورزان پنبه کار، وَش نام دارد و تخم پنبه نیز همراه آن است، پنبه محصولی است که تمام اجزای آن قابل استفاده است و ضایعات زیادی ندارد. وَش به کارخانجات پنبه پاک کنی میرود، تخم پنبه از الیاف آن جدا میشود، الیاف جدا شده به سمت کارخانجات ریسندگی میرود و در آن کارخانهها، با توجه به کیفیت پنبهها، انواع نخهای ضخیم و ظریف از نخ نمره ۲ گرفته تا نخ نمره ۶۰، استفاده میشود.

او با بیان این که هرقدر نمره نخ بالاتر رود، یعنی ظریفتر است و برای تولید پارچههای ظریفتر نیز استفاده میشود، گفت: نخ نمره ۲ برای تیهای زمین شور، نخ نمره ۵ برای قالیچهها و نخهای نمره بالاتر، برای پارچههای ظریف و لباسها استفاده میشوند. هر قدر نخ ظریفتر باشد، قیمت بالاتری دارد.

کاویانی اضافه کرد: تخم پنبه نیز به کارخانجات روغن کشی میرود که در آن جا، ۱۷ درصد از حجم تخم پنبه به روغن نباتی با کیفیت خوب تبدیل میشود. به طور کلی، ۵۰ درصد از حجم وَش را نیز، تخم پنبه تشکیل میدهد. کنجاله پنبه را هم برای خوراک دام استفاده میکنند، ضمن آن که بوتههای خشک شده پنبه بعد از برداشت محصول، در صنایع نوغان (پرورش کرم ابریشم) قابل استفاده هستند. بنابراین، این محصول صنایع مختلفی را تامین و اشتغال زیادی را ایجاد میکند.

دلایل سه گانه تبدیل شدن ایران از صادرکننده به واردکننده پنبه!

او در پاسخ به این که چرا از سال ۸۲ به بعد، سطح کشت پنبه در ایران کاهش یافته است؟ تصریح کرد: یک مقدار از این مسئله، به کشت محصولاتی بر میگردد که در گذشته وجود نداشتند، مثلا کلزا قبل از انقلاب در ایران وجود نداشت. از آن جا که زراعت این محصول به دلیل تولید روغن از آن اجتناب ناپذیر است، بخشی از زمینها که قبلا تحت کشت پنبه بودند، به زیر کشت کلزا رفتهاند. همچنین به دلیل افزایش جمعیت و افزایش نیاز کشور به گندم و برنج، بخش دیگری از زمینها نیز به زیر کشت این دو محصول رفتهاند.

الگوی کشت تغییر کرد

این مقام مسئول بیان کرد: موضوع بعدی مربوط به باصرفه بودن زراعت برای کشاورز میشود؛ یعنی اگر زراعت یک محصول برای کشاورز صرفه داشته باشد، حتما به زراعت آن ادامه میدهد. بسیاری از کشورها برای کشت پنبه به کشاورزان خود یارانه پرداخت میکنند، اما متاسفانه ما نتوانستیم این کار را برای کشاورزان خود انجام دهیم. به دلیل وجود داشتن این یارانه در کشورهای دیگر و عدم وجود آن در ایران، کشت آن با محصولات دیگر قابل رقابت نیست.

صنایع نساجی نباید مجوز واردات پنبه میگرفتند

او گفت: در سال ۷۹، ۴۷ هزارتن پنبه مازاد بر نیاز صنایع نساجی را داشتیم و در سال ۸۲، ۲۵ هزارتن این محصول مازاد را به دستور وزارت جهاد کشاورزی به منظور کاهش دغدغه کشاورزان خریداری کردیم اما باز هم مجبور شدیم، ۱۲ هزار تن از این محصول مازاد را با مجوز دولت صادر کنیم تا بازار تنظیم شود. متاسفانه در شرایطی که ۱۲ هزار تن پنبه را صادر کردیم، مجوز واردات پنبه به صنایع نساجی داده شد که این مسئله، سبب شد تا از آن سال به بعد، کشاورزان دلسرد شوند و سطح کشت پنبه را کاهش دهند.

برخلاف سایر دانههای روغنی، یارانه کشت پنبه دانه حذف شد

کاویانی سومین دلیل کاهش سطح زیر کشت پنبه را اینطور بیان کرد: تا سال ۸۲، به تمام دانههای روغنی یارانه تخصیص داده میشد؛ به طوری که، برای هر کیلو سویا ۳۵ تومان، هر کیلو کلزا ۸۵ تومان و هر کیلو پنبه دانه نیز ۲۹۵ ریال یارانه اختصاص داده میشد. اما از آن سال به بعد، هرگز متوجه نشدیم که به چه دلیل یارانه پنبه دانه را قطع کردند!

او گفت: این مسئله در شرایطی که ۹۰ درصد روغن مورد نیاز کشور وارداتی است، سبب شد تا تمام کارخانجات روغنکشی که از تخم پنبه روغنکشی میکردند، بدون استثنا تعطیل شوند. با خروج تخم پنبه از چرخه روغنکشی، این محصول به سمت دامداریها رفت و تبدیل به خوراک دام شد. اکنون حدود ۲۰ هزارتن روغن نباتی با کیفیت خوب که میتواند از تخم پنبه حاصل شود، از دسترس خارج شده و تبدیل به کود دامی میشود!

مدیرعامل صندوق پنبه ایران در پایان تاکید کرد: اگر به خرید تخم پنبه نیز مانند خرید سایر دانههای روغنی مانند کلزا، سویا، گل رنگ و آفتابگردان، توسط دولت و وزارت جهاد کشاورزی امتیازات مشابه داده شود، کمک خوبی برای کشاورزان خواهد بود و رغبت آنها را به کشت و تولید پنبه بیشتر، میافزاید.