کارایی تخصیص منابع با شیوه تامین مالی زنجیره‌ای افزایش می‌یابد

پس از ابلاغ دستورالعمل ارائه خدمات تأمین مالی زنجیرهای به بانکها و آغاز اجرای آزمایشی طرح، از جانب بنگاههای تولیدی و فعالان اقتصادی استقبال گستردهای از طرح به عمل آمده و همزمان سؤالات و ابهاماتی هم برای ذینفعان مختلف شکل گرفته است.

مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید در این خصوص گفت: در شیوه تامین مالی زنجیرهای، به جای شیوه سنتی دریافت تسهیلات مستقیم توسط بنگاههای اقتصادی، فرایند تامین مالی بنگاهها به صورت پیوسته و در طول زنجیرههای تأمین و مبتنی بر جریان واقعی کالا و خدمت انجام میشود.

«حمید آذرمند» گفت: بر اساس بررسیهای انجام شده انتظار میرود توسعه شیوههای تأمین مالی زنجیرهای موجب تسریع و بهبود فرایند تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی، کاهش نیاز به دریافت تسهیلات جدید برای تأمین مالی سرمایه در گردش، افزایش سهم تأمین مالی از طریق ابزارهای تعهدی و افزایش شفافیت و نظارتپذیری جریان مالی اقتصاد شود.

وی افزود: کاهش انحراف منابع و افزایش کارایی تخصیص منابع، کاهش مطالبات غیرجاری بانکها، کاهش هزینه تأمین مالی بنگاهها و کاهش هزینه تمامشده محصول از دیگر مزایای پیشبینی شده در طرح تامین مالی زنجیرهای است.
مدیر تامین مالی زنجیهر تولید درباره تفاوت این طرح با اوراق گام گفت: تأمین مالی زنجیرهای، مجموعهای از شیوهها و عملیات تامین مالی است که منجر به بهبود مدیریت سرمایهدر گردش بنگاههای تولیدی میشود. در این شیوهها، انواع زیرساختها و ابزارهای مالی (مانند گام، برات الکترونیک، کارت اعتباری،اعتبار اسنادی و ...) مورد استفاده قرار میگیرد.

وی ادامه داد: در این میان، «اوراق گام» یکی از انواع ابزارهای مالی است که میتواند برای تأمین مالی بنگاههای اقتصادی استفاده شود. در این خصوص، در نظر است که با اصلاح و رفع نواقص دستورالعمل گام، در آینده نزدیک از این ابزار به طور گستردهتری در تأمین مالی زنجیرهای استفاده شود.
آذرمند اظهارداشت: ارائه خدمات تأمین مالی زنجیرهای، توسط بانکهای عامل انجام میشود. فعلاً چند بانک منتخب برای ارائه خدمات اعلام آمادگی کردهاند ولی در آینده نزدیک تمامی بانکها امکان ارائه خدمات تأمین مالی زنجیرهای را خواهند داشت.
وی تصریح کرد: خدمات تأمین مالی زنجیره، طیف گستردهای از مشتریان را شامل میشود. در مراحل نخست و برای سهولت کار، ابتدا بنگاههای بزرگ اقتصادی در اولویت دریافت خدمات قرار دارند ولی به تدریج در مراحل بعدی، طیف گستردهای از فعالان اقتصادی اعم از بنگاههای کوچک و متوسط فعال در زنجیرههای تأمین، تولیدکنندگان نهادههای تولیدی،کشاورزان، شبکههای توزیع محصول، خانوار و مصرفکنندگان نهایی نیز تحت پوشش ابزارها و زیرساختهای تأمین مالی زنجیرهای قرار خواهند گرفت.

مدیر تامین مالی زنجیره تولید درباره بازپرداخت بدهی این طرح گفت: تأمین مالی زنجیرهای مجموعهای از شیوههای مختلف مبتنی بر ابزارهای تعهدی،تسهیلات، خرید دین و مانند آن را شامل میشود. بنابراین فرایند بازپرداخت بدهی و تعهدات مشتریان تابع شیوه انتخاب شده توسط مشتری خواهد بود. در مجموع، مواردی مانند نرخ سود و جرائم و نظایر آن، تابع مصوبات و مقررات جاری در نظام بانکی است.
وی افزود: فعلاً اعتبارسنجی و دریافت وثیقه تابع ضوابط و مقررات جاری است. البته لازم به توضیح است که در شیوههای تأمین مالی زنجیرهای، بنگاه تولیدی و فروشنده مواد اولیه به صورت مستمر و در قالب یک قرارداد بلندمدت فعالیت میکنند.

این مقام مسوول گفت: فرایند دریافت تسهیلات و اعتبارات متکی به روابط بلندمدت مشتریان و به پشتوانه قراردادهای بلندمدت است و فرایند اعتبارسنجی با سهولت بیشتری انجام میشود و ریسک کمتری متوجه بانک خواهد شد و برای توسعه روشهای تأمین مالی زنجیرهای، ضوابط جاری ممکن است در آینده مورد بازنگری قرار بگیرد.

وی تاکید کرد: تأمین مالی زنجیرهای، یک امکان جدید برای بهبود فرایند تأمین مالی سرمایه درگردش بنگاههای اقتصادی است که به صورت موازی و مکمل روشهای فعلی به کار گرفته خواهد شد. لذا برای اخذ تسهیلات در چارچوب ضوابط و مقررات جاری، منعی وجود ندارد.

آذرمند اظهارداشت: با توجه به افزایش کارایی تخصیص منابع در شیوه تأمین مالی زنجیرهای، انتظار میرود میزان تقاضا برای تسهیلات جدید کاهش یابد که این امر به تعادلبخشی به منابع و مصارف بانکها کمک میکند.
وی اضافه کرد: در شیوه تأمین مالی زنجیرهای، فرایند تأمین مالی به گونهای است که امکان خروج منابع از چرخه تولید به حداقل میرسد و لذا فشار بر بانکها برای دریافت تسهیلات مازاد بر نیاز تولید، کاهش مییابد. همچنین برخی از شیوههای تأمین مالی زنجیرهای، مبتنی بر ابزارهای اعتباری و همچنین تأمین مالی از بازار سرمایه است؛ که آن نیز به کاهش فشار بر منابع بانکها و کنترل نقدینگی کمک میکند.
مدیر تامین مالی زنجیره تولید با اشاره به اینکه منابع مورد استفاده در روشهای تأمین مالی زنجیرهای، حسب نوع طراحی هر یک از روشهاست، افزود: تامین مالی در این طرح میتواند ترکیبی از منابع بانکها، بازار سرمایه و منابع داخلی بنگاهها و زنجیرههای تأمین باشد و هیچگونه منابع مالی و خط اعتباری از محل منابع بانک مرکزی تأمین نخواهد شد.

وی درباره مراحل انجام عملیات مربوطه گفت: بنگاههای متقاضی دریافت خدمات تأمین مالی زنجیرهای میتوانند ضمن توافق با مشتریان و تأمینکنندگان مواد اولیه خود، به یکی از بانکهای ارائه دهنده خدمات تأمین مالی زنجیرهای مراجعه کنند و از طریق ثبتنام در سامانهها و پلتفرمهای مخصوصی که برای این کار تجهیز شده است، اقدام به انعقاد قرارداد و انجام مراحل مختلف کار از قبیل احراز هویت، اعتبارسنجی، استعلام صورتحساب الکترونیک، انتخاب نحوه پرداخت صورتحساب،انتقال اسناد تجاری و نظایر آن کنند.
آذرمند تاکید کرد: حسب دستورالعمل بانک مرکزی، تمامی فرایندهای تأمین مالی زنجیرهای به صورت غیرحضوری انجام میشود و لازم است بانکها زیرساختهای مورد نیاز آن را فراهم آورند.
وی افزود: در تأمین مالی با استفاده از ابزارهای مالی مدتدار، در شرایطی که بنگاهها نیاز مبرم به منابع نقدی داشته باشند امکان تنزیل اسناد پیشبینی شده است؛ مثلاً میتوان اوراق گام را در بازار ثانویه به فروش رساند یا برات الکترونیک را نزد بانک تنزیل کرد. ولی در شرایط عادی، نیازی به تنزیل اسناد نیست و این ابزارها را میتوان جهت خرید مواد اولیه مورد استفاده قرار داده و به فروشنده مواد اولیه منتقل کرد.
به گفته این مقام مسوول در زمینه استفاده از ابزارهای مالی مدتدار، امکان بکارگیری سررسیدهای مختلف از یک ماه یا یک سال پیش بینی شده است. چنانچه بنگاه فروشنده تمایلی به استفاده از ابزار مدتدار با سررسید بلندمدت را نداشته باشد امکان استفاده از سررسیدهای کمتر وجود دارد.