آینده نساجی و صنعت پلیمر

از این رو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی با انتشار گزارشی به مرور اجمالی بر آخرین تحولات فناورانه در حوزههای راهبردی همچون کشاورزی، انرژی و صنعت پرداخته که منطبق بر آخرین تحلیلها و تحولات موجود در معتبرترین پایگاههای اطلاعرسانی دنیاست. در بخش نخست این گزارش به موضوع انرژی پرداخته شد، در بخش دوم به تحولات مرتبط با تولید و مصرف برق در افق سال ۲۰۳۰ پرداخته شده و در بخش سوم از این گزارش به صنعت خودرو در افق انقلاب صنعتی چهارم نگاهی انداخته شد، در نهایت در بخش چهارم و آخرین بخش از گزارش آیندهپژوهی به صنعت نساجی در افق انقلاب صنعتی چهارم پرداخته شده است. پیشبینیها بر این است که تا سال ۲۰۳۵ نسل چهارم صنعت نساجی به دنبال شروع انقلاب صنعتی چهارم مانند بسیاری از صنایع دیگر بیش از هر زمان دیگر تحتتاثیر هوش مصنوعی و اینترنت اشیا قرار میگیرد و به یک نقطه جدید میرسد و به طور خلاصه باید گفت درسال ۲۰۳۵ زنجیره ارزش نساجی چابکتر شده و در تامین نیازهای بازار سریع و موثر عمل میکند.

توسعه صنعت نساجی نیازمند ماشینآلات جدید

نخستین گام در جهت پیشرفت صنعت نساجی، بهکارگیری ماشینآلات جدید است از این رو برای هماهنگ شدن با فناوریهای جدید و تولید محصولات بهینه صنعت نساجی بیش از هر زمان دیگر نیازمند پرورش نیروی متخصص در جهت کار با ابزارآلات جدید است. از آنجا که اکثر شرکتهای تولید محصولات نساجی ساختار عملیاتی انعطافپذیر و دیجیتال ندارند، با تغییرات دنیای بیرون و خواستههای مصرفکنندگان امروزی همگام نیستند. صنعت تولید ماشینآلات نساجی، در اروپا، به طور کامل با انقلاب صنعتی چهارم همگام شده، اما اوضاع در ایران متفاوت است. اگرچه گامهایی در این زمینه برداشته شده اما کارخانههای نساجی ایران برای باقی ماندن در چرخه تولید سال ۲۰۳۵ باید شتاب بیشتری به روند تغییر سیستم ماشینآلات خود دهد.

هوش مصنوعی گام بعدی توسعه فناورانه صنعت نساجی

بر اساس این گزارش، استفاده از هوش مصنوعی هم یک راهکار مهم برای گسترش صنعت نساجی همگام با فناوریهای روز است. نمونه موفق استفاده از هوش مصنوعی را میتوان در روباتهای خیاطی دید که به طور وسیع در کارخانههای پوشان وسیع در چین استفاده میشوند. این روباتها در شرکتهای نساجی برای پیشبینی روند و تشخیص ماشینآلات به کار گرفته میشوند و نشاندهنده آن است که با گذشت زمان اتوماسیون به سرعت در حال ورود به عملیات نساجی است و با کمک آن، تولیدکنندگان نساجی میتوانند بهرهوری، کیفیت و کاهش ضایعات را دنبال کنند.

باید گفت آینده منسوجات، در همسویی با فناوریهای جدید قابل تداوم است و نتیجه آن تولید لباسهای هوشمند را به دنبال دارد. برای مثال، پرینت سه بعدی تغییر بزرگی در تولید پارچه در آینده ایجاد کرده و انعطافپذیری را در فرآیند تولید برای پاسخگویی به خواستههای مشتریان فراهم میکند. اما یکی از مسائلی که در تقابل انقلاب صنعتی چهارم و صنعت نساجی مطرح میشود این است که فناوریهای پیچیده و نبود نیروی کار متخصص به همان اندازه که نساجی را مطابق با تغییرات روز سرعت میبخشد، اختلال زیادی را در هم تولید نساجی و همچنین محصولات آن ایجاد میکند و همچنین نباید از این نکته غافل بود که هوش مصنوعی میتواند بیکاری را در کشورها تشدید کرده و جایگزین نیروی کار شود؛ بنابراین سیاستهای توسعه صنعتی باید بهگونهای تدوین شود که علاوه بر استفاده از فناوریهای جدید، اشتغالزا نیز باشد و درصد قابلتوجهی از افراد بیکار را کاهش دهد. در غیراین صورت چرخهای را به وجود میآورد که منجر به سنتی ماندن صنعت نساجی به دلیل ناسازگاری افراد با ماشینآلات جدید میشود.

نساجی الکترونیکی، آینده یک صنعت قدیمی

علاوه بر راهکارهایی که در توسعه صنعت نساجی مطرح شد، گزارش آیندهپژوهی اتاق ایران، روشهای دیگری را هم برای پیشرفت نساجی متصور است. اولین مورد ادغام قابلیتهای الکترونیکی در منسوجات است که نمونهای بسیار پیشرفته از لباسهای جدید هستند مثل پارچههای رسانا که با استفاده از جوهر ترموکرومیک تولید شده که هنگام گرم یا سرد شدن دچار تغییر رنگ برگشتپذیر میشود. مورد بعدی استفاده از پلیمرهای الکترواکتیو است که در منسوجات به لباس قابلیت انتشار نور میدهد. فناوری نانو و پلاسما به طور گستردهتری در منسوجات آینده برای کاربردهای خاص استفاده خواهد شد. با در نظر گرفتن تمامی جوانب، پیشرفت صنعت نساجی که با بهکارگیری فناوریهای جدید حاصل میشود و هم استفاده از تجربیات کشورهایی مثل چین که با بهکارگیری روباتها در صنعت نساجی موفق عمل کردهاند و همچنین الگوگیری از آنها اگر بتوان با هزینههای کمتر و افراد با دانش بالاتر محصولاتی تولید کرد که مقرون بهصرفه بوده و منجر به افزایش صادرات شود، سرمایهگذاری در صنعت نساجی با فناوریهای جدید موفقیتآمیز خواهد بود. لازمه چنین امری هماهنگی سیاستگذاران و مدیران اجرایی در صنعت نساجی با یکدیگر بوده تا اولا جنبههای آموزش صنعت نسل چهارم نساجی تفهیم شود و ثانیا فرهنگسازی برای پذیرش فناوریهای جدید در صنعت نساجی انجام بشود تا افراد بیشتری برای سرمایهگذاری در این صنعت در کشور ترغیب بشوند.

راهکارهای سیاستی برای ایران

با در نظر گرفتن تمامی جوانب و تحلیل مسائلی که در صنعت نساجی در ایران وجود دارد مجلس میتواند با تصویب قوانین شتاب دهنده در صنعت نساجی و کاهش هزینهها و مالیات در این صنعت موجی ایجاد کند تا سرمایهگذاران به سمت تولید در صنعت نساجی روی بیاورند و دولت نیز با کاهش موانع اجرایی و صدور به موقع مجوزها ورود در این صنعت را تسهیل کند. از طرفی صاحبان صنایع نیز با به روز کردن ماشینآلات نساجی مانند استفاده از اینترنت اشیا و بهکارگیری نیروهای متخصص و آشنا با علم روز میتوانند استارتآپهایی در حوزه نساجی ایجاد کرده تا اولا فراگیری این صنعت تا حد امکان در سطح کشور بالارفته و افراد به طور عملیاتی به نحو مفصلتری با ساختار این صنعت آشنا شده و اگر سیاستهای مدیران صنعت نساجی افزایش حقوق و مزایای کارگران و نیروهای متخصص صنعت نساجی باشد، اشتغالزایی بیشتری ایجاد خواهد شد و در صورت برخوردار بودن از کیفیت لازم به کشورهای منطقه و بازارهای جهانی صادرات انجام خواهد شد که درآمدهای بسیاری برای کشور به ارمغان خواهد داشت.