الگوی کشت چرا در شرایط فعلی بسیار تعیین‌کننده است؟

ایران اسلامی، کشوری بزرگ با تنوع اقلیمی بوده و میتوان از این تنوع آب و هوایی به بهترین شکل برای کشاورزی استفاده کرد.

چرا الگوی کشت مهم است؟

کاشت طولانی مدت همان نوع محصول منجر به تخلیه مواد غذایی خاص در خاک میشود. هر نوع محصول برهمکنش مواد مغذی متفاوتی با خاک دارد و هر کدام از آنها انواع مختلفی از مواد مغذی را آزاد و جذب میکنند. به همین دلیل، تناوب زراعی حاصلخیزی خاک را با کنترل مواد مغذی کمبود یا اضافی افزایش میدهد، زیرا مواد مغذی موجود را دوباره پر میکند یا مواد مغذی فراوان را جذب میکند.

الگوی کشت مناسب، برداشت حاصل از یک برداشت فصلی را افزایش میدهد. نه تنها افراد پس از هر فصل محصولات متنوعی را به دلیل ترکیب انواع مختلف محصول دریافت میکنند، بلکه به طور کلی برداشت فصلی دارند. برخی شواهد علمی افزایش ۱۰ تا ۲۵ درصدی عملکرد محصول را در تناوب زراعی به جای کشت تکی ثابت میکند.

الگوی کشت مناسب به زمین اجازه میدهد تا بدون نیاز به مصرف بیشتر مواد مغذی از طریق استفاده از کود، مواد مغذی خود را احیا و تجدید کند. خالی ماندن زمین برای یک فصل، زمین را قادر میسازد تا مواد مغذی از دست رفته خاک از طریق جذب توسط گیاهان برداشت شده در فصل قبل را بازیابی کند.

الگوی کشت فرسایش خاک را کاهش میدهد

یکی از مشکلات متعدد زیست محیطی ایران به ویژه در جنوب غرب کشور فرسایش خاک و ایجاد ریزگرد و فرونشست زمین است که تبعات زیاد اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نیز به بار میآورد. حمیدرضا پیروان رئیس گروه تحقیقات و مهندسی حفاظت از آب و خاک در این باره به یکی از رسانهها گفت بود: «میانگین سالیانه فرسایش خاک در جهان ۲.۲ تن در هکتار است این در حالیست که در ایران متوسط سالیانه فرسایش خاک در کشور با توجه به بررسیها اخیر حدود ۱۶.۵ تن در هکتار است و این نشان میدهد که بیش از ۷ برابر میانگین جهانی در ایران خاک فرسایش میشود.»

الگوی کشت مناسب کاهش تأثیر قطرات باران بر خاک و فرسایش عمومی توسط آب کمک میکند زیرا ریشههای گیاهان لایه بالایی خاک را در کنار هم نگه میدارند. درختانی که همراه با محصولات در مزارع کاشته میشوند نیز به جلوگیری از فرسایش خاک کمک میکنند.

ساختار خاک را بهبود می بخشد

الگوی کشت به جلوگیری از فشرده شدن خاک کمک کرده و وضعیت فیزیکی خاک را بهبود می بخشد. تناوب زراعی باعث بهبود ساختار خاک و همچنین بافت خاک شده و این امر شرایط خوبی را برای جوانهزنی بذر و تکثیر ریشه فراهم میکند.

تنوع و کاهش هزینه تولید

الگوی کشت مناسب برخی از محصولات به نیروی کار و ماشینآلات کمتری در مقایسه با سایر محصولات نیاز دارد. این کاهش کمک میکند تا حجم کار و منابع مورد استفاده در طول سال که هزینه تولید محصولات تا حد زیادی کاهش یابد. اقتصادیسازی تولید یکی از مهمترین مؤلفههای قدرت بوده زیرا هم استفاده مردم از محصولات کشاورزی را افزوده و اشتغال این بخش را بیشتر خواهد کرد و هم سوددهی بخش کشاورزی را بیشتر از قبل کرده و جذابیت سرمایه گذاری در این بخش را قوت می بخشد.

در هفته جاری یکی از استراتژیترین طرحهای کشور ابلاغ شده و از سند الگوی کشت محصولات کشاورزی توسط معاون اول رئیسجمهور، وزیر جهاد کشاورزی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی رونمایی شد. به گفته سیدجواد ساداتینژاد وزیر جهاد کشاورزی برای اجرای بهتر طرح الگوی کشت در کشور نیاز به ۳۰ هزار میلیارد تومان است و ۵۰ سال است طرح الگوی کشت را هر دولتی تلاش کرده اجرایی کند اما نتوانسته است و اکنون دولت سیزدهم با اقدام جسورانه خود آن را آغاز کرده اما برای تداوم اجرا باید همه نهادها با آن همکاری کنند.

مجتبی خیامنکویی معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره طرح الگوی کشت گفت: این طرح برای ۱۳۳ محصول کشاورزی است اما از آنجایی که ۱۵ محصول ۳۳ درصد در سبد تولیدات کشاورزی قرار گرفته تمرکز روی این محصولات خواهد بود.

طرح الگوی کشت قطعاً کم و کاستیهایی دارد اما رفتن به سمت اصلاح الگوی کشت میتواند دستاوردهای فراوانی را برای کشاورزی و حتی اقتصاد کلان ایران داشته باشد.