سرب در مسیر جهش صادرات/ جایگاه ایران در این صنعت

سرب در دنیای امروز کاربردهای فراوانی دارد. سرب یک عنصر شیمیایی نرم، انعطاف پذیر و چکش خوار با نماد Pb است که میتواند از سنگ معدن استخراج شده و مانند سولفید سرب (PbS) گالن، سروسیت (کربنات سرب)، زاویه (سولفات سرب) و ضایعات از جمله باتریها، لولهها به دست آید. و غیره. سرب کاربرد عمده خود را در باتریهای سرب اسیدی داشته و بقیه مصارف جزئی آن در کابلهای برق و مهمات و رنگدانه ها است.

بازار سرب در سال ۲۰۲۰ میلادی تحت تأثیر منفی کووید -۱۹ قرار گرفت. فعالیتهای ساخت و ساز در طول قرنطینه کرونا به طور موقت متوقف شد تا از شیوع موارد جدید کرونا جلوگیری شده و در نتیجه تقاضا برای محصولات مبتنی بر سرب مانند ورقهای سرب کاهش یابد.

طبق گزارش یورواستات، ساخت و ساز در کشورهای منطقه یورو (EU-19) 28.4 درصد و در کشورهای اتحادیه اروپا (EU-27) 24 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، تقاضا برای باتریهای سرب اسید به دلیل توقف موقت واحدهای تولیدی خودرو در طول قرنطینه کاهش یافت. با این حال، تقاضا برای باتریهای سرب اسید، به ویژه باتریهای سرب اسیدی تنظیمشده با شیر (VRLA)، از صنعت الکترونیک و مخابرات در این دوره افزایش یافت، زیرا مردم ترجیح دادند از محل سکونت خود به صورت آنلاین کار کنند، که تقاضا را در بازار افزایش داد.

انتظار افزایش مصرف سرب به ویژه در باتری

عمده مصرف سرب در باتری است، باتریهای سرب اسید به شکل باتریهای راه اندازی، روشنایی و احتراق (SLI)، باتریهای ثابت (تلکام، یو پی اس، سیستمهای ذخیره انرژی (ESS) و غیره)، باتریهای قابل حمل (لوازم الکترونیکی مصرفی و غیره) و بیشتر.

باتریهای SLI کاربردهای عمدهای داشته و برای خودرو طراحی شدهاند و بنابراین همیشه با سیستم شارژ خودرو نصب میشوند، به این معنی که هر زمان که وسیله نقلیه در حال استفاده است، یک چرخه شارژ و تخلیه مداوم در باتری وجود دارد. عامل اصلی رشد بازار باتری SLI افزایش تقاضا برای این باتریها برای راهاندازی موتور استارت، چراغها و سیستمهای احتراق یا سایر موتورهای احتراق داخلی با کارایی بالا، عمر طولانی و بازدهی بالا است. باتری سرب اسیدی فناوری روز دنیا برای تمام کاربردهای باتری SLI در وسایل نقلیه موتور احتراقی معمولی مانند اتومبیلها و کامیونها است.

حدود ۷۷.۶۲ میلیون خودرو در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با ۹۲.۱۸ میلیون خودرو تولید شده در سال ۲۰۱۹ در سطح جهان تولید شده است که شاهد کاهش حدود ۱۵.۸ درصد بوده است، بنابراین تقاضا برای باتریهای نصب شده در خودروها کاهش یافته و بر تقاضا در بازار مورد مطالعه تأثیر منفی میگذارد. البته یک تقاضای انباشته در این موضوع وجود دارد و با بازگشاییها در سال ۲۰۲۲ انتظار میرود تولید خودرو در سال جاری به بیش از ۱۰۰ میلیون خودرو برسد.

اگرچه انتظار میرود بازار موتورهای احتراقی معمولی طی ۳۰ تا ۴۰ سال آینده کاهش یابد، انتظار میرود که فناوریهای خودروهای جایگزین همچنان به استفاده از باتریهای سرب اسیدی نوع SLI برای تأمین انرژی طیف وسیعی از وسایل الکترونیکی و ایمنی در خودرو ادامه داده و این امر تقاضا برای باتری را در دوره پیش بینی افزایش دهد.

باتری سرب اسیدی تنظیمشده با تقسیم بندی (VRLA) کاربردهای زیادی مانند سیستمهای برق خارج از شبکه، سیستمهای پشتیبان برج مخابراتی، سیستمهای خورشیدی/فتوولتائیک، یو پی اس کامپیوتر و غیره دارند.

بر اساس گزارش انجمن صنایع الکترونیک و فناوری اطلاعات ژاپن (JEITA)، ارزش تولیدات صنعت الکترونیک و فناوری اطلاعات جهانی در سال ۲۰۲۰ به ۲۹۷۲.۷ میلیارد دلار رسیده است و تخمین زده میشود که تا پایان سال ۲۰۲۲ با نرخ رشد ۷ درصدی به ۳۱۷۵.۶ میلیارد دلار برسد. در سال، بنابراین تقاضا برای باتریهای مورد استفاده در کاربردهای مختلف الکتریکی و الکترونیکی افزایش مییابد. علاوه بر آن تقاضای روزافزون دنیا برای پنلهای خورشیدی میتواند تقاضای استفاده از سرب را به شدت افزایش دهد.

صادرات سرب ایران

ایران پانزدهمین تولید کننده سرب در دنیا است. ۵۶ درصد مصرف سرب در چین بوده و به علت مراوادت تجاری با چین، صادرات سرب به این کشور میتواند چندین برابر شود، با وجود تحریمهای آمریکا در این حوزه اما بررسیهای خبرنگار مهر نشان میدهد صادرات شرکتهای تولید سرب ایران متوقف نشده و بیش از ۹۰ درصد تولید خود را به کشورهای دیگر صادر میکنند.

بررسیها نشان میدهد دولت نیز با کاهش عوارض صادراتی شرکتهای فعال در این حوزه ریسک سرمایه گذاری مستقیم یا غیر مستقیم در صنعت سرب را کاهش داده و بازار سرب را میتوان بازار آینده صادرات نام برد، ظرفیت فعلی استخراج بیش از ۱۰ برابر استخراج فعلی بوده و ایران میتواند با تسهیل سرمایه گذاری توسط شرکتهای خصوصی، صادرات ویژه ای در صنعت سرب داشته باشد.