اوراق ارزی جلوی جهش قیمت دلار را می‌گیرد؟/ نسخه یک کارشناس برای کنترل بازار ارز

بازار ارز سه روز پایانی آبانماه ۱۴۰۱ را با تصمیم جدید بانک مرکزی برای بازار ارز آغاز خواهد کرد، آن هم در شرایطی که در طول ماه میانی پاییز، دلار فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشت و حتی این نگرانی وجود داشت که احتمالا وارد کانال ۳۷ هزار تومان شود.

از ابتدای آبانماه تاکنون قیمت دلار از ۳۲ هزار و ۷۶۶ تومان، در حال حاضر به ۳۴ هزار و ۷۵۱ تومان تغییر کرده است. نقطه اوج قیمت دلار در یک ماه گذشته مربوط به هفدهم آبانماه است که قیمت دلار روی نقطه ۳۶ هزار و ۶۷۰ تومان ایستاد.

با این حال، بانک مرکزی در هفتهای که پشتسر گذاشتیم، تلاش کرد تا با انتشار اخباری مبنی بر فروش اوراق ارزی و تزریق سنگین ارز در بازار توافقی و پیشی گرفتن میزان عرضه از تقاضا، سیگنال کاهشی برای نرخ دلار ارسال کند. اما تحلیلگران اقتصادی معتقدند دولت نمیتواند در درازمدت به این روند ادامه دهد.

راهکار گذرا و موقت

وحید شقاقیشهری، درباره ابزار جدید بانک مرکزی برای مهار و کنترل بازار ارز و فروش اوراق ارزی میگوید: بسته اجرایی بانک مرکزی، راهکارهای گذرا و کوتاهمدت است. به عبارتی، حل مساله نیست و صرفا ما میتوانیم به آن به عنوان ایجاد وقفه یا زمان نگاه کنیم.

وی میافزاید: بانک مرکزی اعلام کرده که شما ریال خود را بدهید و عملا اوراق ارزی برای سررسید سال آینده دریافت کنید و در آن سررسید هم به بانک مراجعه کنید و دلار خود را تحویل بگیرید.

او عنوان میکند: این کار عملا بلوکه کردن نقدینگی مردم در شرایط کنونی است که به بازار ارز مراجعه نکنند. به این شکل، هم جلوی التهاب در بازار ارز گرفته شود و هم اینکه نقدینگی عملا جمع شود.

خرید فرصت برای فروکش التهاب ارزی

این کارشناس اقتصادی تاکید میکند: اینها عملا راهکار نیست، ایجاد یک وقفه و گرفتن یک فرصت زمانی است تا التهاب تا حدودی فروکش کند. راهحل اساسی برای مساله ساماندهی بازار ارز، کنترل تورم در اقتصاد است و تا زمانی که نتوانیم تورم را مهار کنیم، نمیتوانیم بازار ارز را ساماندهی کنیم.

شقاقیشهری تصریح میکند: ما امسال بیش از ۴۰ درصد تورم را در اقتصاد ایران داریم، در حالی که شرکای ایران کمتر از ۱۰ درصد تورم دارند، بنابراین ما حداقل یک شکاف تورمی ۳۰ درصدی را بین ایران و شرکای تجاریمان داریم.

شقاقیشهری عنوان میکند: این مساله به این مفهوم است که قیمت دلار در پایان امسال هر عددی باشد، به میزان این شکاف تورمی که حدود ۳۰ درصد یا بیش از ۳۰ درصد خواهد بود، در سال آینده به قیمت دلار افزوده خواهد شد. یعنی اگر فرض کنید در پایان امسال دلار ۴۰ هزار تومان یا ۳۵ هزار تومان باشد، ۳۰ درصد در سال آینده به قیمت کنونی دلار افزوده خواهد شد.

وی متذکر میشود: ما اگر نتوانیم تورم را مهار کنیم، همچنان دور باطل تورم و دلار را خواهیم داشت. وقتی تورم بالا میرود، قیمت دلار را با وقفه افزایش میدهد و در ادامه با افزایش قیمت دلار، دوباره تورم بالا میرود. در واقع یک دور باطل و یک چرخه معیوب ایجاد میشود و عملا یک تسلسل ادامهدار خواهد بود.

نسخه کنترل بازار ارز

این کارشناس اقتصادی در ادامه میگوید: همانطور که گفتم، راهحل کنترل بازار ارز، از تورم عبور میکند و دولتها باید سیاستهای کنترل تورم را در دستور کار قرار دهند؛ یعنی حل ۴ ناترازی به انضمام مدیریت انتظارت تورمی. ناترازی بانکی، ناترازی بودجهای، ناترازی ارزی و ناترازی در عرضه و تقاضای کل اقتصاد. ما ۴ ناترازی داریم؛ به اضافه انتظارات تورمی که ریشه تورم در اقتصاد ایران هستند.

شقاقیشهری میافزاید: ناترازی ارزی هم دو بخش دارد؛ یعنی کسریهای تجاری غیرنفتی و کسری حساب سرمایه. با این حساب، ما ۵ ناترازی داریم.
ماحصل این ناترازیها، تورم در اقتصاد ایران است و تا زمانی که این ناترازیها را حل نکنیم، دارای تورمهای بالا خواهیم بود و شکاف تورم داخل و خارج هم به افزایش قیمت ارز منجر میشود. افزایش قیمت ارز هم در یک دور بعدی، تورم را بالاتر میرود.

وی عنوان میکند: بر این اساس، انتشار اوراق ارزی صرفا یک ابزار کوتاهمدت است تا بتوانیم نقدینگی را بلوکه کنیم و جلوی التهاب در بازار ارز در شرایط کنونی را بگیریم.

شبهه در انتشار اوراق ارزی

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که خرید اوراق ارزی جذابیت دارد؟ میگوید: واقعیت این است که من احساس میکنم از اوراق ارزی استقبال چندانی نخواهد شد، یعنی مردم اگر دنبال این بحث باشند، میروند ارز را از بازار خریداری کنند.

شقاقیشهری میافزاید: مگر اینکه اوراق ارزی با یک نرخی مناسبی بتوانند عرضه کنند که جذابیت داشته باشد. شاید اگر نرخ صرافی را مدنظر قرار میدهند، احتمالا نرخ صرافی یک فاصلهای با نرخ بازار دارد. برای مثال نرخ صرافیها ۲، ۳ هزار تومان زیر قیمت بازار است. شاید این فاصله یک جذابیتی را ایجاد کند.

وی تصریح میکند: ما یکبار این ابزار را استفاده کردیم، اما به خاطر دارم که به تعهدمان عمل نکردیم، بر این اساس، همه اینها میتواند شبهات را بیشتر کند.

ترمز افزایش قیمت ارز

این کارشناس اقتصادی تاکید میکند: حتی اگر این ابزار هم مورد استقبال قرار گیرد، راهکار نیست، فقط یک ترمزی خواهد بود که در شرایط کنونی جلوی التهاب بازار ارز را بگیریم، اما اگر تورم را کنترل نکنیم، همچنان با گرفتاری در کشور مواجه خواهیم بود.

وی میافزاید: به طور طبیعی اگر مردم بخواهند این اوراق را بخرند، در سررسید سال بعد باید اینها را تحویل دهیم.

فراموشی کنترل تورم

این کارشناس اقتصادی عنوان میکند: فارغ از اینکه از اوراق ارزی چقدر استقبال خواهد شد و چقدر مورد تقاضای مردم خواهد بود و چقدر میتواند نقدینگی را بلوکه کند، مساله اصلی این است که دولت باید روی کنترل تورم متمرکز شود؛ این در حالی است که هنوز شواهدی از کنترل تورم مشاهده نمیشود.

وی میافزاید: هنوز سیاستهای دولت در جهت کنترل تورم نیست. چون نیاز به اصلاحاتی در نظام بانکی، بودجهای و تجاری است و اصلاحاتی در حساب سرمایه باید داشته باشیم تا شاهد خروج سرمایه نباشیم.

این کارشناس اقتصادی تصریح میکند: همچنین اصلاحاتی در اقتصاد کلان ایران در طرف عرضه و تقاضای کل اقتصاد صورت گیرد. موضوع نااطمینانیها را هم به این موضوع اضافه کنید و مدام نااطمینانیها افزوده میشود.

شقاقیشهری عنوان میکند: بر این اساس، دولت هم باید بر اصلاحات ساختاری ناترازیها متمرکز شود و هم بر مدیریت انتظارات که واقعا کار سختی است که یک عزم جدی و یک مدیریت درست لازم دارد.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان میکند: در مجموع با انتشار اوراق، هدف بانک مرکزی این است که بتواند ریال را بلوکه کند و اینکه جلوی هجوم ریال به بازار آزاد را بگیرد.

شقاقی تاکید کرد: اگر این استقبال خوب باشد. اوراق ارزی در کوتاهمدت جلوی التهاب را در بازار خواهد گرفت، ولی قطعا باید این اقدام باید با سیاستهای کنترل تورم همراه باشد.