راهکار خودکفایی دانه‌های روغنی در کشور چیست؟

علیرغم آنکه خوداتکایی ۷۰ درصدی تا افق ۱۴۰۴ یکی از سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی است، اما آمارها نشان میدهد که تولید دانههای روغنی تا تحقق این آرمان اختلاف معناداری دارد.

بنابر آمار اعلامی ۸۶ تا ۹۰ درصد روغن مصرفی مورد نیاز وابسته به خارج است که بعد از اصلاح نظام یارانه، سرانه مصرف روغن۲۰ درصد کاهش یافت، اما به سبب اختلاف چشمگیر با متوسط سرانه دنیا فرهنگسازی در راستای کاهش مصرف یک ضرورت محسوب میشود.

در این ارتباط آقای علیرضا مهاجر معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفت:روغن یکی از محصولات استراتژیک کشور محسوب میشود که کنجاله سویا به عنوان یکی از دانههای روغنی علاوه بر تامین روغن در تامین خوراک دام و طیور و تناوب با کشت گندم هم تاثیر بسزایی دارد.

او کشت کلزا را در کشور یک ضرورت دانست و گفت: کلزا یک محصول صنعتی است که ۲ چرخه دیگر دارد به طوری که چرخه نخست تولید در کارخانجات روغنکشی و چرخه دیگر تولید کارخانجات روغن نباتی است که با این وجود اشتغالزایی بالایی در بر دارد.

مهاجر ادامه داد: در مقطعی که دانههای روغنی با ارز ترجیحی وارد میشد، کشاورزان قدرت رقابت برای واردات را نداشتند. لذا تا زمانی که مشکل را حل نکنیم به طوری که کشاورزان به کشت متقاعد نشوند، مشکل خودکفایی حل نخواهد شد.

معاون امور زراعت وزارت جهاد گفت: زمانی که کشاورزان را با ابزار و سیاستهای تشویقی به کشت ترغیب کنیم، خوداتکایی ۷۰ درصدی محقق خواهد شد.

او درباره تاثیر اصلاح نظام یارانه بر مصرف روغن گفت: بعد از حذف ارز ترجیحی حدود ۲۰ درصد مصرف کاهش یافت، اما پیشبینی میشود که با افزایش تورم و ثبات قیمت، دوباره سرانه مصرف به قبل بازگردد.

معاون وزیر جهاد متوسط سرانه مصرف روغن در دنیا را ۱۲ کیلو اعلام کرد و گفت: این درحالی است که با کاهش حدود ۲۰ درصدی، سرانه مصرف به ۲۰ کیلو رسیده است.

خودکفایی دانههای روغنی با فراهمشدن الزامات دست یافتنی است

آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکلهای بخش کشاورزی گفت: برای رسیدن به خوداتکایی و خودکفایی روغن، حمایت همه جانبه از تولید دانههای روغنی باید صورت گیرد تا کشاورز به سراغ کشت دیگر محصولات نرود چراکه تولید باید برای تولیدکننده صرفه اقتصادی داشته باشد.

به گفته او، کشاورز براساس منافع اقتصادی خود اقدام به تولید میکند که در نهایت به سبب درآمد بیشتر یک هکتار کشت محصولات آببر ممکن است تمایلی به کشت دانه روغنی نداشته باشد، لذا حمایتهای بلاعوض، توسعه مکانیزاسیون و اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی میتواند کشاورزان را به کشت ترغیب کند.

هاشمی ادامه داد: با فراهم شدن الزامات و حمایتهای بلاعوض، امکان رسیدن به خوداتکایی یا خودکفایی در طول ۳ سال وجود دارد، در غیراین صورت نمیتوان امیدی به تامین نیاز کشور در داخل داشت.

عضو شورای هماهنگی تشکلهای بخش کشاورزی گفت: اگر الزامات فراهم شود، تولید بصورت جهشی افزایش مییابد به طوری که با تامین شدن اقتصاد کشاورز میتوان به خودکفایی رسید.

اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی امری مهم در رسیدن به خودکفایی دانههای روغنی

آقای سیدجعفر حسینی مشاور اتاق اصناف کشاورزی گفت: طی سالهای اخیر برای تامین روغن به گیاه کلزا تکیه شد، هرچندگیاه خوبی است، اما محدودیتهایی در برخی نقاط کشور دارد که بخشی از عدم موفقیت ناشی از تکیه برکشت یک نوع دانه روغنی بوده و بخش دیگر مربوط به قیمتگذاری است.

به گفته او، علیرغم تنوع محصولات برای دانههای روغنی، اما کمتر به توسعه کشت دانههای روغنی همچون کنجد، آفتابگردان و کاملینا که کم آب هستند، مورد توجه قرار گرفته است.

حسینی ادامه داد: در مقطعی سیاستی برای کشت کلزا تعریف شد که با تغییر مدیریت هم نگاه بر توسعه کشت کلزا بود.

مشاور اتاق اصناف کشاورزی با تاکید بر اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی دانههای روغنی گفت: قیمت دانههای روغنی برای کشاورزان باید جذابیت داشته باشد و همواره متناسب با هزینههای تولید باشد که متاسفانه طی سالهای اخیر قیمت کلزا جذابیت نداشت و در برخی موانع دیرتر از گندم اصلاح شد که وزارت جهاد برای تحقق سیاست خودکفایی این موانع را باید رفع کند.

۹۰ درصد روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین میشود

آقای جلال محمودزاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی گفت: در بحث روغن یا تولید دانههای روغنی، امکان رسیدن به خودکفایی یا خوداتکایی بدلیل اعتبارات محدود وزارت جهاد وجود ندارد.

به گفته او، علیرغم آنکه وزارت جهاد در ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر شعار خوداتکایی و خودکفایی دانههای روغنی را میدهد، اما طی این سالها نه تنها تغییراتی در آمار تولید صورت نگرفته، بلکه در برخی سالها بیشتر وارد شده است.

محمودزاده با بیان اینکه ۸۵ تا ۹۰ درصد نیاز روغن کشور از طریق واردات تامین میشود، گفت: با سیاستگذاری وزارت جهاد و اعتبارات محدود برای گسترش دانههای روغنی به نتیجه مطلوبی تا ۲۰ سال آینده نمیرسیم؛ بنابراین تغییر سیاستها و افزایش اعتبار در لایحه بودحه برای توسعه کشت دانههای روغنی امری ضروری است.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی ادامه داد: عرضه ماشینآلات با قیمت مناسب، ارائه تسهیلات ارزان قیمت و پرداخت مشوقهای لازم برای تولیدکنندگان دانههای روغنی امری ضروری است تا کشاورزان به سمت و سوی کشت دانههای روغنی روند.

او گفت: دولت در لایحه بودجه باید اعتبارات خاص برای دانههای روغنی بگذارد چراکه با این اعتبارات امکان رسیدن به خودکفایی وجود ندارد.

علیرغمکاهش ۲۰ درصدی مصرف روغن بعد از حذف ارز ترجیحی، اما همچنان سرانه مصرف به ازای هرنفر ۸ کیلو بالاتر است که سیاست اصلاح کاهش مصرف در کنار دیگر حمایتهای توسعه کشت دانههای روغنی در راستای خودکفایی باید دنبال شود تا نیاز واردات این محصول استراتژیک به صفر یا حداقل برسد.