تسویه‌نشدن اعتبارات در بورس مشکل جدید سرمایه‌گذاران

در بازارهای مالی اصطلاحات مختلفی را میتوان مشاهده کرد که سرمایهگذاران باید حتماً با معنی و مفهوم آنها آشنا باشند. در غیر این صورت روند معاملات آنها با چالشهایی روبرو خواهد شد. عدم آشنایی با این اصطلاحات حتی میتواند باعث از بین رفتن سرمایههای آنها در بازار شود.

کال مارجین (Call Margin) از جمله مفاهیم رایج در بازارهای مالی نظیر بورس است. در واقع در هر بازاری که از اهرم برای افزایش سرمایه سهامداران استفاده میشود، کال مارجین نیز کاربرد دارد. به عبارت دیگر، کال مارجین یک عبارت انگلیسی است که از بازارهای مالی بزرگ در دنیا وارد بورس ایران نیز شده است.

بروکرها یا کارگزاریها (یک شخص حقیقی یا حقوقی که واسطه خرید و فروش به شمار میرود)، به طور معمول سطحی برای افت سرمایه در نظر میگیرند، در نتیجه اگر معاملات وارد ضرر شوند و دارایی و وجه اولیه سرمایهگذار به پایینتر از سطح تعیین شده توسط بروکر برسد، در این حالت معاملهگر کال مارجین شده و هشداری مبنی بر کسری بودجه دریافت خواهد کرد.

* مارجین چیست؟

پیش از پرداختن به تعریف کال مارجین بهتر است در ابتدا با مفهوم مارجین (Margin) آشنا شویم. مارجین به موجودی پول در حساب هر تریدر و معاملهگر اشاره دارد.

در واقع مارجین به سرمایه اولیه مورد نیاز برای باز کردن معاملات در بازارهای مالی گفته میشود که سرمایهگذار این مبلغ را نزد کارگزار به عنوان وثیقه قرار میدهد.

* کال مارجین به چه معناست؟

عبارت Call Margin به معنی اخطار کسری موجودی است. به طور کلی میتوان گفت کال مارجین هشداری مبنی بر کاهش ارزش سرمایه موجود در حساب مارجین سرمایهگذار است. کال مارجین یا مارجین کال زمانی اتفاق میافتد که میزان دارایی صاحبان سرمایه در یک حساب، کمتر از مقدار پول مورد نیاز بروکر باشد. حساب مارجین سرمایهگذار شامل اوراق بهاداری است که با ترکیبی از پول خود سرمایهگذار و پول قرض گرفته شده از کارگزار خریداری شده است.

در حقیقت هنگامی که میزان ضرر سرمایهگذار در معاملات افزایش مییابد و به حد نهایی مارجین میرسد، در این حالت سرمایهگذار از سمت کارگزار پیام اخطاری را دریافت خواهد کرد که به آن هشدار کال مارجین گفته میشود. در نتیجه سرمایهگذار باید با واریز پول، میزان مارجین خود را افزایش دهد یا از برخی معاملات خود خارج شود.

* سرمایهگذاران چه زمانی کال مارجین میشوند؟

درواقع در هر بازاری که در آن از اهرم برای افزایش سرمایه کاربران برای معاملات استفاده شود،Call Margin نیز کاربرد خواهد داشت. ضریب اهرمی در واقع ابزاری است که به کاربر اجازه معامله چند برابری نسبت به سرمایه اولیه خود را میدهد. به عنوان مثال با ضریب اهرمی ۱۰ شما میتوانید ۱۰ برابر سرمایه اولیه در دسترس خود وارد معامله شوید.

وقتی معاملات شما در بازار وارد ضرر شده و دارایی و وجه اولیه شما در حال کسر است، افت سرمایه تا حدی امکانپذیر خواهد بود. بعد از رسیدن به حد در نظر گرفته شده برای افت سرمایه اولیه که بسته به نوع بازار و کارگزار میتواند متفاوت باشد، معاملهگر کال مارجین شده و اخطار کسری بودجه برای وی ارسال میشود. این اخطار به این معنا است که سرمایهگذار دیگر بودجه لازم برای معامله موردنظر را نداشته و هر چه زودتر باید اقدامات لازم برای آن را انجام دهد.

* کال مارجین شدن اعتبارات در بورس

دریافت اعتبار از کارگزاریها را میتوان به نوعی معامله اهرمی در بورس نامید. افرادی که از کارگزاریها اعتبار معاملاتی دریافت میکنند، باید مراقب کال مارجین شدن خود باشند. افتهای پی در پی بورس طی ماههای گذشته، وضعیت نامناسبی را برای سهامداران ایجاد کرده است.

بررسیها نشان میدهد طی هفتههای اخیر بسیاری از سهامداران با کاهش ارزش تضامین اعتبار مواجه شدهاند و همین موضوع نیز باعث افزایش فشار فروش در بورس شده است.

* کال مارجین در بازارهای آتی

سرمایهگذارانی که به دنبال معامله در بازارهای آتی هستند، در ابتدا باید مبلغی را به حساب کاربری خود در نزد کارگزار واریز نمایند. برای انجام معاملات در بازار یک حداقل وجهی در نظر گرفته میشود که با عنوان وجه تضمین اولیه شناخته میشود. کاربر برای انجام معامله در بازار آتی حداقل با این مقدار پول را در حساب خود داشته باشد، در غیر این صورت امکان معامله برای وی وجود نخواهد داشت.

وقتی سرمایهگذار اقدام به خرید یا فروش در بازار آتی میکند، مقداری از پول موجود در حساب کاربری وی به عنوان هزینه این معامله در حساب کارگزاری بلوکه خواهد شد. بعد از پایان هر روز معاملاتی و تسویه صورت گرفته بسته به روند قیمت کالای موردنظر، مقداری از سرمایه کاربر کاهش پیدا کرده و یا شاهد افزایش سرمایه وی با توجه به نوع معامله برای وی خواهیم بود.

حال اگر روند حرکت قیمت کالای معاملات شده برخلاف جهت پیشبینیشده توسط کاربر باشد، معامله وارد ضرر میشود. این ضرر تا زمانی ادامه پیدا میکند که یا کاربر معامله را ببندد و یا سطح سرمایه وی در حساب کاربری به حدی برسد که امکان ضرر بیشتر برای کاربر وجود ندارد.

میزان نهایت ضرر در بازارهای مالی مختلف با هم متفاوت است؛ اما در بورس کالای ایران معمولاً این میزان ۷۰ درصد وجه تضمین است. به این معنی که وقتی ضرر معامله از ۳۰ درصد وجه تضمین افزایش پیدا کرد، اصطلاحاً حساب کاربری معامله گر کال مارجین شده و از سوی کارگذاری اخطار برای برطرف کردن این شرایط به روشهای مختلف در دسترس ارسال خواهد شد.

* سهامداران در روزهای سقوط بورس مراقب کاهش سرمایه خود باشند

مجتبی دانشی، کارشناس بازار سرمایه، درباره افت معاملات در بورس و ایجاد شرایط کال مارجین شدن گفت: Call Margin فقط یک هشدار است که در بازار بازارهای اهرم دار به تریدرها یا معامله گران داده میشود تا با واریز کردن سرمایه جدید یا بستن پوزیشن های معاملاتی خود، مراقب کاهش سرمایه باشند.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در معاملاتی که در بورس انجام می شود که معاملات اسپات و لحظه ای گفته می شود، کاهش اعتباری که افراد از کارگزاری گرفته اند، می تواند موجب وضعیتی شبیه کال مارجین شود.

وی ادامه داد: در شرایط سقوط بورس، افرادی که از اعتبار بروکر یا کارگزاری استفاده کرده اند، اخطاری به معنی کاهش ارزش تضامین دریافت می کنند که در صورت کاهش بیشتر کارگزاری ها به سمت فروش دارایی این افراد حرکت می کنند.

دانشی تاکید کرد: زمانی که سرمایه گذاران با کال مارجین یا کاهش ارزش تضامین اعتبار دریافت کرده مواجه می شوند، باید از رفتارهای هیجانی خودداری کنند و به روش های علمی و منطقی موجود روی بیاروند.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: به نظر می رسد سقوط شاخص کل بورس در معاملات روز شنبه نیز به دلیل همین کال مارجین و یا کاهش ارزش تضامین اعتبار رخ داده باشد. ابطال صندوق ها و تهیه پول برای خروج از کال مارجین شدن نیز دلیل دیگر این افت بوده است.

* ترفندهای دورماندن از کال مارجین شدن در بازار بورس

اما چگونه میتوان حساب معاملاتی خود را در بازار بورس از وضعیت کال مارجین دور نگه داشت؟ ترفندهای زیر میتواند سرمایه گذاران را از این شرایط دور نگه دارد:

استفاده از اهرم معاملاتی پایینتر یکی از این ترفندها است. هرچقدر اهرم معاملاتی شما کمتر باشد، خطر وارد شدن حساب معاملاتی به وضعیت Call Margin نیز کمتر خواهد بود.

استفاده از سیستم مدیریت سرمایه دقیق نیز می تواند یک روش ایده آل برای دور ماندن از این شرایط باشد. با سیستم مدیریت سرمایه می توانید حجم معاملاتی بهینه ای را انتخاب کرده و در هرلحظه درصد کمی از سرمایههای خود را وارد معامله کنید.

همچنین هرچقدر مقدار پول اولیه موجود در حساب کاربری شما بیشتر باشد، امکان ورود به وضعیت Call Margin برای حساب کاربری شما با احتمال کمتری وجود خواهد داشت.

استفاده از حد ضررهای منطقی یکی دیگر از روشهایی است که می توان از آن برای رهایی از کال مارجین شدن، مورد توجه قرار داد.

* چگونه از وضعیت کال مارجین خارج شویم؟

اما چگونه میتوانیم از وضعیت Call Margin خارج شویم؟ وقتی حساب معاملاتی وارد وضعیت کال مارجین میشود، کاربر می تواند با سه استراتژی حساب خود را از این شرایط خارج نماید که به شرح زیر هستند:

اولین استراتژی واریز مبلغی است که میزان دارایی حساب وی را به حداقل ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه برساند. البته میتوان کمی بیشتر واریز کرد تا دوباره و با اولین ضرر حساب کاربری خود را در شرایط Call Margin مشاهده نشود.

دومین روش برای خروج از وضعیت کال مارجین بستن یک یا چند معامله باز است. بسته به میزان سرمایه شما باید حساب کنید که با بستن کدام معاملات باز میتوانید وضعیت حساب خود را دوباره به حالت ات ریسک باز گردانید.

همچنین کاربران میتوانند از ترکیب دو روش بالا استفاده نمایند. به این معنی که برای مثال یک یا چند معامله خود را بسته و درعینحال مقداری هم پول بهحساب خود واریز نمایند.