هزینه تفریح پردرآمدها 40 برابر کم‌درآمدها

براساس گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال 92، هزینههای تفریح و امور فرهنگی خانوارهای پردرآمد دهک دهم (پردرآمدترین گروه جامعه) با 23میلیون و 589هزار ریال در مقایسه با دهک اول (کمدرآمدترین گروه جامعه) که 583هزار ریال برای این منظور هزینه کردهاند، خانوارهای پردرآمد 40برابر خانوارهای کمدرآمد برای تفریح هزینه کردهاند.

براساس این گزارش بررسی کل هزینههای خانوارهای شهری دهک دهم با 877میلیون ریال در سال گذشته در مقایسه با 64میلیون ریال هزینههای دهک اول نشان میدهد جمع هزینههای دهک دهم 13.6برابر هزینههای دهک اول است. گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی نشان میدهد در سال گذشته هزینه خوراکی و آشامیدنیهای دهک دهم با 165میلیون ریال معادل 8.5برابر هزینه خوراکی و آشامیدنیهای دهک اول است که 19.5میلیون ریال در این سال صرف کردهاند.

طبق این گزارش، در بخش مسکن، آب، برق و گاز دهک دهم با 332میلیون ریال هزینه که بیشترین هزینه را در بین انواع هزینههای این گروه درآمدی داشته، در مقایسه با 29.5میلیون ریال هزینههای مسکن خانوارهای دهک اول بیش از 11برابر آنها صرف هزینه مسکن کردهاند.

از نظر هزینههای بهداشتی گزارش بانک مرکزی حاکی است که خانوارهای پردرآمد دهک دهم با 49میلیون ریالهزینه که درسال 92 برای امور بهداشتی صرف کردهاند بیش از 16برابر مبلغ 3میلیون ریالی خانوارهای دهک اول هزینه کردهاند.

همچنین خانوارهای دهک دهم با صرف هزینهیی بالغ بر 14.6میلیون ریال برای تحصیل 40برابر خانوارهای دهک اول که تنها 363هزار ریال برای تحصیل پرداختهاند، هزینه کردهاند.

75درصد درآمد دهک اول صرف مسکن

به این ترتیب بررسی گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای سال 92 نشان میدهد که هزینههای خوراکی و آشامیدنیها بههمراه هزینه مسکن، آب، برق و گاز بالغ بر 75درصد جمع هزینههای این گروه درآمدی را شامل میشود در حالیکه برای دهک دهم جمع این دو هزینه به 56درصد کل هزینههای این گروه درآمدی بالغ میشود بنابراین در شرایطی که تورم در گروه کالاهای خوراکی و آشامیدنی و مسکن افزایش مییابد انتظار میرود طبقات کمدرآمد بیشترین آسیب را از این تورم متحمل شوند.

طبق آمار منتشر شده نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران از سوی بانک مرکزی بهطور کلی درصد تغییر متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار شهری به تفکیک گروههای هزینه سال 92 نسبت به سال 91، کل هزینه ناخالص 31.4درصد، خوراکیها و آشامیدنیها 31.5درصد، دخانیات 36.3درصد، پوشاک و کفش 33.6درصد، مسکن، آب و برق و گاز 36.4درصد، بهداشت و درمان 35.1درصد، حمل و نقل 19.2درصد، ارتباطات 29.8درصد، تفریح و امور فرهنگی 29.2درصد، تحصیل 18.3درصد، رستوران و هتل 29.1درصد و کالاها و خدمات متفرقه 29.7درصد افزایش داشته است.

هزینه خانوارها در استانهای مختلف

بررسی متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار ساکن مناطق شهری استانهای مختلف نشان میدهد که استان تهران با 409317هزار ریال (ماهانه حدود 34110 ریال) بیشترین و استان هرمزگان با 168600هزار ریال (ماهانه حدود 14050هزار ریال) کمترین هزینه را به خود اختصاص دادهاند.

براساس گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کل هزینه خانوارهای تهرانی در مقایسه با خانوارهای سیستان و بلوچستان 2.3برابر است. این در حالی است که بابت هزینه مسکن، آب، برق و گاز خانوارهای تهرانی 6برابر خانوارهای سیستان و بلوچستانی هزینه میکنند. از سوی دیگر هزینه بهداشت و درمان خانوارهای تهرانی 3برابر خانوارهای استان سیستان و بلوچستان است. از نظر هزینه تفریح تهرانیها 3.3برابر سیستان و بلوچستانیها هزینه میکنند و از نظر تحصیل نیز تهرانیها 2.5برابر آنها هزینه میکنند اما بررسی هزینههای خانوارهای ساکن در این دو استان حاکی از آن است که باوجود چند برابر بودن انواع هزینههای خانوارهای تهرانی در قیاس با خانوارهای سیستان و بلوچستان، هزینه خوراکی تهرانیها 80درصد هزینه خوراکی خانوارهای سیستان و بلوچستانی است. طبق بررسیهای انجام شده در سال 92 هزینه و درآمد خانوارهای ساکن در 79 شهر و 123هزار خانوار متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار شهری 284462هزار ریال (ماهانه 23705هزار ریال) بود که نسبت به سال قبل 31.4درصد افزایش داشته است.

از کل این مبلغ 26.3درصد یعنی 74724هزار ریال سهم گروه هزینه خوراکیها و آشامیدنیها است که نسبت به سال 91 معادل 31.5درصد افزایش داشته است. در بین اقلام گروه هزینه خوراکیها و آشامیدنیها بیشترین سهم از کل هزینه ناخالص معادل 6.1درصد متعلق به هزینه انواع گوشت بود. پس از آن به ترتیب هزینه میوههای تازه با 4.4درصد، سبزیهای تازه با 3.2درصد، شیر و فرآوردههای آن و تخم پرندگان با 3.1درصد، آرد، رشته و غلات با 2.6درصد و انواع نان و بیسکویت با 1.9درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص دادهاند. براساس نتایج این بررسی از کل هزینه ناخالص خانوار، 0.4درصد حدود 1176هزار ریال به گروه هزینه دخانیات اختصاص داشت که در مقایسه با سال 91 حدود 36.6درصد افزایش داشته است. در این سال از کل هزینههای ناخالص خانوار 4.6درصد به گروه هزینه پوشاک و کفش اختصاص داشت که نسبت به سال 91، 33.6درصد افزایش داشته است.

نتایج این بررسی نشان میدهد که 34.1درصد از کل هزینه ناخالص یک خانوار حدود 97074هزار ریال مربوط به گروه هزینه مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوختها بود که نسبت به سال قبل 36.4درصد افزایش داشته است.

در سال مورد بررسی از کل هزینههای ناخالص خانوار 4.2درصد به گروه هزینه لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه اختصاص داشت که در مقایسه با سال 91 معادل 23.6درصد افزایش نشان میدهد. براساس نتایج این بررسی از کل هزینههای ناخالص خانوار، 5.6درصد به گروه بهداشت و درمان، 8.5درصد گروه هزینه حمل و نقل، 2درصد به گروه هزینه ارتباطات، 2.3درصد به گروه هزینه تفریح و امور فرهنگی، 1.8درصد به گروه هزینه تحصیل، 2.1درصد به گروه هزینه رستوران و هتل و 8.1درصد به گروه هزینه کالاها و خدمات متفرقه اختصاص داشته است.

یافتههای این بررسی نشان میدهد که در مقایسه با سال 91، هزینه گروههای بهداشت و درمان 3.51درصد، حمل و نقل 19.2درصد، ارتباطات 29.8درصد، تفریح و امور فرهنگی 29.2درصد، تحصیل 18.3درصد، رستوران و هتل 29.1درصد و کالاها و خدمات متفرقه 29.7درصد افزایش داشت. همچنین متوسط درآمد پولی و غیرپولی ناخالص سالانه یک خانوار شهری حدود 276867هزار ریال بود که 69.2درصد آن را درآمد پولی ناخالص و 30.8درصد را درآمد غیرپولی تشکیل داده است. در سال 92 کل درآمد پولی و غیرپولی ناخالص خانوار نسبت به سال قبل حدود 32.4درصد افزایش داشت. میزان افزایش درآمد پولی ناخالص خانوار معادل 29.4درصد و درآمد غیرپولی 39.9درصد بود. در بین درآمدهای پولی ناخالص خانوار، درآمد از مزد و حقوق بخش دولتی و عمومی 23.9درصد، درآمد از مزد و حقوق بخش خصوصی 24.3درصد، درآمد از مشاغل آزاد کشاورزی 50.9درصد، درآمد از مشاغل آزاد غیرکشاورزی 38.3درصد، درآمدها متفرقه 26.2درصد و درآمد خاص از فروش کالاهای دست دوم 36.7درصد نسبت به سال افزایش داشته است.

همچنین در بین درآمدهای غیرپولی بیشترین سهم معادل 80.2درصد به ارزش اجاری مسکن شخصی (مالک نشین) اختصاص داشت که معادل 24.7درصد از کل درآمدهای پولی و غیرپولی را تشکیل داده است. طبق گزارش استخراج شده بعد خانوار (متوسط تعداد افراد) 3.47نفر بود که نسبت به سال قبل افزایش داشته است. توزیع خانوارها بر حسب تعداد افراد نشان میدهد که خانوارهای یک نفری 6درصد، دو نفری 18درصد، سه نفری 27.4درصد، چهارنفری 29.8درصد، پنج نفری 12.3درصد، 6 نفری 4درصد، هفتنفری 1.6درصد، هشت نفری 0.4درصد، 9 نفری 0.3درصد و 10 نفری و بیشتر 0.2درصد از کل خانوارها را به خود اختصاص دادهاند. بررسی جداول منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نشان میدهد در سال 83 حدود 37درصد خانوارهای شهرنشین ایرانی را خانوارهای پنج نفره و بالاتر تشکیل میدادند که این نسبت در سال 1392 به 18.8درصد کاهش یافته است. بنابراین سهم خانوارهای پنج نفره و بالاتر در طول 10 سال گذشته به نصف کاهش یافته است.

همچنین خانوارهای یک نفره در سال 92 در مقایسه با سال 91 حدود 0.4درصد کاهش و خانوارهای دو نفره 1/0افزایش داشته است. از سوی دیگر خانوارهای سه نفره در سال 92 با یک واحد افزایش نسبت به سال گذشته 29.8درصد بوده است که در بین خانوارهای یک نفره تا 10 نفره بیشترین تغییر را از سال 91 تا 92 داشته است. ضمن اینکه تغییر محسوسی در خانوارهای هفت نفره، هشت نفره، 9 نفره و 10 نفره و بیشتر در سالهای 91 و 92 مشاهده نمیشود.

گروههای سنی

طبق گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی در سال 92 توزیع افراد خانوارها بر حسب گروههای سنی به چند قسمت تقسیم میشود، کمتر از یک سال 0.6درصد، یک تا پنج سال 6.4 درصد، 6 تا 10سال 6.5 درصد، 11تا 15سال 6.7 درصد، 16تا 20 سال 7.8درصد، 21 تا 30سال 21.5درصد، 31 تا 40سال 15.7درصد، 41 تا 50 سال 13.5درصد و 51 سال و بیشتر 21.3درصد است. قابل توجه است که حدود 28درصد از افراد خانوارها را افراد زیر 21سال تشکیل دادهاند که در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته است.

کاهش جمعیت جوان کشور طی 10 سال

جمعیت 16 تا 30سال در سال 83 حدود 34درصد کل جمعیت را شامل میشده که این عدد بعد از 10سال در سال 1392 به 29درصد کاهش یافته که بیانگر کاهش جمعیت جوان کشور بوده است. این درحالی است که جمعیت کهنسال بالاتر از 50 سال در سال 83 حدود 17.6درصد کل جمعیت را شامل میشده که در سال 92 از 10 به 21.3درصد افزایش یافته است. مقایسه این دو شاخص بیانگر این است که پیری جمعیت در محدوده 10سال اخیر است.

نتایج بررسی بانک مرکزی در بخش اشتغال گویای آن است که در بین افراد 6 ساله و بیشتر خانوارها 30.6درصد شاغل، 4.1درصد بیکار، 10.4درصد با درآمد بدون کار، 23.2درصد محصل، 27.4درصد خانهدار و 4.3درصد متعلق به سایر گروهها بودهاند.

طبق یافتههای فوق سهم افراد شاغل و محصل در مقایسه با سال قبل کاهش و سهم افراد بیکار و با درآمد بدون کار افزایش داشته است. ضمنا سهم افراد خانهدار و افرادی که در سایر گروهها طبقهبندی شدهاند در مقایسه با سال قبل تقریبا بدون تغییر بوده است.

57 درصد خانوارها یک نفر شاغل دارند

طبق این بررسی 24درصد خانوارها بدون فرد شاغل، 57 درصد دارای یک نفر شاغل، 15.5درصد دارای دو نفر شاغل و 3.5 درصد دارای سه نفر شاغل و بیشتر بودهاند. در مقایسه با سال 91 درصد خانوارهای بدون فرد شاغل و با سه نفر شاغل و بیشتر افزایش و درصد خانوارهای با یک نفر شاغل و یا دو نفر شاغل کاهش داشته است.

توزیع افراد شاغل خانوارها بر حسب رشته فعالیت اصلی محل کار در سال 92 گویای آن است که 3.8درصد در بخش کشاورزی، دامپروری، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، 17.8درصد در بخش صنعت و معدن، 0.8درصد در بخش برق، گاز و آب، 15.3 درصد در بخش ساختمان، 22.5درصد در بخش عمدهفروشی، خردهفروشی و هلتداری و رستوران، 11.7درصد در بخش حملونقل، انبارداری و ارتباطات، 7.1درصد در بخش خدمات مالی، بیمه، ملکی، حقوقی و تجاری و 21.1درصد در بخش خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی شاغل بودهاند.

گروه کلان مهدی دهقان