دلایل بانک مرکزی سوییس برای افزایش ارزش فرانک

به گزارش اکونومیست، با حذف این حمایت، ارزش فرانک افزایش یافت. در روز چهارشنبه ارزش هر یورو، 1.2فرانک سوییس بود اما در روز پنجشنبه ارزش هر یورو به 0.85فرانک سوییس کاهش یافت. و این مساله باعث شد که تعدادی از صندوقهای مالی در سراسر جهان ضرر کنند و بازار سهام سوییس فرو بریزد. چرا بانک مرکزی سوییس به چنین اقدام تحریکآمیزی دست زد؟

بانک مرکزی سوییس از سال۲۰۱۱ میلادی تلاش کرده بود بین فرانک و یورو یک تعادل برقرار باشد و ارزش پول ملی این کشور از یکفرانکو۲۰سنت در ازای یک یورو، فراتر نرود؛ آنهم در شرایطی که بازارهای مالی در سراسر جهان متلاطم بودند. از نگاه سرمایهگذاران، فرانک سوییس در کنار اوراق قرضه ایالات متحده امریکا همواره یک دارایی امن بوده است. سرمایهگذاران با اطمینان، فرانک سوییس و اوراق قرضه امریکا را خریداری میکنند و اطمینان دارند که سرمایهشان در خطر نیست. اکونومیست مینویسد، سرمایهگذاران فرانک سوییس را دوست دارند چرا که فکر میکنند دولت این کشور قابلاطمینان و کماشتباه است ازجمله در زمینه اجرای سیاستهای مالی و بودجه. اما اکنون افزایش ارزش فرانک آنها را بهشدت تحت فشار گذاشته است. «فرانک گران» به سوییس آسیب خواهد زد، چراکه اقتصاد این کشور شدیدا به فروش کالا به خارجیها متکی است: صادرات کالا و خدمات بیش از 70درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‎دهد. بانک مرکزی سوییس برای پایینآوردن ارزش فرانک و تقویت ارزش یورو، پول بیشتری را عرضه کرد. افزایش عرضه فرانک نسبت به یورو در بازارهای ارز خارجی سبب کاهش ارزش این واحد پولی شد (بهطوریکه ارزش هر یورو نزدیک به 1.2 فرانک رسید.) بانک مرکزی سوییس به لطف این سیاست تا سال2014 میلادی حدود 480میلیارد دلار ارز خارجی گرد آورد؛ مبلغی که معادل 70درصد از تولید ناخالص داخلی سوییس بود.

دلایل بانک مرکزی سوییس

اکونومیست مینویسد، اقدام ناگهانی بانک مرکزی سوییس در هفته گذشته چند دلیل دارد. نخست، سوییسیهای بسیاری از اینکه بانک مرکزی این کشور چنین ذخایر ارزی بزرگی را انباشته کرده، ناراضی و عصبانی هستند.

آنها معتقدند که چاپ فرانک در چنین حجم گستردهیی میتواند درنهایت به یک تورم جهنده منجر شود. این نگرانی البته بیاساس به نظر میرسد چرا که تورم سوییس بیش از اندازه کم است نه بیش از اندازه زیاد. اما یک نکته سیاسی مهم هم در این میان وجود دارد. در ماه نوامبر همهپرسی برگزار شد که نتایج آن کار بانک مرکزی سوییس را برای افزایش ذخایر خود دشوار میکند. دوم اینکه، بانک مرکزی سوییس با اتفاقی که پنجشنبه هفته گذشته افتاد، منتقدان خود را نیز در وضعیت دشواری قرار داد. بسیاری انتظار داشتند که بانک مرکزی اروپا سیاست «تسهیل کمی» را اعلام کند. اجرای این سیاست مستلزم ایجاد پول برای خرید بدهیهای دولتهای کشورهای منطقه یورو است. اقدامی که ارزش یورو را کاهش میداد و احتمالا بانک مرکزی سوییس را مجبور میکرد تا برای حفظ موقعیت خود، فرانک بسیار بیشتری چاپ کند. اما یک دلیل سومی نیز در پس تصمیم بانک مرکزی سوییس وجود دارد. در طول سال2014، ارزش یورو دربرابر دیگر ارزهای مهم کاهش یافته بود.

درنتیجه، ارزش فرانک (که دربرابر یورو ثابت بوده) نیز کاهش یافته بود. در سال2014 یورو نزدیک به 12درصد از ارزش خود را دربرابر دلار و 10درصد دربرابر روپیه از دست داد. اکنون یک فرانک ارزانتر صادرات کالا به امریکا و هند را افزایش خواهد داد. دو کشوری که بههمراه یکدیگر مقصد 20درصد از صادرات سوییس هستند.

بانک مرکزی سوییس اعلام کرده که اگر ارزش واحد پولی این کشور چندان بالا نیست (باتوجه به کاهش ارزش یورو و درنتیجه ارزش فرانک) بنابراین دیگر دلیلی برای تلاش در جهت تضعیف این واحد پولی وجود ندارد. اکنون پرسش مهم این است که تغییر سیاست بانک مرکزی سوییس تا چه اندازه میتواند به اقتصاد سوییس آسیب بزند. در شرایط فعلی بازار سهام سوییس آشفته شده، بهطوریکه شاخص بورس سوییس تا پایان روز کاری پنجشنبه، ۱۰درصد از ارزش خود را از دست داد. دلیل اصلی این آشفتگی این است که برای شرکتهای سوییسی اکنون پیداکردن مشتریان اروپایی برای فروش اجناس بسیار دشوار شده است. بانک «یو بیاس» پیشبینی خود از رشد اقتصادی سوییس در سال2015 را از 1.8درصد به 0.5درصد کاهش داده است. سوییس تا رسیدن به شرایط ایدهآل راه درازی در پیش خواهد داشت اما بانک مرکزی این کشور نباید بهدلیل تضعیفنکردن ارزش فرانک مورد انتقاد قرار بگیرد. اگر هم انتقادی وجود دارد به تصمیمهای پیشین این نهاد مالی بازمیگردد؛ به زمانیکه سیاست بانکهای مرکزی دیگر را برای کاهش ارزش فرانک در جهت تقویت ارزش یورو پذیرفت چراکه دستکاری نرخ ارز، سیاستی است که تقریبا همیشه با اشک به پایان میرسد.

تردید درباره آینده یورو

آینده یورو نیز ازجمله موضوعاتی است که با افزایش ارزش فرانک موردتوجه کارشناسان قرار گرفته است. به اعتقاد برخی کارشناسان، سیاست اخیر سوییس در جداکردن حرکت فرانک از یورو، سرآغاز حرکتی است که ماههاست زمزمه آن در بین فعالان اقتصادی و کارشناسان ایجاد شده و میتواند تضعیف یورو را پلهپله تا مرز محو کامل تشدید کند بهویژه اینکه رهبران انگلیس نیز پیشتر سخنانی را در راستای تصمیم به خروج از یورو مطرح کردهاند. بههمین دلیل اغلب کارشناسانی که با بدبینی به آینده یورو نگاه میکنند معتقدند که با کمرنگشدن ارزش یورو در بازارهای جهانی و کاهش قدرت اقتصادی این منطقه بسیاری از معادلات جهانی با تغییر اساسی مواجه خواهند شد.