تمرکز بازارهای صادراتی ایران در آسیا

آمارهای ارایه شده از سوی گمرک نشان میدهد ایران در فروردین ماه سال جاری دو میلیارد و ٧٣١ میلیون دلار کالا صادر کرده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهشی در حدود ٧/٧ درصد را نشان میدهد. بر اساس این گزارش بخش عمدهای از بازار ایران در قاره آسیا قرار گرفته است و این امر نشان میدهد ایران هنوز نتوانسته است برنامه تنوع بخشیدن به بازار کالاهای صادراتی خود را عملی کند. با این حال هر چند که تنها شش درصد صادرات ایران به قارههای اروپا، امریکا و آفریقا و اقیانوسیه صورت میگیرد، اما برخی کالاهای سنتی ایران در این بازارها خوشنام هستند از جمله میتوان به فرش ایرانی و زعفران ایرانی و برخی دیگر از اقلام سنتی اشاره کرد که البته این روزها زیر سایه تحریم وبازاریابی نامناسب قرار گرفته و کمکم میروند به خاطرهای دوردست تبدیل شوند. بررسیها نشان میدهد از نظر وزنی ٩٥ درصد کالاهای ایرانی به آسیا صادر شدهاند و به لحاظ ارزشی ٩٤ درصد کالاهای ایرانی راهی کشورهای آسیایی شدهاند.

همسایگان ایرانی بزرگترین خریدار کالاهای ایرانی هستند. بر اساس این گزارش عراق، چین، افغانستان و ترکمنستان بیشترین تراز تجاری مثبت را میان خریداران کالاهای ایرانی از آن خود کردهاند. در سالهای گذشته ایران بازار مناسبی در کشورهای تازهاستقلالیافته شوروی سابق داشت اما بیبرنامگی سبب شد بازار مهم کشورهای آسیای میانه از دست ایران خارج شود و در اختیار چین و ترکیه و دیگر رقبای ایران قرار گیرد.

هر چند ایران قصد دارد در سال جاری حجم صادرات غیرنفتی خود را به مرز ٥٠ میلیارد دلار برساند، اما بررسیها نشان میدهد با وجود مثبت بودن تراز بازرگانی ایران در فروردین ماه سال جاری، میزان واردات و صادرات توامان کاهش یافته است. برخی معتقدند کاهش واردات و صادرات در شرایط کنونی میتواند هشداردهنده باشد چرا که بخش عمدهای از کالاهای صنعتی مورد نیاز که به کالاهای واسطهای مشهورند، از طریق واردات تامین میشوند و کاهش واردات این اقلام میتواند به رکود صنعتی در کشور دامن بزند.

بررسیها نشان میدهد عمدهترین کالاهای صادراتی از ایران نیز کالاهای نفتی بودهاند که در این دوره زمانی راهی کشورهای دیگر شدهاند. گازهای همراه نفت و محصولات پتروشیمی از جمله کالاهای صادراتی عمده از ایران بودهاند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند تمرکز بیش از حد بازارهای صادراتی ایران در آسیا میتواند سبب کاهش تاثیرگذاری ایران بر بازارهای جهانی شود. درهمآمیختگی ایران با اقتصاد جهانی میتواند احتمال تحریم یا مشکلاتی از این دست را کاهش دهد. از سوی دیگر اعزام رایزن بازرگانی به کشورهایی که میتوانند مشتریان بالقوه کالاهای صادراتی از ایران باشند، توصیه شده است.