هیدروژنی‌ها؛ خودروهای آینده؟

در این مقاله آمده است:

«ظهور یک جامعه هیدروژنی واقعی» موضوعی است که شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن، ماه گذشته در افتتاحیه نخستین جایگاه سوخت هیدروژنی توکیو مطرح کرد. آبه نخستین کسی است که خودرو جدید پیل سوختی (هیدروژنی) ساخت تویوتا را دریافت کرد. این خودرو از ماه دسامبر به بازار عرضه شده است. این خودرو نخستین خودروی هیدروژنی تجاری است که تویوتا آن را «میرایی» به معنی «آینده» نامیده است.

آبه در تلاش برای سرعت بخشیدن به این انقلاب هیدروژنی بسیار جدی است. دولت او یارانه سخاوتمندانهای درحدود 3 میلیون ین (25 هزار دلار) به ازای هر خودرو هیدروژنی (هزینه تولید هر خودرو هیدروژنی حدود 7 میلیون ین است) برای شهروندان توکیو اختصاص داده است. توکیو متعهد شده است تا زمان برگزاری المپیک 2020 مبلغ 45 میلیارد ین برای زیرساختهای مربوط به خودروهای دارای سوخت هیدروژنی اختصاص دهد. از بودجه دولت میلیاردها ین دیگر نیز به ساخت جایگاههای سوخت هیدروژنی در سراسر ژاپن طی سال آینده اختصاص یافته است.

عرضه خودرو جدید میرایی بخشی از یک تلاش گسترده برای تجاری کردن تکنولوژی پیل سوختی در کشوری است که همه نیروگاههای برق هستهای خود را تعطیل کرده و سوخت فسیلی موردنیاز خود را وارد میکند. ژاپن قصد دارد تا سال 2030 بستههای پیلهای سوختی هیدروژنی را در 5 میلیون خانه نصب کند. در شرایطی که شرکتهای ژاپنی فعال در زمینه کامپیوتر و الکترونیک جایگاه جهانی خود را از دست دادهاند، دولت ژاپن امیدوار است خودروهای هیدروژنی موجب موفقیت مجدد شرکتهای ژاپنی شود. خودروهای هیدروژنی برخلاف خودروهای برقی برد مسافتی محدود ندارند و شارژ آنها ساعتها طول نمیکشد. خودروهای هیدروژنی با یک باک سوخت تا مسافت 650 کیلومتر را طی میکنند و پر کردن باک آنها فقط چند دقیقه طول میکشد. از اگزوز این خودروها هم چیزی به جز آب خارج نمیشود.

شرکت تویوتا در زمینه تولید خودروهای سبز با تولید خودرو پریوس کارنامه موفقی از خود به جا گذاشته است. پریوس محبوبترین خودرو هیبریدی در سراسر جهان است و از سال 1997 که این خودرو به بازار عرضه شد، 3 میلیون دستگاه از آن به فروش رفته است. خودروهای برقی را میتوان به شبکههای برق موجود متصل کرد، اما بهمنظور ذخیره هیدروژن، تویوتا مجبور است برای ساخت جایگاههای هیدروژن در بزرگراهها و جادههای ژاپن سرمایه هنگفتی را اختصاص دهد. تویوتاسوشو، شاخه بازرگانی شرکت تویوتا، هماکنون با شرکت ایر لیکوئید، شرکت فرانسوی عرضهکننده گازهای صنعتی وارد مذاکره شده است. این دو شرکت قصد دارند تا پایان امسال در خیابانهای توکیو، فوکوئوکا، ناگویا و اوزاکا 100 جایگاه هیدروژن بسازند.

اما همه موافق تولید خودروهای هیدروژنی نیستند. یکی از این افراد کارلوس گوسن، مدیرعامل نیسان و رقیب تویوتاست. او این پرسش را مطرح میکند که چه کسی زیرساختهایی را که برای تشویق مصرفکنندگان به خرید این خودروها حیاتی است، خواهد ساخت؟ مساله دیگر، بهرهوری این سیستم است که نیازمند تولید، انتقال و تغلیظ گاز هیدروژن است. این فرآیندی بسیار پرهزینه و انرژی بر است (هیدروژن باید از ترکیبی از دیگر مواد مانند آب و هیدروکربنها جدا شود).

تا ماه ژانویه، تویوتا 1500 سفارش برای تولید خودروی میرایی دریافت کرد که نیمی از آن مربوط به سازمانهای دولتی بود. اگر بازار این خودرو رشد کند، بهطور طبیعی قیمت آن کاهش مییابد و این مساله به نوبه خود منجر به کاهش هزینههای سوختگیری میشود. شرکت تویوتا سوشو امیدوار است هزینه ساخت جایگاههای سوخت را به حدود 2 میلیون ین در هر جایگاه کاهش دهد. با این وجود تولید این خودروها پردردسر است. تویوتا پیشبینی میکند در سالجاری 700 دستگاه از این خودرو را تولید خواهد کرد؛ بنابراین مشتریانی که هماکنون این خودرو را سفارش دهند باید برای تحویل گرفتن سوئیچ خودرویشان سه سال منتظر بمانند.

نشریه بیزینس ویک نیز چندی پیش مقالهای را به خودروهای هیدروژنی اختصاص داده بود. در این مقاله اشاره شده است که تویوتا توسعه پیلهای سوختی خود را در سال 1992 آغاز کرده که تقریبا با کار روی موتور هیبریدی پریوس همزمان بوده است. در آن زمان رئیس هیاتمدیره تویوتا تصمیم گرفت تولید انبوه خودروهای هیدروژنی را آغاز کند، اما آن زمان هزینه تولید هر خودروی دارای پیل سوختی نزدیک به یک میلیون دلار بود. ناتوانی خودروسازان در کاهش هزینه تولید خودروهای هیدورژنی دلیل اصلی عرضه نشدن این خودروها در دهه 1990 و اوایل دهه 2000 بود، اما تویوتا میگوید: از طریق تولید پیلهای سوختی با مواد ارزانتر، تولید میرایی را از نظر اقتصادی مقرون به صرفه کرده است.

با این وجود، مدیرعامل فولکس واگن، مدیرعامل نیسان و مدیرعامل تسلا موتور همگی کارآیی اقتصادی، اعتبار زیستمحیطی و ایمنی پیلهای سوختی تویوتا را زیر سوال بردهاند. آکیو تیودا، مدیرعامل تویوتا موتور، میگوید: «امکان کار روی خودروهای برقی و هیدروژنی وجود دارد. من به نظر افراد به این اهمیت نمیدهم. 15 سال پیش هم آنها همین حرفها را درباره پریوس میزدند.»

تویودا تقریبا به مدت یک دهه دیگر شرکت تویوتا را بهخوبی اداره خواهد کرد. شاید تا آن زمان جهان نظر بهتری نسبت به خودروهای دارای پیل سوختی پیدا کند و رویای شکل جدیدی از حملونقل به واقعیت تبدیل شود.