تغییر ذائقه مصرف‌کننده/ راه نجات سیمانی‌ها از رکود

با این حال این بخش از صنایع معدنی در ادامه رکود در بخش ساختوساز باید بهدنبال بازارهای جدید یا محصولات جدید و بازارسازی برای آن میبود اما بعد از گذشت مدتی طولانی از ادامهدار شدن رکود حاکم، به این سمت حرکت کرد.این بخش از صنایع معدنی این قابلیت را دارد که به سراغ محصولات جدید برود و نیازهای جدید جامعه مصرفی را پاسخگو باشد و حتی بالاتر از آن ذائقه مصرفی جامعه را تغییر دهد.

خاصسازی یک محصول

داریوش حمیدی، کارشناس سیمان درباره تولید سیمانهای خاص به وسیله تولیدکنندگان ایرانی اظهار کرد: سیمان انواع مختلفی دارد که از جمله آنها میتوان به «سیمان نسوز»، «سیمان چاه نفت»، « سیمان بتنی» و... اشاره کرد که برخی از آنها همچون سیمان «چاه نفت»، از سالهای گذشته در کلاسهای مختلفی تولید میشده و هماکنون نیز روند تولید آن در کشور ادامه دارد.

وی در ادامه گفت: برای تولید سیمانهای مخصوص در کلاسهای مختلف همچون سیمان چاه نفت لازم است مواد اولیه مخصوص، فناوری و تجهیزات خاص برای انجام آزمایشهای مختلف روی مواد معدنی و... تهیه شود که خود نیازمند سرمایهگذاری است. حال با توجه به محدود بودن بازار مصرفی این محصول؛ تولیدکنندگان نیز تمایل کمتری برای ورود به این بخش دارند و تعداد کمی از آنها وارد عرضه و تولید سیمان چاه نفت شدهاند. این عضو هیاتمدیره شرکت سرمایهگذاری صنایع شیمیایی ایران افزود: سیمان نسوز که یکی از محصولات سیمانی است، در مقابل دیگر محصولات همچون سیمان پرتلندی کاربرد فراوانی نداشته و همین موضوع از دلایل کم بودن تمایل تولیدکنندگان به این نوع سیمان است و تا زمانی که بازار مصرف و تقاضا برای اینگونه محصولات به وجود نیاید، تولیدکنندگان سیمانی اقدامی برای تولید نخواهند کرد.

بازار صادراتی سیمان چاه نفت

حمیدی معتقد است: کشورهای حوزه خلیجفارس بازار مناسبی برای سیمان چاه نفت هستند و میتوان با برنامهریزی و سرمایهگذاری روی این بخش، زمینه را برای تولید این محصول مهیا و با صادرات آن، ارزشافزوده ایجاد کرد. وی افزود: درحالحاضر بیشترین سیمانی که در کشور تولید میشود، از نوع «پرتلند» است. این در حالی است که میتوان روی دیگر محصولات سیمانی برنامهریزی و سرمایهگذاری کرد. البته لازم به یادآوری است که بهتازگی پروژهای برای تولید سیمان «بتنی» در صنعت سیمان کشور مطرح شد مبنی بر اینکه بخشی از پوشش جادههای کشور از این محصول باشد و زمینه را برای افزایش مصرف سیمان در کشور فراهم کند. وی اظهار کرد: در گذشتهای نهچندان دور، این سیمان بود که تقاضای آن از عرضه پیشی میگرفت و در نتیجه تولیدکننده قبل از تولید، محصول خود را پیشفروش کرده و نگرانی برای بازار فروش نداشت. اما هماکنون نزدیک به ۴ سال است که شرایط متفاوتی بر بازار سیمان کشور حاکم شده و میزان تولید نسبت به تقاضای آن افزایش بسیاری یافته و در برخی از نقاط کشور این موضوع کاملا مشهود است. وی ادامه داد: برای بهتر شدن شرایط حاکم بر بازار سیمان کشور نیاز است تا با بازاریابی و بازارسازی نسبت به پیدا کردن بازارهای صادراتی جدید اقدام کرده و زمینه را برای فروش محصولات تولید شده و بازگرداندن رونق به بازار داخلی فراهم کرد.

رکود در صنعت کشور

مرتضی لطفی، مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس - خوزستان و عضو انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان سیمان نیز درباره اینکه آیا تولیدکنندگان سیمان میتوانند به سمت تولید محصولات جدید حرکت کنند، گفت: با توجه به شرایط کشور و رکود حاکم بر بخش ساختوساز شاهد فزونی عرضه بر تقاضا در بخش صنعت همچون صنعت سیمان هستیم. اما امید است که با بهبود وضعیت صنعت ساختمان که وابستگی مستقیم و حداکثری به مواد معدنی و صنایع معدنی دارد، زمینه برای فروش محصولات تولید شده معدنی در بخشهای مختلف فراهم شود. وی عنوان کرد: تولیدکنندگان زمانی که قصد تولید محصولی را دارند، باید سبد تولید آنها کامل بوده و تمام محصولات سیمانی یعنی سیمان «تزئینی»، «نسوز»، «چاه نفت» و... را تولید کرده و در اختیار مصرفکنندگان قرار دهند.

لطفی در ادامه افزود: درحالحاضر مشکلاتی برای تولید سیمانهای ویژه در کشور وجود دارد و لازم است تا فضای مناسب تولید برای فعالان این حوزه ایجاد شود. به این ترتیب که با فرهنگسازی و معرفی محصولات جدید زمینه را برای تولید اینگونه محصولات فراهم کرد. لازم به یادآوری است که تولید سیمانهای ویژه و خاص نیازمند هزینه بالایی بوده و مصرف و کاربرد آن در ایران سالانه ۱۵۰هزار تن است. از طرفی تجهیزات و ماشینآلاتی که هماکنون در کشور در حال استفاده هستند، پاسخگوی تولید محصولات جدید نبوده و همین موضوع باعث شده تا تمایل کمتری از سوی فعالان سیمانی برای تولید وجود داشته باشد.وی با اشاره به اینکه هلدینگ فارس- خوزستان یکی از استراتژیهای شاخص خود در صنعت تولید سیمان را تنوع تولید محصولات سیمانی قرار داده، تصریح کرد: به این ترتیب امکان و زمینه لازم برای تولید سیمان رنگی، نسوز، غلتکی، کلاسیک و دیگر سیمانهای خاص فراهم میشود.

اقدامات جدید انجمن سیمان

وی با بیان اینکه اقداماتی از سوی انجمن صنفی و مرکز تحقیق و توسعهای صنعت سیمان برای تولید محصولات جدید سیمانی انجام شده، افزود: تهیه فرمولاسیون سیمان نسوز ازجمله اقداماتی است که به وسیله این بخش انجام و به بخش خصوصی برای اجرا فروخته شده است. اما آنچه مسلم است و باید مورد توجه قرار گیرد این است که تشکلها در حوزه فعالیتهای ساختمانی و حتی بخش هنری باید بکارگیری محصولات جدید را در برنامههای خود قرار دهند و این موضوع تنها با فرهنگسازی در میان مصرفکنندگان و آشنا کردن آنان با امکان تنوعبخشی به سیمان محقق خواهد شد. لازم به یادآوری است که مرکز تحقیقات و توسعه برای تولید محصولات جدید سیمانی رشد چشمگیری بهدست آورده و امکان تولید انواع مختلف سیمان در کشور وجود دارد.وی ادامه داد: اما از آنجایی که صنعت سیمان جزو صنایعی است که به صورت مداوم و پیوسته در حال تولید است تولید محصولی با حداقل مصرف صرفه اقتصادی ندارد مگر اینکه بازار مصرف آن فراهم شود. بهعنوان مثال در ۱۰ سال گذشته تمایلی برای مصرف سیمانی «پزولانی» ویژه در کشور وجود نداشت اما با زحمت و تلاش صنعتگران سیمانی سبب شد تا تمایل مصرفکننده و بازار به این محصول افزایش پیدا کند به گونهای که هماکنون شرایط مناسبی برای تولید سیمان «پزولانی» که برای بالا بردن استحکام بتن استفاده میشود با افزایش تقاضا روبهروست.

راهاندازی آزمایشگاه مجهز

وی خاطرنشان کرد: مدتزمان کوتاهی است که شرایط حاکم بر صنعت سیمان یعنی عرضه مازاد بر تقاضا به وجود آمده است. به همین دلیل انجمن صنفی سیمان در حال راهاندازی آزمایشگاه مجهز و تخصصی برای تولید سیمان در انواع مختلف است. همچنین شرکت فارس خوزستان نیز با تاسیس دانشگاه برای تربیت نیروی انسانی و آموزش آنها برای ورود به عرصه تولید و همچنین ایجاد مرکز تحقیقات و فرآوری مجهز به فناوری و تجهیزات نوین زمینه راه برای پیشرفت در حوزه تولید سیمان هموار کرده است.

لطفی در ادامه افزود: برخی از سیمانها همچون سیمانهای رنگی کاربردهای فراوانی دارند اما هنوز استفاده از آن در کشور جا نیفتاده است. بهعنوان مثال استفاده چندانی از سیمان« فسفری» که در ساخت جاده و جداول خیابانها کاربرد دارد و به نوعی حریم جادهها را مشخص میکند نمیشود. همچنین سیمان «کلاسیک» که مخصوص عملیات حفاری است و جایگزینی ندارد به دلیل محدودیت مصرف در کشور تولید آنچنانی ندارد.

سیمان محصولی محلی است

عضو انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان سیمان تاکید کرد: سیمان محصولی محلی است و در بیشتر کشورهای تولیدکننده به مصرف داخلی میرسد و شعاع اقتصادی آن بیش از ۳۰۰کیلومتر نیست. چراکه از ۴میلیارد و ۸۰ میلیون تن سیمان تولیدشده در کل جهان تنها حدود ۴درصد آن صادر شده و مابقی به مصرف داخلی کشور تولیدکننده رسیده است. وی با بیان اینکه سیمان بهعنوان یکی از مصالح زیرساختی در دنیا شناخته میشود، افزود: رشد و توسعه روزافزون در حوزه صنعت سبب شده بخش عمده تولید سیمان در کشورهای پیشرفته و صنعتی به مصرف داخلی رسیده و صادراتی از سوی آنها انجام نشود. از طرف دیگر هزینه حملونقل سیمان در ایران بالاست و از طرفی صادرات آن به چندین کشور حوزه خلیجفارس و آسیای میانه محدود میشود بنابراین نیاز است برنامهای برای ایجاد بازار مصرف داخلی در کشور مهیا شود و بازار داخلی رونق یابد، چراکه صادرات محصولات سیمانی همانگونه که گفته شد صرفه اقتصادی نداشته و سودآور نیست.وی معتقد است بخشهای دولتی و خصوصی میتوانند در قالب کنسرسیوم و هماندیشی نیازهای خود به سیمان در انواع مختلف را تعیین کنند، چراکه به این ترتیب هزینه آنها برای تهیه محصول مورد نظر کاهش خواهد یافت و در مقابل انگیزهای برای تولیدکنندگان صنعت سیمان برای تولید سیمانهای ویژه فراهم خواهد شد.

در مقابل لازم است سیمانیها نیز با تولید محصولات جدید به تغییر ذائقه مصرفکننده اقدام کنند چراکه امکان تولید هرگونه سیمان در کشور وجود داشته و توانایی تامین نیاز صنایع در آنها وجود دارد.

لطفی افزود: در صورتی میتوان نسبت به تولید محصول در کشور اقدام کرد که بازار مصرفی مشخصی برای آن وجود داشته باشد و تولیدکننده اطمینان کافی از آینده تولید محصول خود حاصل کند.