رهایی بانک‌ها از کرختی با ورود رقبای خارجی

در حالی چند ماهی پس از توافقات هستهای وین تیمهای اقتصادی از کشورهای مختلف دنیا برای مذاکره با همتایان ایرانی خود دیدار کردند که با توجه به لغو تحریمها در صورت اجرای برجام برداشته شدن محدودیتهای بینالمللی در حوزه بانکی موجب شد تا مذاکرات بانکی در صدر مذاکرات اقتصادی بین گروههای ایرانی و خارجی قرار گیرد. از اینرو در همین چند ماه گذشته گروههایی از آلمان، ایتالیا، انگلیس، ژاپن، اتریش و الجزایر در بانک مرکزی مهمان رییس کل و معاونان وی بوده و در رابطه با گسترش روابط بانکی مذاکره کردند.

این در حالی است که در کنار آمادگی هیاتهای خارجی برای گسترش روابط بانکی با ایران، بانک مرکزی کشورمان بارها با تشکیل جلسات متعدد با مدیران بانکی آنها را الزام به آمادگی هرچه سریعتر خود برای حضور در عرصههای بینالمللی با توجه به الگوهای شناخته شده کرده است.

اخیرا نیز سیف رییس کل بانک مرکزی در جمع مدیران بانکها با تاکید بر آمادهسازی شرایط جهت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عنوان کرد که فعالیت تمامی بانکها باید به سرعت به شرایط قبل از تحریم برگردد.

سیف همچنین با یادآوری آمادگی بانکهای خارجی در ایران، اعلام کرد: بانکهای سوئیسی حتی قبل از اجرای برجام آماده فعالکردن حسابهای قدیمی بانکهای ایرانی هستند. بنابراین باید تمامی موانع در فعالسازی مجدد شعبههای خارج از کشور شناسایی و رفع شود.در این زمینه بانکها باید به یکدیگر کمک کنند تا با همکاری شبکه به نتایج بهتری برسند.

شرایط بانکهای داخلی بحرانی است، اما ...

تاکیدات سیف خطاب به بانکها در حالی مطرح میشود که برخی کارشناسان با اعتقاد به اینکه بانکهای ما هنوز آماده ورود به عرصه بینالمللی به دلیل عوامل مختلفی نیستند، تاکید دارند که با این وجود ورود بانکهای بزرگ خارجی به کشور میتواند عاملی برای تحرک و رقابتیشدن فعالیت بانکهای ایرانی شود.

در همین رابطه شاهین شایانآرانی – کارشناس امور بانکی و بازار سرمایه – با بیان اینکه بانکهای سوئیسی مورد اشاره رییس کل بانک مرکزی در مجموع بانکهای منعطفی بوده و بسیار تمایل به ورود به ایران را دارند یادآور شد: اما وقتی که ما پیام آمادگی بانکهای سراسر دنیا از جمله بانکهای اروپایی، ژاپنی و خاور دور را دریافت میکنیم به این معناست که فضای تحریمهایی که در نظام بانکی ما حاکم بوده میتواند تغییر کرده و به سمت شرایط مساعدتری نسبت به گذشته حرکت کند.

وی با بیان اینکه شرایط فعلی بانکهای داخلی برای ورود به عرصه بینالمللی وهمچنین برعکس یعنی ورود بانکهای خارجی به داخل اصلا مهیا نیست، گفت: متاسفانه نظام بانکی ما در حالتی بحرانی به سر میبرد که البته هنوز اثرات کامل آن ظهور نکرده و میتواند فضای نامطلوبتری را در آینده ایجاد کند.

شایانآرانی ادامه داد: در حال حاضر اکثر تحلیلهایی که در خارج از کشور نسبت به بانکهای ما میشود براین محور است که بانکهای ایرانی در معرض ورشکستگی قرار داشته و یا ورشکستهاند که البته این تحلیل در آن دلایل موجهی دارد، چرا که معتقدم وجود معوقات چشمگیر بانکی و سیستم حسابداری که عملا بررسی در آن حجم بالاتری از آنچه که عنوان میشود را نشان میدهد خود یکی از عوامل ایجاد شرایط بحرانی شبکه بانکی ایران است.

این کارشناس امور بانکی با تاکید بر اینکه نظام بانکی ما نیازمند اصلاحات جدی در بخش اداری، ساختاری و مالی است، خاطر نشان کرد: متاسفانه ساختار مالی ما وضعیت خوبی ندارد. از سویی دیگر مدیریت ریسک در سطح استاندارد، سرمایهها نامناسب است و گاها سیاستهایی از سوی بانک مرکزی اعمال میشود که متناقض بوده که شرایط را بیش از گذشته تحت تاثیر قرار میدهد.

وی با بیان اینکه ساختار نظام مدیریتی و نظارتی بانکهای ما باید به سمت پویایی برگردد، گفت: در حال حاضر ساختار بانکی در حوزههای عملیاتی خود به یک نظام کرخ و فرسوده تبدیل شده و کارایی خود را از دست داده است، بنابراین باید متحول شود در غیر این صورت هر روزه بر بحران بانکهای داخلی افزوده خواهد شد.

شایانآرانی با اشاره به استقبال بانکهای خارجی برای ورود به ایران اظهار کرد: جذب بانکهای بینالمللی و فعالکردن آنها به طور مستقیم و نه شعبهای در داخل کشور میتواند به عاملی انگیزشی برای فعالیت بانکهای داخلی تبدیل شود.

شایانآرانی ادامه داد: باید به بانکهای بینالمللی اجازه بدهیم که در ایران پا به پای بانکهای داخلی فعالیت کنند تا مردم قضاوت کنند که واقعا کدام بانک بهتر کار میکند.

این کارشناس امور بانکی با بیان اینکه در حال حاضر بانکهای ما با یکدیگر رقابتی ندارند، افزود: بانکهای داخلی در حال حاضر آنقدر هوای همدیگر را دارند تا بتوانند بحرانی که با آن درگیر هستند پوشش دهند و صدای آن را خاموش نگه دارند، اما بهطور یقین فعالیت بانکهای بزرگ و شناخته شده خارجی در داخل کشور میتواند فضای رقابتی ایجاد کرده و با بانکهای داخلی را شفافتر کند.

وی با اشاره به اینکه پیشتر گسترش بانکهای خصوصی نیز میتواند برای رقابتیشدن فعالیت بانکها باشد، گفت: اما متاسفانه همان مدیران دولتی بار دیگر به بانکهای خصوصی رخنه کرده و باز هم نظام مدیریتی بانکهای ایرانی تغییری نکرد.

رعایت بانکداری اسلامی

این کارشناس امور بانکی در ادامه به برخی مراقبتهای لازم در زمان ورود بانکهای خارجی اشاره کرد و گفت: بهطور حتم اولین مسالهی نظام بانکی ما در فعالیت مستقل بانکهای خارجی در ایران رعایت بانکداری اسلامی و ضوابط آن خواهد بود.

شایانآرانی ادامه داد: به هرحال نباید در شرایطی که معتقدیم باید بانکداری اسلامی در ایران اجرا شود، بانکهای خارجی به گونهای خارج از روابط کار کنند که فضای بانکداری اسلام مسموم شود بنابراین آنها نیز باید طبق ضوابط و احکام فقهی ما مدیریت شوند که البته بانک مرکزی این موضوع را مورد توجه قرار خواهد شد.

وی دومین مساله در رابطه با حضور بانکهای خارجی در کشورمان، نحوهی فعالیت آنها در چارچوب و ضوابط بانک مرکزی اعلام کرد و یادآور شد: طبیعتا این بانکها باید ضوابط و مقررات تعیین شده از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار را به طور کامل اجرایی کند که البته این مساله نظارت خاص خود را میطلبد و حتما بانک مرکزی آن را مورد توجه قرار خواهد داد.

این کارشناس امور بانکی خاطر نشان کرد: ترکیب سهامداران بانکهای خارجی موضوع دیگر فعالیت آنها در ایران است و باید افراد تایید شدهای باشند که این مساله نیز میتواند با استقبال از بانکهای خوشنام خارجی تا حدودی حل شده باشد.