ژاپن و ایران مانع افزایش قیمت نفت هستند

بازارهای نفتی به دلیل شایعه نشست روسیه و اوپک برای کاهش تولید، یک افزایش قیمت نسبی را تجربه کردند. اما این شایعه که به سرعت از بین رفت برای بالابردن قیمتها به بالای 34 دلار کافی نبود. با وجود تقاضای ضعیف و اشباع دایم، بازارهای نفتی جهانی احتمالا با فشار نزولی دائم روی قیمتها از جانب کاهش تقاضا و عرضه مازاد از سوی دو کشور ایران و ژاپن مواجه خواهند شد.

ژاپن

براساس اعلام سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، ژاپن سومین مصرفکننده بزرگ نفت جهان است و در سال 2014 روزانه در حدود چهار میلیون و 300 هزار بشکه نفت مصرف کرد. از آنجا که تقریبا تمام نفت مصرفی در ژاپن وارداتی است، اما گفته میشود مصرف نفت این کشور از روزانه یک میلیون و 700 هزار بشکه در سال 1997 به روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه کاهش یافته است.

بیشتر نفت وارداتی ژاپن در بخش حملونقل و صنعت مصرف میشود. کاهش در مصرف نفت و واردات ناشی از عوامل ساختاری همچون کاهش فصلی قابل توجه 3.5 درصدی در تولید صنعتی از سال 2010 تا دسامبر 2015 است. روند قابل توجه دیگر این است که رانندگان جوان ژاپنی نسبت به نسل قبلی این کشور کمتر سوار خودرو میشوند و تغییر روزافزونی در ناوگان خودرویی ژاپن که هم اکنون استاندارد مصرف سوخت نسبتا بالایی دارد، در حال شکلگیری است.

روند نزولی در واردات نفت پس از زمین لرزه و سونامی سال 2011 کاهش یافت و مصرف نفت این کشور برای اولینبار طی دو دهه گذشته در سال 2012 نسبت به سال ماقبل 255 هزار بشکه در روز بالا رفت. اگرچه این افزایش کوتاهمدت بود و تا سال 2013 ژاپن به سمت مصرف ال ان جی، زغال سنگ و تعیین مقررات بهرهوری انرژی حرکت کرد.

در سال 2013 ال ان جی 43.2 درصد تولید برق ژاپن را تامین میکرد، سهم زغال سنگ 30.3 درصد بود و 14.9 درصد برق تولیدی در این کشور از نفت خام تامین شد. انرژی هستهای تنها 1.7 درصد برق تولیدی در ژاپن را تامین کرد، چرا که تقریبا تمام رآکتورهای هستهای ژاپن پس از حادثه تاسیسات هستهای فوکوشیما برچیده شدند. اما اوضاع از آن زمان به بعد تغییر کرده است. دولت ژاپن اکنون مجددا به دنبال تولید برق هسته ای است تا 20 تا 22 درصد انرژی مورد نیاز کشور تا سال 2030 از آن تامین شود. اگرچه همچنان کمتر از مقدار 40 درصدی برق تولیدی این کشور به وسیله انرژی هستهای قبل از حادثه فوکوشیما است.

بازگشت به انرژی هستهای مصرف سوختهای معادل در این کشور را کاهش میدهد. در کنار کاهش مصرف نفت خام مصرف ال ان جی نیز کاهش مییابد. آمارهای اخیر نشان میدهد واردات ال ان جی ژاپن در سال 2015 نسبت به سال قبل 3.9 درصد کاهش یافته است.

این فشار کاهشی روی نفت خام و تقاضای متزلزل ال ان جی از سوی بخش برق احتمالا ادامه خواهد یافت، چرا که ژاپن قصد دارد به تدریج روز به روز راکتورهای بیشتری را به چرخه تولید باز گرداند.

در ماههای اوت و اکتبر 2015 دو راکتور به چرخه تولید بازگشتند و به مهلت قانونی دو ساله در زمینه تولید انرژی هستهای پایان دادند. راکتور شماره سه شرکت برق کانسای در تاسیسات هستهای تاکاهاما در غرب ژاپن روز شنبه به وضعیت بحرانی رسید و برنامه هایی برای شروع بارگیری در راکتور شماره 4 و از سرگیری فعالیت در آن در ماه آینده دارد.

زمانیکه جمعیت رو به کاهش ژاپن، سطوح پایین تولید صنعتی و هدفگذاری دولت برای بهرهوری انرژی با تغییرات سوختی اشاره شده ترکیب میشوند، مشخص می شود که مصرف فرآورده های نفتی بازار ژاپن روز به روز کاهش می یابد.

در بخش عرضه این معادله، تعهد ایران برای بازگشت به سطح تولید قبل از تحریمها در سال 2012 که روزانه چهار میلیون بشکه در روز بود، مطمئنا یک فشار کاهشی بیشتر روی قیمتها وارد خواهد کرد.

ایران در حال حاضر روزانه بین دو میلیون و 900 تا سه میلیون و 300 هزار بشکه نفت تولید میکند.

برخی تحلیلگران بدبین معتقدند ایران تنها قادر خواهد بود روزانه بین 300 تا 400 هزار بشکه نفت بیشتر به بازار عرضه کند.

ایران تا سال 2012 روزانه چهار میلیون بشکه نفت تولید میکرد. سفر اخیر حسن روحانی رییس جمهور ایران به اروپا گشایشهای تجاری برای این کشور به همراه داشت. این امر نشان میدهد به زودی شرکت ملی نفت ایران قادر خواهد بود نیازهای خود در زمینه تجهیزات میادین نفتی و تخصص را از جانب اروپا تامین کند.

با این حال، این احتمال وجود دارد که ایران بتواند تا پایان امسال روزانه یک میلیون بشکه نفت بیشتر روانه بازار کند. اینکه ایران بتواند در این کار موفق شود یا خیر به بیشتر به مسائل اقتصادی و توافقات در داخل ایران بستگی دارد تا فناوری و فعالیت. همچنین لازم است این حقیقت را به خاطر بیاوریم که ایران میتواند از نفتهای ذخیره شده کنونی در نفتکشهای شناور برای به دست آوردن سهم بازار در آینده نزدیک همزمان با بهبود تولید داخلی بهره ببرد.

ایران ناوگانی از نفتکشها را در اختیار دارد که به عنوان تاسیسات ذخیرهسازی مورد استفاده هستند.

شرکت ویندوارد ال ال سی که تولید نفت جهانی نفت را ردیابی میکند، برآورد کرد که ایران تا پایان ژانویه 2016حدود 47 میلیون بشکه نفت در نفتکشهای شناور در خلیج فارس داشته است.

به نظر میرسد ایران و ژاپن در میان مدت بازار نفت را هدایت خواهند کرد. اگرچه تقاضا برای فرآوردههای نفتی در آمریکا افزایش یافته اما شکاف در عرضه نفت نشان میدهد دستکم یک سال طول میکشد تا بازارهای نفتی مجددا متعادل شود.