سه راهکار پیشگیری از تضعیف صنعت سیمان

طبق بیانات اسماعیل گلمحمدی کارشناس حوزه سیمان، این اتفاق که میتواند از تعطیلی تعداد زیادی از کارخانههای سیمان و افزایش بیکاری و معضلات مترتب جلوگیری کند و امیدبخش است ولیکن شرایط دشوار صنعت سیمان طی دو سال اخیر معلول اتفاقاتی است که دولت تدبیر و امید باید به جهت حفظ این صنعت استراتژیک و حفظ جایگاه ممتاز جهانی ایران در این صنعت از جمله جایگاه چهارم در تولید و جایگاه اول در صادرات به آنها عنایت ویژه داشته باشد:

1) تامل و تدبیر در اعطای مجوز برای ایجاد ظرفیتهای جدید تولید: یکی از تهدیدات جدی کارخانههای سیمان کشور مازاد ظرفیت عرضه به تقاضا در دو سال اخیر بوده است، تحقیقات نشان میدهد 91 درصد از تغییرات مصرف سیمان در کشور به تغییرات تولید ناخالص داخلی (GDP) وابسته است، بنابراین اعطای هرگونه مجوز جدید برای احداث واحدهای تولید سیمان در کشور بدون لحاظ کردن چشمانداز واقعبینانه از رشد اقتصادی کشور در دهه پیش رو، همچنین توجه به ظرفیتهای موجود تولید و پروژههای زیاد در دست احداث ممکن است موجب تضییع منابع و کاهش بهرهوری این صنعت و نهایتا اقتصاد کشور شود. در روزهای اخیر شاهد کلنگ زدن احداث چند کارخانه سیمان در کشور بودهایم، امید میرود چنین اقداماتی با مطالعه و بررسی کارشناسی انجام شده باشد تا کلنگی بر آغاز نابودی کارخانههای موجود سیمان نباشد.

2) تامل و تدبیر در جایگاه صادرات در صنعت سیمان: طبق تعاریف جهانی، سیمان کالایی است که بهصورت محلی تولید و مصرف میشود، حجم کم تجارت بینالمللی سیمان خود گواه این مدعا است. در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت هدف صادراتی سیمان ایران در افق 1404 برابر 32 میلیون تن و معادل 26 درصد ظرفیت تولید دیده شده است و حال آنکه عمده همسایههای نیازمند سیمان ایران به غیر از افغانستان به سرعت در حال افزایش ظرفیتهای تولید داخلی خود هستند، از جمله کشور جمهوری آذربایجان در سال 2015 به خودکفایی تولید رسیده است و کشور عراق بهعنوان بزرگترین واردکننده سیمان ایران، حجم واردات سالانه 12 میلیون تنی خود را تا سال 2017 به کمتر از 5 میلیون تن در سال خواهد رساند. بنابراین ضروری است سیاستگذاران ضمن خودداری از پذیرش مفروضات غیرواقعی در زمینه امکان صادرات گسترده سیمان، میانگین نرخ جهانی تجارت این کالا را مبنای برنامهریزی قرار دهند.

3) عدم مداخله دولت در بازار و قیمتگذاری سیمان: به رغم آنکه سیمان بهعنوان یک کالای بدون جایگزین و استراتژیک، کشش قیمتی کمی نسبت به تقاضا دارد، با این حال طی دو سال اخیر بسیاری از کارخانههای سیمان با رقابتهای شدید که هدف آن عمدتا جذب نقدینگی از محل درآمدهای عملیاتی بود، این صنعت را تا مرز نابودی پیش بردند، نکته حائز اهمیت آن است که رفتار دو سال اخیر کارخانههای سیمان در بازار معلول سیاستهای نادرست دولت در سالهای گذشته به دلیل دخالت در قیمتگذاری سیمان و تعیین سقف قیمت فروش برای آن است. دخالت دولت در بازار و قیمتگذاری سیمان در سنوات گذشته موجب انتقال سودآوری تولید از جیب کارخانهها به جیب تجار واسطه و نهایتا منجر به تضعیف بنیه مالی شرکتهای سیمان در سالهای متمادی شد که اثرات مخرب آن در دوره رکود نمایان شده است.