مروری بر شاخص‌های ICT؛ ایران در رتبه 74

رقابتپذیری جهانی یا Global Competitiveness Index - GCI از جمله شاخصهایی است که سالانه از سوی مجمع جهانی اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته و گزارشهایی در این زمینه منتشر میشود. این شاخص ابزار کامل و همهجانبهای جهت سنجش ارکان رقابتپذیری ملی در اقتصاد خرد و کلان کشورها به شمار میرود.

اخیرا آمارهایی در این زمینه منتشر شده که بر اساس آن، جایگاه ایران در زمینه ارتباطات و فناوری اطلاعات در نیمه دوم جدول قرار دارد. برای تدوین این گزارش سه بخش مجزا به عنوان زیرشاخههای GCI در نظر گرفته شدهاند که به ترتیب عبارتند از الزامات بنیادین، افزایشدهندههای کارآیی و عوامل موثر در نوآوری و پیشرفته بودن که البته هر یک از این موارد نیز صاحب زیرشاخصهای خاص خود هستند.

در بخش الزامات بنیادین معمولا مواردی چون زیرساختها، محیط اقتصادی کلان و... مورد بررسی قرار میگیرد و در بخش افزایشدهندههای کارآیی نیز موارد متعددی مورد بررسی قرار میگیرند که یکی از این موارد آمادگی در حوزه فناوری است که این بخش خود زیرمجموعههایی مانند استفاده از ICT، استفادهکنندگان اینترنت، مشترکین اینترنت باند پهن ثابت، اینترنت باند پهن، مشترکان اینترنت پهن باند موبایل، مشترکان تلفن همراه و خطوط تلفن ثابت دارد.

جایگاه ایران در بین کشورهای منطقه

طبق آمارهای منتشر شده در سال 2015 در میان 24 کشور منطقه تنها اطلاعات 21 کشور در دسترس قرار دارد که از میان آنها قطر با شاخص 5/30، امارات متحده عربی با 5/24 و عربستان سعودی با 5/07 امتیاز بالاترین رتبهها را دارا هستند.

کشورهای کویت با 4/59 و بحرین با 4/52 به ترتیب در رتبههای بعدی این جدول قرار میگیرند و ایران در این شاخص با 4/09 رتبه سیزدهم جدول را به خود اختصاص داده است. پاکستان هم با 3/45 در انتهای جدول قرار دارد.

مقایسه متوسط شاخص GCI ایران با منطقه و جهان

اما در سال 2015 در حالی مقدار شاخص GCI در ایران 4/09 بوده که متوسط این شاخص در منطقه 4/35 و در دنیا 4/24 بوده است. همچنین طبق آمارهای منتشر شده اینگونه اعلام شده است که ایران در زیر شاخص الزامات بنیادین از مقدار متوسط جهانی بیشتر است. اما در زیرشاخصهای «افزایشدهندههای کارآیی» و «عوامل نوآوری و پیشرفته بودن» از متوسط جهانی و منطقهای عقب مانده است.

بیشترین اختلاف از مقدار متوسط منطقهای جهانی نیز به بحث زیرشاخص «افزایشدهندههای کارآیی» مربوط میشود.

اما طبق گزارشهای ارائه شده درخصوص شاخصهای GCI در سال 2015 کشور سوئیس بالاترین رتبه را داشته و مقدار شاخص آن 5/76 بوده است. سپس از آن سنگاپور (5/68)، ایالات متحده (5/61)، آلمان (5/53) و هلند (5/50) دیگر کشورهایی هستند که در پنج رده اول این جدول قرار گرفتهاند. ایران نیز در این جدول از میان 140 کشور دنیا رتبه 74 را به خود اختصاص داده است.

گینه نیز با شاخص حدود 2/84 در آخرین پله جدول قرار گرفته است.

وضعیت کشورهای منطقه از منظر شاخصهای GCI

در میان کشورهای منطقه نیز به ترتیب قطر (5/30)، امارات متحده عربی (5/24)، عربستان (5/07)، کویت (4/59)، بحرین (4/52)، آذربایجان (4/5)، قزاقستان (4/49)، ترکیه (4/37)، عمان (4/25)، اردن (4/23) و گرجستان (4/22) رتبههای اول تا یازدهم جدول را به خود اختصاص دادهاند و پس از آنها ایران در رتبه بعد قرار گرفته است.

تاجیکستان، ارمنستان، لبنان، قرقیزستان، مصر، پاکستان، یمن، ازبکستان، افغانستان، سوریه، عراق و ترکمنستان نیز در ردههای پایانی این جدول قرار دارند.