تولید ۲۶۵ هزار تنی مس محتوی در سال ۹۵

و از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست یک استراتژی مدیریتی و شجاعانه است که به طور معمول در ایران به دلایل بازتابهای منفی توقف پروژهها کمتر مورد توجه قرار گرفته اما این اقدام در شرکت ملی مس ایران اجرایی شده است. مدیرعامل شرکت ملی مس از چرایی اجرای این استراتژی، وضعیت مس در سال ۹۴، پیشبینی شرایط در سال ۹۵ و پسابرجام و راهکارهای رونق و توسعه طرحهای شرکت مس سخن گفت. امید به شرایط بعد از برجام، ترجیع بند سخنان احمد مرادعلیزاده، مدیرعامل شرکت ملی مس بود.

وضعیت صنعت مس را در سال ۹۴ چگونه ارزیابی میکنید؟

سال ۹۴، سالی همراه با بیم و امید بود، امید از این لحاظ که کشور درگیر مذاکرات طولانی و سختی بود و مدت زیادی طول کشید تا این مذاکرات به نتیجه برسد. در طول سال افرادی که در دولت حضور داشتند و به پیشبرد این اهداف در این مسیر کمک میکردند همواره امیدوار بودند اما در کنار آن نیز سنگاندازیهایی در این مسیر انجام میشد همچنین مشکلاتی که در عرصه صنعتی وجود داشت بیمی را برای واحدهای صنعتی ایجاد کرده بود، خوشبختانه در مدت دو ماه گذشته بیمها کنار رفت و امیدواری ایجاد شد. از این رو انتظار میرود که در سالهای آینده فضای صنعتی و اقتصادی رو به رشدی را داشته باشیم و کشور در مسیر پیشرفت قرار بگیرد. سال ۹۴ را با یک برنامه مشخص در حوزه تولید، توسعه و اصلاح ساختارهای شرکت شروع کردیم و صرف نظر از بحث توسعه درسایر بخشها به ویژه در بخش تولید برنامههای ما محقق خواهد شد.

درباره فعالیتهایی که سال ۹۴ در شرکت ملی مس انجام شده، توضیح دهید؟

برنامهریزی شده بود حدود ۲۵۳ هزار تن مس از معادن تولید کنیم و آمار ۱۱ ماه که نشان از تولید ۲۳۸ هزار تن دارد، حاکی از این است که این برنامه تا پایان سال محقق خواهد شد. حدود ۱۷ درصد نسبت به سال قبل رشد تولید داشتیم و این رشد تولید ناشی از راهاندازی دو واحد توسعهای در مس «سونگون» و «سرچشمه» بوده است. همچنین در حوزه توسعه هم با وجود اینکه منابع مالی ما تحتتاثیر تحریمها در کشور و کاهش قیمت جهانی قرار گرفته و به شدت ضعیف شده بود اما در بخش توسعه از پروژههای مهمی که در آینده نقش دارد غافل نبودیم، در این حوزه نیز سرمایهگذاری کردیم به نحوی که در سال جاری سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش توسعه انجام شده است.

در حوزه منابع انسانی نیز با همت و همکاری که تمامی مسئولان در سطح وزارت صنعت، معدن و تجارت و درسطح نمایندگان استانهای کرمان و آذربایجان و مسئولان اجرایی در این استانها داشتهاند، اصلاحاتی انجام شده تا از ورود نیرویانسانی جدید و تورم نیرویانسانی جلوگیری کنیم.

کارکنان باید درک مشخصی از حوزههای اقتصادی داشته باشند و خوشبختانه این امر در نیرویانسانی ایجاد شده و کاهش قیمتی که دربازار جهانی اتفاق افتاده و در گذشته در کارکنان قابل لمس نبود. با مطالعاتی که کارکنان داشتند و توضیحاتی که مدیران مختلف ارائه کردند کارکنان به این نتیجه رسیدند که شرکت زمانی به خوبی اداره میشود که همدلی و همگرایی بین نیرویانسانی وجود داشته باشد و تولید اقتصادی شود. مجموعه این رفتارها باعث شده تا قیمتها در شرکت ملی مس ایران نسبت به سالهای گذشته منطقی شود، یعنی قیمتها کاهش پیدا کرده و توانستیم با پایینترین حد قیمتها به حیات خود ادامه دهیم، حتی در برنامههای توسعهای نیز با استفاده از منابع بانکی داخلی و خارج از کشور برنامههای توسعهای خود را محقق کنیم. همچنین یکی از اقداماتی که در دوره مدیریت جدید اتفاق افتاد بازنگری طرحهای توسعهای بود، در دوره مدیریت من قیمتهای جهانی مس به این شدت کاهش پیدا نکرده بود و قیمتها در اواخر سال ۹۲ به ۷هزار و ۷۰۰دلار و در سال ۹۳ به طورمتوسط به ۶ هزار و ۶۰۰دلار رسید.

در واقع یک بازنگری اساسی انجام شد تا متوجه شویم پروژههایی که تعریف شده به صرفه است و آیا منجر به ایجاد ارزشافزوده در شرکت میشود یا خیر. زمانی که در این زمینه مطالعات لازم انجام شد پروژههایی که به لحاظ اقتصادی به صرفه نبود، متوقف شد. در وزارتخانه نیز برای وزیر صنعت، معدن و تجارت و همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی توضیح داده شد و حاصل این توضیحات جلوگیری از انجام پروژههای غیراقتصادی و غیربازده بود. با این اقدام از سرمایهگذاری حدود ۸هزار میلیارد تومانی یا حدود ۲میلیارد یورویی که غیراقتصادی بود، جلوگیری شد.

فکر میکنید درصورتی که این پروژهها اجرایی میشد چه تبعاتی برای شرکت ملی مس به همراه داشت؟

در صورتی اجرایی شدن این پروژهها نه تنها منابع شرکت ملی مس بلوکه میشد بلکه هیچگونه سودی برای این شرکت نداشت زیرا این پروژهها غیربازده و غیراقتصادی بودند؛ در شرایطی که مشکل تامین مالی در شرکتها وجود دارد سرمایهگذاری بیرویه برای اجراشدن پروژهها به معنای هدر رفتن پول شرکت ملی مس به شمار میرفت و هیچگونه آوردهای برای شرکت نداشت.

درحالحاضر امکان ۴۰۰ هزار تن افزایش ظرفیت در این شرکت وجود دارد و ابتدا این افزایش ظرفیت انجام میشود و سپس در بخش اکتشافات سرمایهگذاری خواهد شد. امروزه به دلیل وجود بحران جهانی، رکود و کاهش مصرف فلزات و سایر مواد معدنی بیش از ۹۰۰میلیارد دلار از پروژههای صنعتی در دنیا متوقف شده است که از این رقم ۳۰۰ میلیارد دلار به پروژههای معدنی اختصاص دارد و بخش زیادی از این پروژههای معدنی فلزاتی مانند فولاد، سنگآهن و مس است و در بخش مس به طور مشخص معادن با عیار کمتر از ۰/۶ درصد در دنیا متوقف است.

چه برنامههای توسعهای در شرکت ملی مس برای سال ۹۵ دارید؟

باوجود مشکلاتی که در کشور به دلیل تحریمها هست برنامههایی که در سال ۹۳ و ۹۴ در حوزه تولید، توسعه و اصلاح ساختارها برنامهریزی شده، محقق شده است، میتوانیم با یک برنامهریزی مشخص وارد سال ۹۵ شویم. در سال ۹۵ در بخش تولید، تولید مس محتوی از معدن به ۲۶۵ هزار تن میرسد و میزان افزایش ۶ درصد نسبت به سال ۹۴ است زیرا واحدهایی که در سال ۹۳ و۹۴ در کارخانه سونگون افتتاح شد در سال آینده به ظرفیت اسمی میرسند و براساس ظرفیت اسمی برنامهریزی میکنیم تا تولید داشته باشیم. تنها عاملی که میتواند ما را از بن بست کاهش قیمت نجات دهد بحث افزایش تولید و اصلاح قیمت تمامشده شرکت است.

سالانه حدود ۲۰۰ هزار تن مس کاتد در کشور تولید میشود و باقیمانده آن به صورت کنسانتره است. درآمد حاصل از صادرات کنسانتره و کاتد تفاوت معناداری ندارد، بنابراین درحد نیاز داخل برنامهریزی کردیم که کاتد تولید شود. به نحوی که از ۲۰۰ هزارتن کاتدی که تولید میشود ۱۲۰ هزار تن آن در داخل مصرف میشود و ۸۰ هزار تن آن قابلیت صادرات دارد؛ بخشی از کاتدی که تولید کردیم به دلیل تحریمها باقیمانده و در این زمینه برنامهریزی کردیم، در سال ۲۰۱۶م تمامی قراردادهای فروش را بستیم تا صادرات ما بر اساس قیمت روز انجام شود. بر این اساس میتوانیم وضعیت جاری شرکت را اداره کنیم اما توسعه شرکت متکی به منابع مالی و فاینانسی است که از بانکهای داخلی و خارجی باید تامین شود.

برنامهریزی شما برای همکاری با کشورهای خارجی درچه زمینههایی است و آیا تاکنون مذاکرات با شرکتهای خارجی منجر به انعقاد قرار داد شده است؟

مهمترین اتفاق در دولت یازدهم این بود که اقتصاد بیمار از حصار تحریم نجات پیدا کرد و باید در شرایط فعلی این بیماری به طور کامل درمان شود؛ مذاکراتی که با کشورهای خارجی انجام میشود براساس شرایط رقابتی و عرضه و تقاضا ما را از محدودیت ارتباط با برخی از شرکتهای خاص بیرون میآورد و میتوانیم در عرصه جهانی حضور پیدا کنیم، این مهمترین موهبتی بوده که اقتصاد را برونزا کند و فرصت میدهد که توانمندیهای درون شرکت را شناسایی کنیم و راه اجرای اقتصاد مقاومتی را فراهم خواهد کرد. در فروش کاتد به دلیل تحریمها مشکل داشتیم و در شرایط فعلی که فضا رقابتی شده، میتوانیم همکاری کنیم.

شرکتهای خارجی درحالحاضر بازار ایران را محک میزنند اما در شرایط کنونی قراردادهایی که اجرایی شده در حوزه خودرو بود و در دیگر حوزهها عملیاتی نشده است. آمادگی همکاری با شرکتهایی که در بخش اکتشافات توانایی دارند را داریم؛ البته۵۰ درصد اکتشافات در بخش اجرا را شرکت ملی مس ایران انجام میدهد اما به دلیل وجود تحریمها در کشور در حوزه استفاده از تجهیزات جدید عقب هستیم. درحالحاضر با برخی از شرکتهای استرالیایی و انگلیسی که در بخش اکتشافات فعالیت میکنند مذاکره میکنیم تا با این شرکتها سرمایهگذاری مشترک داشته باشیم؛ در این زمینه با ۵ شرکت مذاکره کرده و تفاهمنامه امضا کردهایم.

مهمترین چالشهایی که صنعت مس با آن روبه رو بوده، چیست و چگونه این مشکلات مدیریت شده است؟

در حوزه سرمایهگذاری صنعتی مشکل چندانی در شرکت ملی مس وجود ندارد و درصورتی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجلس شورای اسلامی به نتیجه برسیم تا دولت زیرساختها را فراهم کند، تامین منابع مالی و اجرای کارهای صنعتی راحت است و شرکتها میتوانند این اقدام را انجام دهند. مهمترین اقدامی که دولت باید انجام دهد اصلاح زیرساختهای مالی، اکتشافات و همگرایی است به عبارتی دولت باید زیرساخت محور باشد نه پروژه محور؛ درصورتی که زیرساختها تامین شود به دنبال آن منابع مالی نیز تامین خواهد شد.

البته معتقدم ایران در صورتی به بهشت معدنکاری تبدیل میشود که در بخش اکتشافات تقویت شود و اگر دولت این مسیر را برای شرکتها فراهم کند، اجرای پروژهها کار دشواری نیست. یکی از موانع اساسی برای جذب سرمایهگذار بحث ساختار نیرویانسانی است زیرا افزایش نیرویانسانی باعث افزایش قیمت تمام شده میشود. در برنامه ششم توسعه اصلاح ساختار نیرویانسانی در حوزه دولت باید در دستور کار قرار بگیرد و اینکه نیرویانسانی در شرکتها متورم شده اقدام درستی نیست البته با توجه به شرایطی که در اقتصاد کشور حاکم شده، بوده تغییر ساختار نیرویانسانی سخت است و درصورت وجود نیرویانسانی مازاد در شرکتها منطقی کردن بحث حقوق و دستمزد و شکایاتی که کارکنان دارند، دشوار است. اقدامی که در شرکت ملی مس انجام دادیم این است که با توضیح دادن به مسئولان محلی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی از ورود نیروی انسانی جدید جلوگیری و ساختارها را بازنگری کردهایم. باید به هر شرکت به صورت تخصصی نگاه شود و اتخاذ تصمیمات کلی برای تمامی شرکتها کار درستی نیست و شرکتها را با نوسانات زیادی مواجه کند.

وضعیت ارتباط شرکت ملی مس با واحدهای تحقیق و توسعه و دانشگاهها چگونه است؟

پروژههای دانشگاهی زیادی انجام میشود اما این پروژهها به طور واقعی در شرکت مس تاثیرگذار نیستند همچنین یک واحد تحقیق و توسعه در شرکت وجود دارد که محل استقرار آن مس سرچشمه است. شرکت ملی مس ایران در ۳۵۰ پروژه با دانشگاههای مختلف همکاری میکند و در آذربایجان نیز با دانشگاههای آذربایجان در سهند و تبریز همکاری دارد که این همکاریها به طور عمده برای نوسازی و اصلاحات لازم در شرکت انجام میشود و البته بیشتر این پژوهشها کاربردی و فعال است. ارتباط ما با دانشگاه به صورت انفرادی و مستقیم است اما ترجیح میدهیم که دو شخصیت حقوقی با یکدیگر همکاری و قرارداد منعقد کنند یعنی دانشگاهها و شرکتهای دانشبنیان وابسته به دانشگاه به عنوان شخصیت حقوقی با شرکت ملی مس ایران همکاری داشته باشند و نتیجه این اقدام تاثیرگذاری در اقتصاد کشور است، صنعت مس صنعتی مادر و استراتژیک است.

خوراک متعلق به معادن شرکت مس تا چند سال دیگر جوابگوی کارخانههای شما خواهند بود؟

شرکت ملی مس ایران برای اکتشاف، استخراج و تولید مس در ایران تشکیل شده و بسیاری از معادن در «سونگون»، «سرچشمه»، «میدوک» و معادن جدیدی که آماده راهاندازی هستند به طور متوسط تا ۳۰ سال آینده تامینکننده ماده معدنی برای تولید هستند البته بخشی از سرمایهگذاریهای معادن جدیدی مانند درآلو، درهزار و چاه فیروزه نیز انجام شده که ظرفیت این معادن نیز برای کارخانهها خوراک لازم را تولید خواهند کرد.

شرکت ملی مس ایران خصوصی است و وضعیت پرداخت حقوق دولتی آن یا بهرهمالکانه به چه شکل انجام میشود؟

بله این شرکت خصوصی است در حقیقت سال ۱۳۸۵ شرکت ملی مس خصوصیسازی شد اما به دلیل اینکه پروانههای بهرهبرداری این شرکت منتقل نشد و به نام شرکت ملی مس ایران است بهرهمالکانه نمیدهد؛ بلکه در این شرکت حقوق دولتی پرداخته میشود. البته ادعایی که دولت درباره معادن ناشی از ضرر و زیان اولیه که معتقد است در محاسبه اولیه شرکت مس برای خصوصیسازی داشته، همچنان ادامه دارد و سازمان بورس مدعی است تا زمانی که دولت تکلیف معادن را به طور دقیق مشخص نکند به لحاظ قانونی اجازه فعالیت شرکتهای آذربایجان و کرمان را نمیدهد تا انتقال اموال و داراییها اتفاق بیفتد و این دو شرکت مدیریت تولید و مدیریت منابعانسانی را میتوانند برعهده بگیرند.

اهداف صنعت مس در سند چشمانداز افق ۱۴۰۴ چه رقمی است و آیا به نظر شما محقق میشود؟

چشمانداز افق ۱۴۰۴ برای شرکت ملی مس تولید ۴۰۰ هزار تن کاتد است و درصورتی که در طول مسیرآینده اکتشافات به نتایج جدیدی برسد و ذخایر جدیدی کشف شود به طور یقین بر این ۴۰۰ هزار تن افزوده میشود بنابراین دستیابی به این رقم در افق ۱۴۰۴ امکانپذیر است.

آیا رفع تحریمها منجر به استفاده از تجهیزات و ماشینآلات جدید میشود؟

در شرایط کنونی در بحث توسعه و به منظور جلوگیری از آلایندگی در منطقه سرچشمه و خاتونآباد نیاز به ماشینآلات جدید احساس میشود؛ در شرایطی که تحریمها برطرف شده و امکان مذاکرات خارجی فراهم شده است مذاکراتی با کشورهای خارجی انجام شده و در یک بستر رقابتی کارها پیش میرود. در حوزه زیستمحیطی بیشترین مشکل در مس «خاتونآباد» و «سرچشمه» وجود دارد و باید در مدت ۳۶ ماه آینده احداث واحدهای اسید را در سرچشمه و خاتونآباد اجرا کنیم و همچنین برای تبدیل اسید به کود شیمیایی پروژه جدیدی اجرا کنیم که این امر به۴۰۰ میلیون یورو سرمایهگذاری نیاز دارد و به دنبال تامین منابع مالی و فناوری هستیم از این رو با شرکتهای مختلف مذاکراتی را به منظور تامین منابع مالی انجام دادهایم.