ظریف: خویشتن‌داری هم حدی دارد

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در گفت و گو با نشریه نیویورکر در پاسخ به سوالی درباره اظهارات باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا مبنی بر همکاری کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با واشنگتن علیه ایران گفت: خوب، من فکر میکنم که ترک عادت موجب مرض است.

ظریف در پاسخ به سوال دیگری دربارهی اظهارات اوباما که گفته بود برای جلوگیری از تشدید درگیریهای منطقهای باید با گروههای معقول تر در داخل ایران به گفت و گو پرداخت بیان کرد: خوب این چیزی است که من به آن اعتقاد ندارم از نظر من تقسیم بندی ایران به گروههای معقول و غیر معقول، نه درست است و نه اثر بخش و نه به کسی ارتباطی دارد. آمریکا پیش از این، این کار را امتحان کرده اما نتیجه در بر نداشته است.

وی در پاسخ به سوال رابین رایت خبرنگار نیویورکر که پرسید شما در سال 2013 پس از روی کارآمدن گفتید که پس از توافق هسته ای اولویت اصلیتان روابط بهتر با کشورهای حاشیه خلیج (فارس) است. پس پایان دادن به این درگیریهای نیابتی مستلزم چه کاری است، گفت: منطقه، اولویت اول ما است. ما میخواهیم از هر فرصتی برای همکاری با همسایگان خود در خلیج فارس استفاده کنیم. ما هم به صورت علنی و هم به شکل خصوصی پیشنهاداتی را برای تعامل و گفتوگو مطرح کردهایم اما متأسفانه آنها گوش شنوا ندارند.

وزیر امور خارجه کشورمان افزود: مسأله این نیست که نیازی به تنش وجود ندارد. ما از خیلی وقت پیش خویشتنداری را آغاز کردهایم، زمانی که آنها هشت سال از صدام حسین حمایت کردند اما وی به آنها پشت کرد و مورد حمله قرارشان داد. طی دو سال و نیم گذشته وقتی که ما وارد مذاکرات هستهای شدیم، سعودیها از هیچ کاری برای تخریب این مذاکرات از جمله از طریق اشباع بازارهای نفتی دریغ نکردند و ما خویشتنداری کردیم. هر چیزی حدی دارد.

وی در ادامه این گفتوگو درباره مشکلات بر سر راه اجرای توافق هستهای، گفت: مهمترین مشکل این است که آمریکا پس از هشت سال متفرق کردن همگان با هراسافکنی و اعمال جریمههای سنگین علیه کسانی که قصد تجارت با ایران را داشتند، خودش را کنار کشیده است. میلیاردها دلار جریمه علیه موسسات مختلف مالی اروپایی وضع شد و آمریکا موظف بود به تکتک این بانکها میرفت و میگفت گذشتهها گذشته.

وی در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از دیدارهایش با جان کری همتای آمریکایی خود دارد، اظهار کرد: میخواهم شاهد این باشم که بانکهای اروپایی بدون ترس از اقدام تلافی جویانه واشنگتن، با ایران وارد تعامل میشوند. مسائل زیادی به این موضوع ربط دارند. ما همانگونه که تعهداتمان را به طور کامل انجام دادهایم حق داریم که به طور کامل نفع ببریم. آنها باید پیامی بفرستند مبنی بر اینکه انجام تجارت با ایران هزینهای در بر نخواهد داشت. همین، بدون اما و اگر.

ظریف در پاسخ به این سوال که آیا توافق هستهای در خطر قرار دارد، گفت: خیر، توافق سر جایش است اما اگر یکی از طرفها به آن پایبند نباشد، به پایان خواهد رسید.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در پاسخ به سوالی درباره اینکه سال جاری آخرین سال حضور اوباما و کری در دولت آمریکا است و یک رئیس جمهور جدید چه تأثیری میتواند در فرآیندی داشته باشد که در دوران دولت اوباما آغاز شد، بیان کرد: من بیشتر به این تمایل دارم که این روند در دوران اوباما به ثمر بنشیند. اعتقاد من این است که اگر چنین شود، روسای جمهور آینده ایران و آمریکا، محافظت از این توافق و ضمانت ادامه آن را به نفعشان خواهند دید چون ما معتقدیم که این توافق خوبی است؛ توافقی که به نفع هر دو طرف و به نفع جامعه بینالملل است.

وی افزود: ما بر این باوریم که در صورت اجرای کامل این توافق، همگان شاهد تأثیرات پرمنفعت آن خواهند بود. بنابراین، تمرکز من روی این است که ما این توافق را در طول ماههای باقیمانده از دوران فعالیت جان کری و خودم استحکام بخشیم و اطمینان حاصل کنیم که همه منافع پایبند ماندن به این توافق را درک میکنند.

خبرنگار نیویورکر در ادامه پرسید: آیا شما فکر میکنید که رئیس جمهور آینده آمریکا از هر حزبی که برنده شوند، ممکن است که همین قدر رفتار دوستانه داشته باشد یا به اندازه رئیس جمهور فعلی به مذاکره علاقهمند باشد؟

ظریف پاسخ داد: بسیاری از مردم ایران رفتار این دولت (آمریکا) را هم چندان دوستانه نمیدانند.

وی درباره اینکه معمولاً هر چند وقت یکبار با جان کری تعامل میکند، گفت که اغلب اوقات و منوط به اینکه چه شرایطی وجود دارد، ممکن است دو تا سه بار در روز با همتای آمریکایی خود تماس برقرار کند چرا که آنها با یک توافق پیچیده مواجه هستند و هر دو خواهان اجرای کامل آن میباشند.

ظریف همچنین گفت: من همچنان با وی (جان کری) همکاری میکنم تا اطمینان حاصل کنیم که هر آنچه وی، خودم و دیگر شرکت کنندگان در این مذاکرات قادر به دستیابی به آن بودند، اجرا، محافظت و تقویت میشود.

وی در ادامه درباره روابط تهران و واشنگتن طی دو سال و نیم گذشته، گفت: ما امیدوار بودیم که همکاریهای بیشتر بر سر این موضوع، بیاعتمادی را از بین ببرد و من هنوز هم فکر نمیکنم که خیلی دیر باشد. همانطور که رهبر ما سال گذشته گفتند، اگر تجربه مذاکرات هسته ای ثابت کند که آمریکا رویکردش را در قبال ایران عوض میکند و رویکردش را بر اساس احترام متقابل و منافع قرار میدهد، شانس تغییر وجود دارد.

ظریف افزود: اما اگر آمریکا بخواهد به سیاستهای خصمانهاش ادامه بدهد، مجبوریم به توافق هستهای بچسبیم و تلاش کنیم که آن را سرپا و موثر نگه داریم. توافق هستهای همچنان میتواند زیربنا باشد، نه سقف. اما این نیازمند اراده سیاسی مثبت از سوی آمریکا است تا مسیر تکرار گذشتهها و مسیرهای نخنما در خصوص ایران را کنار بگذارد.

وی در پاسخ به سوالی درباره اظهارات یک مقام آمریکایی که گفه بود دولت امیدوار است توافق هستهای به حل دیگر مشکلات در گذشته به ویژه در دوران ریاست جمهوری اوباما کمک کند، اظهار کرد: ما یک ضربالمثل داریم که میگوید ابتدا برادریات را ثابت کن بعد درخواست ارث کن. آمریکا ابتدا باید نشان دهد که در حال اجرای برنامه جامع اقدام مشترک است. هیچ نمیپرسد که آیا ایران برجام را اجرا میکند یا نه. تقریباً تمامی مقامات ایران معتقدند که آمریکا توافق را اجرا نکرده است. بنابراین، شما باید ابتدا برادری خود را ثابت کنید، سپس ما درباره ارث صحبت خواهیم کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سوالی درباره حکم دیوان عالی آمریکا برای پرداخت غرامت به قربانیان بمبگذاری سال 1983 در بیروت از سوی بانک مرکزی ایران و به علاوه پرداخت غرامت به خانوادههای قربانیان حادثه 11 سپتامبر از محل سرمایههای بلوکه شده کشورمان گفت: تمام احترام به دستگاه قضایی آمریکا از بین رفته است. چطور میتوانید ایران را برای خسارات ناشی از حادثه 11 سپتامبر مسئول بدانید و در عین حال از دیگرانی که در واقع مقصر اصلی این فاجعه هستند سلب مسئولیت کنید ؟ این پروندهها نمیتواند در هیچ دادگاه متمدنی معتبر باشد. زمانیکه یک دادگاه آمریکایی، ایران را به دلیل 11 سپتامبر معتبر میداند اعتبار دستگاه قضایی آمریکا زمانی که پای ایران در میان باشد، از بین میرود.

وی ادامه داد: مردم ممکن است در کشورها علیه مصادره اموال آمریکا قانون وضع کنند. شما از این خوشحال میشوید. آمریکا جرائم زیادی علیه مردم ایران، ویتنام، افغانستان، و مردم عراق مرتکب شده است. آیا آنها میتوانند در کشورهای خودشان به خاطر تلفات جانی ناشی از بمبارانهای آمریکا، به خاطر شکنجههای ساواک ( آژانس اطلاعات شاه) که توسط آمریکا ایجاد شده بود، از واشنگتن پول مطالبه کنند؟آیا شما چنین چیزی را میپذیرید؟ بنابراین چرا ما باید حکم دیوان عالی آمریکا را بپذیریم. دیوان عالی ، دیوان عالی آمریکا است نه دیوان عالی دنیا، ما در حدود اختیارات قانونی این دادگاه نیستیم و پول ما نیز همینطور. این یک دزدی است. یک دزدی بزرگ، یک دزدی خیابانی است و از من قبول کنید که ما آن را پس میگیریم.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه گفت و گو با این نشریه آمریکایی در پاسخ به سوالی دربارهی برنامه موشکی ایران گفت: این مشکل آمریکا است که فکر میکند میتواند رفتار همه را کنترل کند. این آزمایشهای موشکی حق ما هستند. ما به روشنی گفتهایم که از آنها جز برای دفاع از خود استفاده نخواهیم کرد. آنها برای حمل سلاحهای هستهای ساخته نشدهاند.

وی افزود: چه انتظار دارید؟ اینکه ایران بمیرد؟ شما جنگ عراق و ایران را پوشش دادید. به یاد میآورید که موشکهای مسلح به سلاحهای شیمیایی روی شهرهای ایران ریخته میشد. بیایید نگذاریم این معضل دوباره باز شود. هر کس که ایران را به دلیل آزمایش موشکی اش به تحریک آمیز بودن متهم میکند باید همان حرف سادهای را بزند که من گفتهام و فرماندهان سپاه پاسداران زدهاند؛ اینکه ایران هرگز به هیچ کشوری حمله نخواهد کرد. ساده و شفاف البته این تعهد قانونی هر کشوری است که باید بگوید.

ظریف تاکید کرد: اینجا من فکر میکنم که شما به ما مدیون هستید. هواپیماهای آمریکا به صدام حسین برای بمباران شیمیایی مردم ایران اطلاعات میدادند . ما در زمینه دفاعی به هیچ کس هیچ چیزی بدهکار نیستیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است مذاکرهای هم دربارهی برنامه موشکی ایران انجام شود، تصریح کرد:ما دو سال و نیم مذاکره کردیم و به صراحت و بارها و بارها گفتیم که دفاع ما موضوعی قابل مذاکره نیست. ما بخشی از آنچه متحدان شما در منطقه هزینه میکنند را صرف توان دفاعیمان میکنیم. ما کشوی به مراتب بزرگتر با جمعیتی بسیار بیشتر برای دفاع کردن داریم. در حالیکه جمعیت امارات متحده عربی چقدر است؟ آنها چقدر در زمینه نظامی هزینه میکنند؟

محمدجواد ظریف درباره مذاکرات صلح سوریه و نتیجهبخش نبودن این مذاکرات گفت: ما نسبت به این مذاکرات بسیار امیدوار بودیم و آنچه نباید انجام دهیم پیشبینیهای پیش از موعد است. ما باید به این روند ادامه دهیم و سپس در جریان مذاکرات درباره آینده سوریه تصمیمگیری کنیم.

وی درباره بشار اسد، رئیسجمهور سوریه گفت: آنچه از ژنو میشنویم این است خوب، اگر اسد فرا نرود ما جنگ را آغاز خواهیم کرد. همه می دانند که اسد نخواهد رفت. همه میدانستند که این فرایند دست کم 18 ماه زمان لازم دارد و سپس در پایان این 18ماه سوری ها خود تصمیم خواهد گرفت که انتخابات چگونه برگزار شود.

ظریف افزود: سوریها هنوز درباره نوع قانون اساسی خود، این که نظام کشورشان ریاست جمهوری است یا پارلمانی تصمیم نگرفتهاند. بنابراین چرا ما باید برای یافتن بهانهای برای ادامه جنگ تلاش کنیم.

وی درباره سرنوشت بشار اسد گفت: من به وی نظرمان را گفتهام که با روند سیاسی پیش برود و در دو سال و نیم گذشته نیز چنین بوده است. ما بر این باوریم که آینده وی در دست مردم سوریه است نه در دستان ما. من فکر میکنم وی نیز از این که آیندهاش در دست مردم سوریه باشد راضی خواهد بود.

وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به ابراز نگرانی خبرنگار نیویورکر مبنی بر این که ممکن است در پایان این جنگ هیچ چیز از سوریه باقی نماند، گفت که بله. اگر آنها روی این پافشاری کنند که همه چیز را از طریق مناقشه نظامی حل کنند یا پیش از آغاز مذاکرات آنچه میخواهند را به دست آورند، چنین خواهد شد.

وی در پاسخ به سوالی درباره انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی و این که راه یافتگان به این مجلس نسبت به گذشته بیشتر از حامیان رئیس جمهور حسن روحانی هستند، و این امر چه تاثیری بر عملکرد دولت خواهد داشت، گفت: از آنجا که ما از سیستم مستحکم حزبی برخوردار نیستیم. نمایندگان پارلمان میتوانند بسته به هر موضوع و احساسشان درباره این که مردم چه انتظار از آنها دارند، تصمیم گیری کنند. به همین شکل هم بود که مجلس پیشین که یک پارلمان اصلاح طلب نبود، از توافق هستهای حمایت کرد.

ظریف در ادامه بیان کرد:اگر ما عملکرد مناسبی نداشته باشیم همین حامیان میتوانند تبدیل به مخالفان ما شوند. بنابراین، اینکه این پارلمان افرادی را در اختیار دارد که دیدگاههای شبیه به رئیس جمهوری دارند به این معنی نیست که رئیس جمهوری تضمین رای اکثریت را در یک مساله در اختیار دارد. سیاست، سیاست است هر جا که باشید.

وی درباره اولین طرحی که رئیسجمهور قصد دارد در پارلمان جدید مطرح کند، گفت: لایحه حقوق شهروندی نیازمند تایید پارلمان نیست شاید رئیس جمهور بخواهد رویهها، ضمانتها و ساز و کارهای مشخصی را ارائه کند که ممکن است به تصویب پارلمان نیاز داشته باشد.

باقی موارد، کارهایی است که پارلمان میتواند برای جلوگیری از اجرای سیاستها انجام دهد. پارلمان یک توانمندی جدی برای پرسش از وزیران، پرسش دربارهی سیاستها و حتی استیضاح وزیران دارد که در مجلس جدید کمتر شاهد این موارد خواهیم بود.

ظریف در بخش پایانی این گفتوگو درباره برقراری یک نمایشگاه کاریکاتور در ارتباط با موضوع هولوکاست، بیان کرد: یک سازمان غیر دولتی قرار است آن را برگزارکند که توسط دولت ایران مدیریت نمیشود و از سوی دولت هم تایید نشده است.

وی تاکید کرد: انجام این کار نیاز به مجوز دولت ندارد. ما فقط باید برای افرادی که میآیند روادید صادر کنیم. ما تنها این مطالب را مورد توجه قرار میدهیم که افردی که نفرت پراکنی نژادی و خشونت را تبلیغ میکنند، دعوت نشوند.

ظریف در پاسخ به این سوال که وی و رئیس جمهور ایران سال جدید را به یهودیان تبریک گفتهاند اظهار داشت: خوب ما به افتتاحیه این فستیوال ( نمایشگاه هولوکاست )نخواهیم رفت.