مجوز معدن را گرفتند که بهره برداری نکنند بلکه بفروشند/تحریم‌ها چه تاثیری بر توسعه معدن گذاشت؟

مصطفی موذن زاده درباره تاثیر توافق برجام بر رونق دوباره صنایع معدنی عنوان کرد:« البته تحریم کاملا برداشته نشده، اما برجام یکسری گشایشها ایجاد کرده است. اگرچه هنوز بانکهای بزرگ جرات حضور در پروژههای بزرگ صنعتی ما را ندارند و به نوعی هنوز دارند خودشان را گرم میکنند، اما شرکتهای خارجی بعد از توافق برجام استقبال خوبی کردند. اینکه چقدر جلو بیایند و قرارداد بسته شود، باید منتظر زمان بود.»

او در پاسخ به این سئوال که آیا شرکتهای خارجی هنوز هم مثل گذشته علاقه دارند که به حوزه معدن ورود کرده و سرمایه گذاری کنند،گفت:«نمیتوان گفت تحریمها به این بخش لطمه نزده است. طبیعی است وقتی تکنولوژی و ماشین آلات وارد نشود،معدن و صنایع معدنی هم ضربه می بیند. اما نه به آن میزان که کار متوقف شود.مثلا کوماتسو در دوران تحریم به ایران ماشین الات نفروخت. همه رفتند دست دوم خریدند. یا کاترپیلا ما را تحریم کرد، مشابه چینی وارد شد. با این حال همین توقفها قطعا لطمه زد.»

وی افزود:« بسیاری از پروژهها تحت فشار قرار گرفتند. بیشترین مشکلی که ایجاد کرد، بحث تکنولوژی بود. ما بایک روندی در مسیرجذب تکنولوژی بودیم اما با تحریم ها روبرو شدیم.بنابراین مضار آن به نظر من به مزایای آن میچربید. به خصوص بخش مالی که هزینههای کشور را بالا برد.»

مشاور معاون اول رییس جمهور تصریح کرد:« جابجایی پول گاهی تا 14 درصدبالا می رفت . قیمت ها هم به همین تناسب بالا رفت. برای برخی پروژه ها، مجبور بودیم ماشین آلات اروپایی خریداری شده را ببریم در کشور ثالت پیاده کنیم، مالیات و عوارض آن را بپردازیم ودوباره بار کرده و با همه هزینهها وارد کشور کنیم. اینها همهاش هزینه داشت، اما مجبور بودیم و باید انجام میدادیم.»

او در پاسخ به این سئوال که آیا از قبل از اجرای تحریمها این استقبال خوب بوده یا فکر می کنید الان گشایش ها بهتر شده،خاطرنشان کرد:« مشکل ما در فضای کسب و کار است.البته امروز تنشهای منطقه ای و قوانین ما همه عوامل تعیین کننده است.اما روند آن رو به رشد است. امیدوارم دولت بتواند سرعت کار را افزایش بدهد.»

وی تاکید کرد:« مساله مهمتر درشرایط پساتحریم این است که وقتی خارجیها میخواهد برای سرمایه گذاری پیش قدم شوند، باید چند معدن بزرگ در کلاس جهانی داشته باشیم که عرضه کنیم. حال آنکه در سالهای گذشته، عملا اکتشافی صورت نگرفته و  معدنی برای عرضه نداریم.»

راه سخت و طولانی اکتشاف

او با بیان اینکه در حوزه اکتشافات هنوز جای کار زیاد است و هیچ کدام از اکتشافات صورت گفته در گذشته،اساس علمی نداشته،عنوان کرد:«البته افت قیمت جهانی مواد معدنی مقداری معدن را از تب و تاب انداخته است به طوری که در حال حاضر هر کس که وارد این بخش می شود، حرفهای است. به همین دلیل هم دولت باید از معدنکاران حمایت کند.»

وی افزود:«برای اکتشاف یا توسعه هر معدنی اگربه فرض نیاز به 100 واحد سرمایه گذاری است،حتما باید 30 واحد را سرمایه گذار به عنوان آورده سرمایه گذاری کند و 70 واحد دیگر را بانکها سرمایه گذاری کنند.برخی می گویند مردم منابع برای سرمایه گذاری ندارند، درحالی که این میزان سپردهها در بانکها برای کیست؟ معلوم است که وقتی افراد وقتی احساس کنند، درآمدی به اندازه سود سپرده 25 درصد ندارد، پولشان را در بخشی مثل معدن یا صنعت سرمایه گذاری نمیکنند.»

کاردولت معدن داری نیست

موذن زاده با تاکید بر اینکه کار دولت هم اداره کردن معدن نیست،خاطرنشان کرد:« دولت در طرح های عمرانی خود مانده ،پس اکتشاف و معدن داری کارمردم است. اما لازمه اجرای توسعه معادن این است که اکتشافات درستی انجام شود.به نظرمن عدم توسعه معادن اصلا ربطی به کمبود منابع ندارد.بلکه  هدف و مهمتر از آن  اهلیت کسانی مهم است که می خواهند وارد حوزه اکتشافات شوند. حال آنکه تصور عمومی این است که متقاضی فقط مجوز معدن را بگیرد ولی همه چیز برعهده  دولت باشد. نمونه این موارد زیاد است که با هیچی میخواستند صاحب معدن بزرگ شوند .حالا نه به این دلیل که  بخواهند در آن کار کنند، بلکه آنرا بفروشند!»

رییس اسبق ایمیدور با بیان اینکه توسعه معادن نیاز به عزم و اراده دولت دارد که برنامه ای بریزد و آن را اجرا کند،عنوان کرد:«این عزم واراده نیاز به استراتژی وبرنامه دارد، البته هنوز آن جدیت که باید برای این کار دنبال شود، وجود ندارد. نمونه اش درهمین سازمان زمین شناسی؛این سازمان به شدت در تنگناست و نیاز به حمایت دارد. به لحاظ مالی سازماندهی و تبلیغات کامل نیست. در نتیجه نقشه های زمین شناسی اش هم کامل نیست.»

وی افزود:«اگرچه کار خوب وزارتخانه این بود که محدودهها را باز کند،اما هم اکنون اقتصاد جهانی با کاهش قیمت ها در کالاها روبروست و سود آوری کم شده است. دولت می تواند سیاستهای تشویقی درباره مالیات ها بکار بگیرد.»

تقویت زیربناها

او با بیان اینکه یکی از مشکلات بخش معدن تقویت زیربناهاست،گفت: «دربرنامه سوم وچهارم پیش بینی شده بود که دولت در توسعه زیربناها به معادن کمک کند. مثلا به مجمتعهای معدنی کمک کند. البته این بدان معنا نیست که به معدنکار پول بدهند ولی کمکی های زیرساختی می توان انجام داد. یا در زمینه اکتشافی لازم است نظارت دقیق توسط دولت بر روی معادن انجام شود. معادنی می شناسم که واقعا آدم دلش می سوزد. معدن را تخریب کرده اند.این اتفاق هم مربوط به این دولت هم نیست.در واقع بیش از کمبود منابع در بخش معدن، ما کمبود علم و کار علمی داریم.»

موذن زاده با تاکید بر اینکه اکتشافات یک علم است و باید براساس فرمول های علمی کار انجام شود،خاطرنشان کرد:«البته این کارهزینه دارد،ولی در عین حال اگر اکتشافی انجام نشود ،نمی دانیم چقدر ذخیره معدنی داریم. از سویی اشتغالزایی معدن هم بخش قابل توجهی است، چون بخشی از امور معدن نیازمند نیروی انسانی است .مثل کار الکترونیک نیست که توسط رباط انجام شود. بخشی  از کار با ماشین آلات انجام میشود و  بخشی هم نیاز به نیروی انسانی نیاز دارد.»

وی یادآورشد:«خصوصیت دیگر معدن  که بقیه ندارند، این است که در نقاطی قرار دارد که عموما دور افتاده و محروم است.توسعه معادن میتواند به توسعه منطقهای کشور کمک کند. مناطق کم جمعیت که مشکل اشتغال دارند،مثل شرق کشور و یا در دامنه های زاگرس امکان اکتشاف توام با توسعه وجود دارد.»