ضعف سیاست شورای رقابت در قبال معاملات درون گروهی خودرویی‌ها

در حالی که 60 روز از مزایده موسسه اعتباری کوثر بر سر واگذاری مالکیت سهام کنترلی گروه بهمن به شرکت تابعه گروه قطعه سازی کروز سپری میشود، رضا شیوا رییس شورای رقابت در تازهترین موضعگیری خود از ورود به این موضوع خبر داده است.

اقدامی که به زعم اغلب کارشناسان بازار سرمایه روایت نوشداروی بعد از مرگ سهراب است.

رضا شیوا رییس شورا و مرکز ملی رقابت دیروز در جمع خبرنگاران با اشاره به واگذاری مالکیت سهام کنترلی و مدیریتی گروه بهمن به شرکت ویسمن موتور از مجموعه شرکتهای تابعه گروه قطعه سازی کروز، گفته بود: « شورای رقابت موضوع واگذاری سهام گروه بهمن به ویسمن موتور را بررسی خواهد کرد.»

وی بدون اشاره به مصوبات پیشین ضد انحصار این شورا در مورد منع معاملات ضربدری و درون گروهی خودروسازان عنوان کرده که « بحثهای مربوط به حرکت شرکت کروز به سمت افزایش سهام خود در صنعت خودروسازی و ایجاد انحصار در این صنعت را» شنیده و به گفته او « نیازمند کار کارشناسی بیشتر است و شورا به این موضوع ورود خواهد کرد.»

اظهارات رییس شورای رقابت پس از آن مطرح میشود که موسسه اعتباری کوثر، سهام سه شرکت سرمایه گذاری توسعه انرژی هور، فن پردازان بهمن و سرمایه گذاری اندیشه فردا را که در مجموع 62/2 درصد سهام شرکت خودروسازی گروه بهمن را دارا است، به شرکت ویسمن خودرو وابسته به صنایع تولیدی کروز واگذار کرد.

این واگذاری در قالب برگزاری مزایده خارج از بورس در روز دو شنبه 24 خرداد ماه 95 برگزار شد که بلافاصله علاوه بر قیمت سهام گروه بهمن توانست سهام گروه خودروییهای بورس را دستخوش نوسان قیمتی کند.

روایت فارس از یک معامله

به گزارش فارس، قیمت پایه کل این مزایده 16 هزار میلیارد ریال و مبلغ سپرده برای شرکت در مزایده 1.500 میلیارد ریال تعیین شده بود. سرمایه ثبت شده شرکت سرمایه گذاری اندیشه فردا (سهامی عام) 20 میلیارد ریال، سرمایه ثبت شده شرکت سرمایه گذاری توسعه انرژی هور (سهامی عام) 10 میلیارد ریال و سرمایه ثبت شده شرکت فن پردازان بهمن (سهامی خاص) 10 میلیون ریال اعلام شده و نوع فعالیت هر سه شرکت نیز، سرمایه گذاری است.

در این بین عدم شفاف سازی شرکت فرابورسی موسسه اعتباری کوثر در مورد این معامله به سازمان بورس نیز بر دایره شایعه پردازیها در این زمینه افزود.

در نهایت پس از احراز شرایط معامله از سوی شرکت ویسمن موتور (سهامی خاص) که بوسیله شرکت سرمایه گذاری تدبیر سرمایه آراد از جمله شرکتهای تابعه گروه قطعه سازی کروز در بازار سهام نیز فعال است و پرداخت 300 میلیارد تومان وجه اولیه در دو مرحله به موسسه اعتباری کوثر این قطعه ساز به عنوان مالک جدید سهام 100 درصدی سه شرکت سرمایه گذاری مذکور شد.

نگاهی به روزنامه رسمی نشان میدهد، تمامی اعضای هیأت مدیره دو شرکت ویسمن موتورز و سرمایه گذاری تدبیر سرمایه آراد بطور مستقیم در ترکیب هیأت مدیره شرکت صنایع تولیدی کروز (سهامی خاص) حضور دارند.

اعضاء هیأت مدیره شرکت تدبیر سرمایه آراد در سال 1390 و شرکت ویسمن موتور (تاسیس شده در سال 1393) در شرکت صنایع تولیدی کروز نیز صاحب کرسی مدیریتی بوده و حال آنکه در شرکت صنایع تولیدی کروز نیز، رییس و نایب رییس این شرکت سمت رییس و نایب رییس هیأت مدیره شرکت تدبیر سرمایه آراد را که در پنجم اردیبهشت ماه سال 1393 به ثبت رسیده، عهده دار هستند.

سناریوی ارتقاء سهام خودروییها

بررسی خبرنگار ما نشان میدهد، شرکت قطعه سازی کروز تملک سهام خودروییها را از طریق شرکت تدبیر سرمایه آراد برای شرکت ایران خودرو اجرا کرده و توانسته است، حدود 16 درصد سهام کل ایران خودرو به عنوان بزرگترین سهامدار حاضر در ترکیب سهامداران عمده این شرکت را به دست آورد.

سابق بر این نیز برخی گزارشهای غیر رسمی حاکی از نامه نگاری سازمان گسترش و نوسازی حسب دستور نعمت زاده وزیر صنعت و معدن و تجارت بر سر واگذاری بلوک 46 درصدی سهام سایپا داشت.

جالب اینکه نعمت زاده حدود یک ماه قبل در مصاحبهای بر لزوم تسویه مطالبات قطعه سازان و پرداخت طلب آنها از سوی خودروسازان تاکید کرده بود که به نظر می رسد، سناریوی تسویه مطالبات با واگذاری سهام غولهای خودرویی به این شرکت قطعه ساز را تقویت میکند.

نادر عبدالحسینی سخا، مدیر عامل گروه قطعه سازی کروز پیش از این گفته بود : « کروز از موسسه کوثر یک برگه سهام خریداری نکرده » و مذاکرهای برای حضور در مزایده خرید سهام گروه بهمن وجود ندارد.»

بر اساس این گزارش هر چند برای تملک سهام مدیریتی شرکتهای سهامی عام منعی در قانون تجارت دیده نمیشود، اما مطابق با مقررات بازار سرمایه باید هر گونه معامله در این زمینه با توجه به اینکه در زمره معاملات عمده به حساب می آید به تایید سازمان بورس برسد.

پرسشهای بی جواب

نخست اینکه چرا سهام مدیریتی شرکت بورسی گروه بهمن بجای آنکه از طریق سامانه کدال افشاء و مطابق با مقرارت بازار سرمایه معامله شود، باید خارج ازاین بازار و با شرایط مزایده سهام سه شرکت سرمایه گذاری توسعه انرژی هور، فن پردازان بهمن و سرمایه گذاری اندیشه فردا که مالک این سهام مدیریتی هستند، به فروش برسند؟

موضوع دوم اینکه با توجه به محتمل بودن انحصار در زمینه خرید سهام مدیریتی شرکتهای خودرو ساز (بالادستی) از سوی یک شرکت قطعه ساز (پایین دستی) آیا این معاملات مشمول مقررات شورای رقابت در زمینه انحصار در اقتصاد میشود؟

پرسش دیگر اینکه چرا وزارت صنعت، معدن و تجارت که باید در جایگاه سیاست گذاریها قرار داشته باشد، در روابط سهامداری خودرو سازان وارد میشود؟

به نظر می رسد با تداوم ماجراجویی قطعه سازان برای خرید سهام شرکتهای خودرویی، موضوع کیفیت در صنعت خودروسازی ایران دست کم برای دورهای جای خود را به فروش قطعات بیکیفیت و گران بدهند. قطعاتی که در چین با بسته بندی برندهای ایرانی تولید میشوند تا سودای سود بیشتر را به قیمت قطعات بیکیفیت و گرفتن جان مردم در جادهها به جیب صاحبان این شرکتها سرازیر کند.

تملک دارایی با ایجاد بدهی

مطابق با آمار خودروسازان گروه قطعه سازی کروز سالانه حدود 2000 میلیارد تومان به ایران خودرو و حدود 1000 میلیارد تومان به سایپا انواع قطعه میفروشد و از این رو خرید سهام مدیریتی گروه بهمن برای کروز با توجه به مطالبات قطعه سازان از خودروییها و بدهیهای ایجاد شده در این زمینه کار چندان دشواری از طریق تهاتر داراییها نخواهد بود.

برخی کارشناسان بازار سرمایه با بیان اینکه دو اشکال اساسی در زمینه این واگذاری از دید نهادهای نظارتی و حاکمیتی پنهان مانده معتقدند: معامله سهام سه شرکت سرمایه گذاری توسعه انرژی هور، فن پردازان بهمن و سرمایه گذاری اندیشه فردا که مالک سهام مدیریتی گروه بهمن هستند، نباید خارج از چارچوب مزایده فروخته شود، چرا که باید خریدار از اهلیت کافی به منظور پرداخت اقساط برخوردار باشد.