امن‌ترین سال معدنی امریکا

امریکا در سال ۲۰۱۵میلادی رکورد امنیت را در فعالیتهای معدنی شکست و امنترین سال معدنی را از نظر وقوع حوادث معدنی برای خود رقم زد، با این وجود این کشور هنوز با ادعای خود که رسیدن به عدد صفر در تعداد تلفات جانی ناشی از فعالیت معدنی است، فاصله دارد و تاکنون نتوانسته سالی بدون هیچ حادثه معدنی را پشت سر بگذارد. به گفته اداره بهداشت و ایمنی امریکا در سال ۲۰۱۵میلادی تعداد کشتهشدگان حوادث معدنی ۲۸ نفر بود که ۱۱ نفر از این تعداد در معادن زغال سنگ و ۱۷ نفر دیگر در معادن فلزات و غیراز آن جان خود را از دست دادهاند. این تعداد در شرایطی گزارش میشود که ۳۸ سال پیش وقتی قانون ایمنی و بهداشت معدن دولت فدرال برای نخستین بار تصویب شد - قانونی که هماکنون معدنکاران زیر لوای آن فعالیت میکنند- تعداد مرگ و میرهای معدنی ۲۰۷۳ نفر گزارش شده بود.

این رکورد چگونه بهدست آمد؟

جوزف آمِین، معاون وزیر کار در زمینه بهداشت و ایمنی معادن امریکاست که خود از ۱۸ سالگی در معادن زغال سنگ فعالیت داشت و در سال ۲۰۱۸میلادی قرار است پنجاهمین سالگرد فعالیت معدنی خود را جشن بگیرد، در اینباره میگوید: دستیابی به این رکورد و تبدیل شدن سال ۲۰۱۵میلادی به امنترین سال معدنی امریکا به طور کلی به عملکرد دولت در زمینه ارتقای بهداشت و ایمنی در معادن مربوط میشود، ما در این زمینه پیامها و هشدارهای معدنی بسیاری منتشر کردیم تا بتوانیم خطرات معدنی را پیش از وقوع آن تشخیص دهیم و برطرف کنیم تا تعداد معدنکارانی که در اثر آن خطرات آسیب میبینند، کمتر شود.

آمین در ادامه سخنانش از اقدامات دولتی درباره برخورد با فعالیتهای متخلفانه خبر داد و البته تعطیلی معادن ناشی از رکود اقتصادی که بر معادن صنعتی حاکم و باعث کاهش فعالیتهای آنها شده بود را نیز در کاهش تعداد مرگ و میرها تاثیرگذار دانست. نگاهی به پیشینه فعالیتهای معدنی در امریکا نشان میدهد پیش از این سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی امنترین سال در کل تاریخ فعالیتهای معدنی امریکا بودند تا اینکه در پایان سال ۲۰۱۳میلادی خرابیهای غیرمنتظرهای در بخش معدن اتفاق افتاد و مرگهای معدنی را از حدود ۱۷ مورد در سال به ۲۹ مورد رساند و آمار مرگ و میر را بالا برد، در نتیجه، همان اتفاقات دولت امریکا را به بازگشت به همان سیر نزولی متمرکز کرد که حاصل آن رکورد سال ۲۰۱۵میلادی بود. هماکنون نیز از ابتدای سال ۲۰۱۶میلادی تا نیمه ماه اوت (۲۵ مرداد) تنها ۶ مورد مرگ و میر در معادن زغال سنگ امریکا و ۹ مورد در معادن فلزات و غیر آن رخ داده است.

نگاهی بر تلفات معدنی در ایران

فعالیتهای معدنی در ایران نیز مانند سایر کشورهای دنیا به دلیل ماهیت و ویژگیهای حاکم بر کار در معادن با سایر فعالیتهای صنعتی تفاوت دارد. شهناز نوایی، مشاور خانه معدن نیز پیش از این در مصاحبه با مایننیوز در باره شرایط کاری معادن ایران و جهان گفته بود: وجود تجهیزاتی که در کارگاههای استخراج وجود دارد از یک سو و نیاز به سیستمهای تهویه، بارگیری و باربری و شرایط پایدارسازی بهویژه تحکیم ستونهای نگهدارنده سقف تونلها از سوی دیگر، شرایط کاری متفاوت و البته ناامنتری را نسبت به سایر مشاغل برای معدنیها رقم میزند، در این میان معادن زغالسنگ که به طور عمده فعالیت استخراج در آنها به صورت زیرزمینی انجام میشود به دلیل سایر محدودیتهای عملیاتی، مانند وجود گاز متان در لایههای زغالی و به تبع آن احتمال تصاعد و انفجار ناشی از آن، تجمع گرد زغالسنگ در هوای معدن و ظرفیت انفجار ناشی از آن، ریزش سقف و دیوار، خودسوزی زغالسنگ و انتشار گازهای سمی، نور ناکافی و شیب زیاد لایههای زغالسنگ، شرایط حادتری را بعد ایمنی و سختی کار برای فعالان این بخش ایجاد میکند.

نوایی در ادامه ارقامی درباره آمارهای جهانی و ملی تلفات معدنی ارائه کرد و گفت: براساس برآورد سازمان جهانی کار، سالانه بیش از ۳۵۰ هزار مرگ و ۳۳۰ میلیون حادثه منجر به صدمه و جراحت در اثر حوادث ناشی از کار روی میدهد و خسارات ناشی از آنها معادل ۴ درصد کل تولید ناخالص جهانی برآورد شده است، متاسفانه در سالهای گذشته تعداد حوادث ناشی از کار در معادن سیر صعودی داشته و از ۸۷۶ حادثه در سال ۲۰۰۹میلادی به ۱۱۷۷ حادثه در سال ۲۰۱۲میلادی افزایش یافته است. وی در ادامه افزود: براساس اطلاعات منتشر شده از مرکز آمار ایران نیز کشور ما با ۵۳۱۶ معدن فعال جزو ۱۵ کشور نخست دارای ذخایر معدنی دنیاست که بیش از ۶۰ نوع کانی از معادن آن استخراج میشود و در صنعت معدنکاری کشور بیش از ۱۰۰ هزار نفر به طور مستقیم و حدود ۲ میلیون نفر بهطور غیرمستقیم مشغول بهکار هستند که این حجم فعالیت تلفات خاص خود را دارد، اما در ایران تعداد زیادی از حوادث ناشی از کار گزارش نمیشود.

وی معتقد است حجم استخراج معادن ایران در مقایسه با حجم تولید و استخراج کشورهایی مانند چین بسیار ناچیز است اما تعداد و شدت حوادث در معادن ایران بحثبرانگیز است و براساس مطالعات انجام شده، علت ریشهای بیش از ۸۰ درصد حوادث، اعمال و رفتار ناایمن بوده و علت ۲۰ درصد دیگر شرایط ناایمن و سایر عوامل مربوط است. منظور از اعمال ناایمن تخطی از دستورالعملها و رویههای ایمن کاری است و منظور از شرایط ناایمن، وجود موقعیتهایی است که ظرفیت وقوع حادثه را دارند. وی درباره مهمترین اقدام برای ایجاد ایمنی در بخشهای معدنی کشور گفت: یکی از مهمترین اصول در جلوگیری از حوادث ناشی از کار، بهوجود آوردن و تقویت رفتارهای ایمنی در بین کارکنان معدن است. تجربه ثابت کرده که افراد به شیوه به نسبت پایدار در موقعیتها و شرایط خیلی متفاوت به محرکها پاسخ میدهند و در نتیجه هرگونه تغییر در نگرش رفتاری، اثری مهم بر بروز رفتارهای ایمن یا ناایمن کارکنان دارد.