آیا دستورالعمل جدید آمریکایی‌ها روابط بانکی ایران با دنیا را متحول می‌کند؟

حسین قضاوی درباره تغییرات رخ داده در پرسش و پاسخهای گزارش راهنمای برجام در سایت اوفک، توضیح داد: تغییراتی که در پرسش و پاسخهای گزارش راهنمای مربوط به برجام سایت اوفک رخ داده است بسیار جزئی بوده و چندان قابل ملاحظه نیستند که به موجب آن انتظار ایجاد تغییرات چشمگیری در روابط مالی ایران با بانکهای بزرگ دنیا داشته باشیم.

معاون بانک، بیمه و شرکتهای دولتی وزیر اقتصاد افزود: در واقع به نظر من مشکلاتی که از قبل وجود داشت، اکنون نیز برقرار است. قبلا هم در این پرسش و پاسخها آمده بود که نهادهای مالی غیر آمریکایی و نهادهای آمریکایی خارج از قلمرو جغرافیایی آمریکا مجاز هستند حسابهای کارگزاری با بانکهای ایرانی باز کنند و به ایرانیان خدمات ارایه کنند، ولی شرطی هم وجود داشت مبنی بر اینکه در این جریان به صورت مستقیم و غیر مستقیم نظام مالی آمریکا نباید مورد استفاده قرار گیرد.

او ادامه داد: این شرط غیر مستقیم عملا ابهامی را به وجود میآورد که نهادهای مالی غیر آمریکایی نمیتوانستند ۱۰۰ درصد اعتماد داشته باشند که در پرتو ارایه خدمات کارگزاری یا ایجاد حساب و نگهداری وجوه دلاری برای مشتریان و بانکهای ایرانی درگیر ریسک غیر قابل پیشبینی خواهند بود یا خیر. این ابهام اکنون نیز برطرف نشده است.

قضاوی توضیح داد: در واقع در گذشته مشکل بانکهای بزرگ این بود که ممکن بود اگر خریدار کالاهای ایرانی در یک بانک خارجی حساب داشته باشند و بخواهند از حساب خود به حساب فروشنده کالای ایرانی (مثلا شرکت نفت) از همان بانک دلار واریز کنند با این سوال مواجه شوند، دلاری که در حساب خود دارند را از کجا آوردهاند؟ این دلار ممکن است به احتمال خیلی زیاد از طریق واسطهگری بانکهای درون آمریکا منتقل شده باشد و در حساب خریدار کالای ایرانی در بانک خارجی نشسته باشد. به این ترتیب ممکن است به همان بانک خارجی ایراد وارد شود دلاری که در حساب خریدار کالای ایرانی نشسته و به واسطه آن نفت ایران خریداری شده است، از سیستم مالی آمریکا به آن رفته و در نتیجه آن بانک خارجی دراین زمینه مورد سوال قرار بگیرد. در نظر داشته باشید که پس از اصلاحات، باز هم این ایرادات برطرف نشده و کماکان ممکن است بانکهای خارجی در این زمینه با ابهام رو به رو باشند.

وی همچنین بیان کرد: البته بررسی گزارش راهنما نشان میدهد که اصلاحات کلی جهتگیری مثبت و تسهیلگرانه دارد ولی نمیشود گفت تغییر محتوایی قابل ملاحظهای اتفاق افتاده و ریسک قابل ملاحظهای را از سر راه بانکهای خارجی که میخواهند با ایران مبادله کنند برداشته شده است.

قضاوی تاکید کرد: البته لازم به تاکید میدانم این موضوع به این معنی نیست که بانکهای ایرانی با نهادهای مالی خارجی مراوده ندارند، تبادلات ارزی انجام نمیدهند و یا گشایش اعتبار ندارند، بلکه در شرایط پسا برجام بانکهای متعدد خارجی با ایران همکاری کرده و حساب کارگزاری باز میکنند و این وضعیت نیز روز به روز در مسیر بهبود قرار دارد. ولی همچنان برخی بانکهای بزرگ خارجی هراسناک و نگران هستند که مبادا در پرتو ارایه خدمت به بانکهای ایرانی مجددا مشمول تحریم خزانهداری آمریکا شوند. در واقع باید در پاسخ سوال که آیا با اصلاحاتی که در روزهای گذشته در گزارش راهنمای برجام سایت اوفک رخ داده است، این نگرانیها رفع شده و یا قابل رفع است؟ پاسخ و پیشبینی من این است که خیر، در این زمینه اتفاق قابل ملاحظهای رخ نداده است و کماکان از سوی ایران به آمریکا این انتقاد وجود دارد که بد عهدی کرده و همکاری لازم را در جهت سهولت بر قراری روابط بانکی ایران با کشورهای مختلف انجام نداده است و این انتقادات با این اصلاحات جزئی نیز مرتفع نمیشود.