رصد تجارت صنعتی در سه فاز

بررسی آمارها حکایت از این دارد که واردات کالاهای واسطهای به لحاظ ارزشی و وزنی که عمده کاربرد آن در خطوط تولید است، در مدت مذکور، افت را تجربه کرده است. این در حالی است که در بخش صادرات این بخش با رشد همراه بوده است. کالاهای وارداتی و صادراتی به لحاظ نوع مصرف و آثار آن در اقتصاد به کالاهای واسطهای (کالاهایی که در جریان تولید دیگر کالاها یا خدمات مصرف میشوند)، کالاهای مصرفی (کالاهای نهایی که در طول سال بهطور مستقیم به وسیله مصرفکنندگان نهایی مصرف میشوند) و کالاهای سرمایهای (کالاهایی که عمر اقتصادی آنها بیش از یک سال است و برای تولید کالاها یا خدمات جدید به کار میروند و در حین تولید تغییر شکل نمیدهند) تقسیم میشوند.

البته کاهش واردات کالای واسطهای ممکن است این ذهنیت را به وجود آورد که تاثیر منفی در بخش تولید بر جای خواهد گذاشت. این در شرایطی است که برای اعلام نظر قطعی در این زمینه، باید وضعیت ورود هر سه نوع کالا به کشور مورد بررسی قرار گیرد. براساس این گزارش و با توجه به آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری، از مجموع کالای وارداتی، اقلام «سرمایهای» به لحاظ وزنی افت نزدیک به 9 درصدی را تجربه کرده، اما واردات این نوع کالاها، به لحاظ ارزشی رشدی بیش از 2 درصد را تجربه کرده است. با این شرایط میتوان گفت ارزش کالای سرمایهای که وارد کشور شده، بیش از حجم آن است.

از سوی دیگر، واردات «کالای مصرفی» در این دوره هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی با رشد همراه بوده است. بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند واردات کالای مصرفی (کالاهای نهایی که در طول سال بهطور مستقیم به وسیله مصرفکنندگان نهایی مصرف میشوند) به ضرر تولیدکنندگان داخلی خواهد بود و این بخش از واردات باید به کمترین میزان خود برسد. با این حال، طی سالهای اخیر در این بخش همچنان رشد واردات ثبت شده است. مطابق آمارها، واردات کالای مصرفی در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری، رشدی 20/6 درصدی به لحاظ وزنی و رشد 18/6 درصدی به لحاظ ارزشی را تجربه کرده است. همچنین بر اساس آمار منتشر شده، میزان واردات اقلام «واسطهای» که در خطوط صنعتی برای تولید کالاها یا خدمات جدید به کار میروند، در مدت زمان مورد بررسی، به لحاظ وزنی و ارزشی افت داشته است؛ بهطوری که مطابق آمارها، افت واردات 10/6 درصدی از لحاظ وزنی و افت 10درصدی از لحاظ ارزشی در این بخش نسبت به مدت مشابه در سال گذشته را شاهد هستیم. با وجود آنکه آمار اعلام شده از تاثیر منفی کاهش روند واردات کالای «واسطهای و سرمایهای» بر بخش تولید حکایت دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند تاثیر واردات کالای واسطهای و سرمایهای یک به یک نبوده و برخی از کالاهای واسطهای که وارد کشور میشود، عمدتا کالای سرمایهای است.

همچنین براساس آمار گزارش شده، مجموع واردات اقلام «سرمایهای» به کشور در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری، 312 میلیون و 900 هزار تن به ارزش بیش از 3 میلیارد و 470 میلیون دلار بوده است. از طرفی، واردات کالای مصرفی نیز در مدت مذکور، یک میلیارد و 298 میلیون تن به ارزش سه میلیارد و 448 میلیون دلار گزارش شده است. همچنین مطابق آمارها، حجم واردات کالای واسطهای نیز در این مدت، بیش از 11 میلیارد و 26 میلیون تن به ارزش 9 میلیارد و 268 میلیون دلار ثبت شده است.

روند صادرات به تفکیک کالا

از سوی دیگر، مطابق آمارها، روند صادرات اقلام «سرمایهای، مصرفی و واسطهای» نیز همانند واردات در این دوره روند متغیری را تجربه کرده است؛ بهطوری که براساس دادههای اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری، صادرات اقلام «سرمایهای» به لحاظ وزنی افت بیش از 9 درصدی و به لحاظ ارزشی نیز افت بیش از 6 درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته تجربه کردهاند.

از طرفی مطابق آمارها، روند صادرات کالای واسطهای نیز در مدت زمان مورد بررسی، به لحاظ وزنی رشد 24 درصدی و از نظر ارزشی نیز رشد 11 درصدی را تجربه کرده است. از سوی دیگر، صادرات کالای مصرفی، نیز در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری، به لحاظ وزنی رشد نزدیک به 52 درصد و از نظر ارزشی رشد8/7 درصدی را تجربه کرده است. فعالان اقتصادی معتقدند اگرچه واردات کالای مصرفی به ضرر تولیدکنندگان داخلی تمام خواهد شد، اما صادرات این کالا به نفع تولیدکنندگان خواهد بود و موجب رشد صادرات کالا با ارزش افزوده بالا در کشور میشود. از سوی دیگر، براساس آمار منتشر شده، مجموع صادرات کالاهای سرمایهای صادر شده در پنج ماه منتهی به مرداد امسال، 68 هزار و 800 تن به ارزش 245 میلیون دلار گزارش شده است. صادرات کالای مصرفی نیز در مدت مذکور، 4 میلیون و 129 هزار تن به ارزش سه میلیارد و 279 میلیون دلار ثبت شده است. همچنین حجم صادرات کالای واسطهای در این مدت، برابر با 45 میلیون و 966 هزار تن به ارزش 15 میلیارد و 556 میلیون دلار بوده است. به گفته کارشناسان، از دلایل افت صادرات کالای سرمایهای، میتوان به چالشهای به وجود آمده در روند صادرات ماشینآلات صنعتی اشاره کرد؛ روندی که موجب شد صادرات کالای سرمایهای با افت مواجه شود.

وضعیت صادرات کالای صنعتی

از سوی دیگر، وضعیت صادرات بخش صنعت به تفکیک گروه فعالیت دورقمی آیسیک (طبقهبندی مرجع برای طبقهبندی کلیه فعالیتهای اقتصادی) نشاندهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی از میان 25 قلم کالای صادر شده، «ساخت ماشینآلات دفتری، حسابداری و محاسباتی»، «ساخت محصولات از توتون و تنباکو»، «ضایعات و پسماند»، «ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنیها» و «ساخت کک، فرآوردههای حاصل از تصفیه نفت و سوختهای هستهای» از جمله کالاهایی هستند که به لحاظ وزنی در پنج ماه منتهی به مرداد سال جاری بیشترین رشد را در بخش صادرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کردهاند. از سوی دیگر، صادرات گروههای فعالیت «ساخت ماشینآلات دفتری، حسابداری و محاسباتی»، «ساخت چوب و محصولات چوب و چوب پنبه به استثنای مبلمان، ساخت کالا از نی و مواد حصیربافی»، «ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق، ساعتهای مچی و انواع دیگر ساعت»، «ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنیها» و «ضایعات و پسماند» بیشترین رشد را از نظر ارزشی تجربه کردهاند. همچنین مطابق آمار میتوان گفت از مجموع 25 قلم کالای صادراتی در مدت زمان مذکور، شاهد رشد 17 قلم کالای صادراتی هم به لحاظ ارزشی و هم وزنی بودهایم و تنها در این مدت 8 قلم کالا افت صادرات در هر دو گروه را تجربه کردهاند.