اغلب معوقات مربوط به شرکت‌های وابسته به خود بانک‌ها است

سیامک صمیمی دهکردی در نشستی که در حاشیه نمایشگاه بینالمللی بورس، بانک، بیمه و خصوصی سازی برپا شد، گفت: قانونی به نام قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی در سال ۱۳۸۶ تصویب شد که در ماده ۵ آن وزارت اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی مکلف شدند که نهادی برای گردآوری مشاوران سرمایه گذاری ایجاد کنند.

وی افزود: در ایران تا سال ۱۳۸۰ چیزی به نام شرکتهای مشاوره سرمایه گذاری نداشتیم و در سال ۱۳۸۰ قرار بر این شد که عمده طرحهایی که از منابع دولت تامین مالی میشود به سمت بانکها رفته و بانکها تامین اعتباریاش کنند. بنابراین تا آن زمان چیزی به نام مشاور سرمایه گذاری که طرحهای توجیه فنی و اقتصادی را تهیه کند، وجود نداشت و دولت مکلف شد این نهاد و آن شرکت سرمایه گذاری را ایجاد کند.

رئیس شورای عالی کانون مشاوران اعتباری و سرمایه گذاری بانکی تشریح کرد: در آن زمان مشاورههای فنی بودند که کار طراحی پایه را انجام میدادند ولی این مشاورهها به آن صورت وجود نداشتند، ولی از سال ۱۳۸۰ این کار شروع شد. در سال ۱۳۸۶ وزارت اقتصاد و دارایی برای اینکه مشاوران را ساماندهی کرده و به آنان نظم بدهد، این کانون را با کمک خود مشاوران تشکیل داد و می شود گفت که برای اولین بار است که یک کانون از خود مشاوران تشکیل شده و وسیله انتظام، نظم و تضمین سلامت این حرفه را بر عهده گرفته است.

صمیمی دهکردی اضافه کرد: وزارت اقتصاد و دارایی وبانک مرکزی برای اینکه از صحت عملکرد آنها اطمینان حاصل کنند، هیئتی را برای نظارت تعیین کردند که اعضای آن وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و پنج نفر از مدیران عامل بانکهای تخصصی و تجاری بود. این هیئت نظارت به عنوان شورای نگهبان این کانون هستند؛ یعنی هروقت آییننامه ای تصویب شود باید آنرا تایید کنند.

وی افزود: در حال حاضر این کانون بیش از ۲۰۰ عضو دارد که همه آنها رتبه بندی شده و رتبه دارند و بیش از ۵۰۰۰ کارشناس کار نظارت بر طرحها را انجام میدهند.

رئیس شورای عالی کانون مشاوران اعتباری و سرمایه گذاری بانکی تاکید کرد: متاسفانه در حال حاضر در گفتههای  مسئولان از رشد اقتصادی صحبت میشود ولی هیچکدام حرفی از این نمیزنند که سرمایه گذاری رشد کرده یا خیر. رشد اقتصادی حال حاضر از افزایش تولید نفت است و اصلا ربطی به سرمایه گذاری ندارد.

صمیمی دهکردی ادامه داد: متاسفانه این شاخص مانیتور نمیشود و اطلاعات آنرا از کانونی که خود دولت آنرا تشکیل داده گرفته نمیشود. این موضوع تاثیر زیادی در مطالبات معوق دارد. در مانیتورهایی که ما انجام دادهایم متوجه شدیم که کمتر از ۱۰ درصد از طرحها به مشاوران داده میشود و این طرحهایی که به مشاوران داده شده کمتر از پنج درصد است، در حالی که از کل طرحهای بانکها بالای بیش از ۵۰ درصدش معوق مانده است.

وی بیان کرد: علت این امر این است که کانون از مشاور تعهد میگیرد که باید در طرحی که دارد، طرح توجیهی و امکان سنجی انجام دهد و در آن به هیچ صورت ذینفع نباشد؛ یعنی عضو هیئتمدیره باشد؛ نه در آن طرح سهامدار باشد و نه در باقی طرح از جمله طراحی، انتخاب ماشینالات، گشایش   LCو مشاوران حق ندارد سهمی داشته باشد و حتی در آخر نیز مشاوری که طرح را انتخاب کرده نباید به عنوان مشاور ناظر باشد.

رئیس شورای عالی کانون مشاوران اعتباری و سرمایه گذاری بانکی اضافه کرد: این همان چیزی است که کمیسیون موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی دربارهاش گفته، ارجاع خدمات در یک طرح به یک مشاور مجاز نیست و در آن تصریح کرده مصداق این کار از مصادیق فساد است. یعنی اگر مدیریت یک طرح را به مشاوری اعطا کردی دیگر نمیتوانی مطالعات توجیهی را به همان مشاور بدهی یا اگر مطالعات توجیهی را به یک مشاور بدهی نمیتوانی طرح تفصیلی و پایهای را هم به همان مشاور بدهی. قانون اساسی در این مورد سعی کرده جلوی رشد فساد را بگیرد، اما در حال حاضر متاسفانه بانک خودش شرکت تشکیل میدهد که مدیرعامل آن عضو هیئت مدیره آن شرکت است و آن شرکت طرح توجیه فنی و اقتصادی تهیه میکند؛ آن هم طرحی که بانک قرار است وام به آن دهد، آن وقت میگوید چرا مطالبات معوق میشود که در این مورد به یاد آن مثل قدیمی میافتیم که میگویند خود گویی و خود خندی.

صمیمی دهکردی تاکید کرد: در حال حاضر شرکتهایی تشکیل میشود که خودشان طرح تهیه میکنند، خودشان به خودشان وام میدهند و اگر دقت کنیم متوجه میشویم که اغلب معوقات مربوط به شرکت های وابسته به خود بانکها است که این موضوع خلاف اصل ۱۳۸ قانون اساسی است. در حالی که ما به عنوان کانون اولین موردی که از مشاورین میخواهیم که این موارد را رعایت کنند و اگر آن موارد رعایت نشود، او را به قوه قضائیه معرفی میکنیم و تا به حال ۳۰ مشاور تخلفاتشان در هیئتی که برای رسیدگی به آن تخلفات ترتیب داده شده رسیدگی شده است و از کانون نیز خارج شده وصلاحیتشان را نیز حذف کردهایم.

وی تاکید کرد: چنین پتانسیلی در ایران به راحتی میتواند شاخصهای سرمایه گذاری را اندازه گیری کند و بگوید که سرمایه گذاری در کدام مقطع است، کدام طرحهای در حال پیشروی است و در کجای رشد هستیم ولی متاسفانه از این پتانسیل استفادهای نمیشود. پتانسیل بسیار خوبی برای جلوگیری از فساد در زمینه معوقات ایجاد شده ولی از آن استفاده نمیشود.

در ادامه این نشست هما سادات گوشه – عضو شورای عالی کانون – نیز گفت: علیرغم اینکه کانون بر اساس یک نیاز تشکیل شده، فرهنگ استفاده از مشاوران در ایران هنوز جانیفتاده است. این شاید تنها جایی باشد که با اقدام دولت برای تشکیل یک نهاد غیردولتی تلاش شده و سیستم بانکی هم به این نیاز آنقدر بها نداده است.

وی افزود: چون اگر طرح توسعه مشاور با دقت مطالعه شود بسیاری از آن سفارشهایی که حتی از مقامات دولت  و روابط بین بانکی بیرون میآید، توجیه پذیریشان را از دست میدهند. اگر ملاک بر این باشد که طرح بر اساس مطالعات امکان سنجی ارزشیابی شود و بعد برای تامین مالی اقدام شود، دست بانکها بسته میشود.

عضو شورای عالی کانون مشاوران اعتباری و سرمایه گذاری بانکی تاکید کرد: کاری که مشاور میکند این است که مطالعات امکان سنجی که قرار است در آن یک اندیشه به یک تولید تبدیل  شود را انجام می دهد. مثلا میبیند که آن پروژه با تکنولوژی روزآمدی اجرا میشود یا خیر و این نتیجه گیری به عنوان گزارش ارائه میشود و آن گزارش پایه مطالعات بانک خواهد شد و دقت میشود که آیا با سیاستهای بانک هماهنگ است یا خیر.

گوشه افزود: همه شنیدهاید که در بانکها تسهیلاتی برای بانکها گرفته میشود و جای دیگر خرج میشود. ما ضریب خطا را در این موارد پایین میآوریم. در حال حاضر در کشوری که علیرغم ثروتمند بودن مشکل محدودیت منابع دارد، میبینیم که پولهای ما در طرحهایی رفته که ناموفق بودهاند و چرخ اقتصاد مملکت را به حرکت در  نمیآورند.

وی ادامه داد: وقتی شما در یک طرح صحبت از یک پروژه میکنید آن پروژه از یک ایده شروع میشود و مطالعات انجام شده و بسته به شرایط موجود سرمایه گذارانی دور هم جمع میشوند و این سرمایه گذاریها در قالبهای کوچک که شاید قبلا انجام شده، انجام میشود ولی این موارد در حال حاضر نیست و در این مورد به بازار سرمایه احتیاج است. باید به جایی متصل شد که بتوان حداکثر امکانات مالی را از سالمترین روش در اختیار بگذارد.

عضو شورای عالی کانون مشاوران اعتباری وسرمایه گذاری بانکی تاکید کرد: بازار سرمایه ما در حاضر جوان است ولی اگر بازار سرمایه به هویت کانون و نقش آن پی ببرد میتواند تسهیلگر تصمیمات برای بورس باشد.