مبادله کالا‌به‌کالا در‌جهان امروز

نانوا نان را به نجار میداد و از او صندلی میگرفت، کشاورز محصولات خود را به قصاب میداد و بهجای آن گوشت مورد نیاز خود را تامین میکرد، شکارچی پوست و گوشت شکار خود را با سایر مواد غذایی یا وسایل لازم جهت شکار معاوضه میکرد. آیا در عصر حاضر و با پیشرفت انواع سیستمهای پولی و مالی جایی برای این چنین سیستم اقتصادی وجود دارد؟ خیلی برای شما عجیب خواهد بود اگر بگوییم این چنین سیستمی در دنیای اقتصاد همچنان حیات دارد. این سیستم تحت عنوان «تهاتر» همچنان جایگاه خاص خود را در اقتصاد دارد.

تهاتر سیستمی مبادلهای است که درآن کالا و خدمات بهطور مستقیم و بدون واسطههایی چون پول، سکه یا طلا با یکدیگر مبادله میشوند. اولین مزیت این نوع سیستم سرعت و عدم اتلاف وقت است. فرض کنید شما یک تکنیسین تاسیسات هستید که اجرای سیستم تاسیسات یک مجتمع 10 واحدی را بهعهده گرفتهاید. شما کار خود را انجام میدهید ولی کارفرمای پروژه بیان میکند من تا نتوانم واحدهای مورد نظر را بهفروش برسانم نمیتوانم پول شما را بدهم. در این شرایط زمانی مورد نیاز است تا پول مورد نیاز برای مبادله فعلی شما فراهم گردد. اما با سیستم تهاتری شاید این مبادله با سرعت بیشتری انجام شود. برای مثال کارفرما به شما پیشنهاد میدهد در ازای کاری که انجام دادهاید بهجای پول یکی از واحدهای ساختمان را بهنام شما کند.

بیایید نمونههای جالبتری از سیستم تهاتری را در دنیای امروز بررسی کنیم. تکنیکهای امروزی بسیاری پیچیده و حرفهای این سیستم باستانی را در مبادلات تجاری کلان بهکار میگیرند. اما در فرم ساده نگاهی به سیستمهای مبادله کالا و خدمات بدون پرداخت پول در اقتصاد نوین بشری میکنیم. (لازم بهذکر است وبسایتهای مورد اشاره در این یادداشت فقط برای مثال آورده شدهاند و دلیلی بر تایید آنها نیست) برای مثال سایت مخصوص مبادله خانه (Home exchange) که در آن خانههای مربوط به بیش از 142 کشور دنیا لیست شده است. این وبسایت برای ورود به بازار تهاتری مبلغی بهصورت ماهانه دریافت میکند تا علاوه بر تامین مخارج خود هم بر این بازار نظارت داشته باشد و هم تضمین اجرای مبادلات را فراهم کند. در این مبادله دو نفر که بهدنبال جابهجایی از محل زندگی خود هستند پس از توافق و عقد قرارداد منزل خود را با یکدیگر مبادله میکنند، بدون اینکه نیاز باشد ابتدا ماهها در بنگاههای املاکی به جستوجوی مشتری و تبدیل ملک خود به پول نقد باشند.

اگر فردی قصد مسافرت به مکانی دارد و پول لازم برای اقامت در مکانهای مختلف را ندارد کوچسرفینگ (Couch Surfing) یک بازار تهاتری بسیار منصفانه فراهم کرده است. اعضای این سایت وسیع با بیش از 3 میلیون نفر در 246 کشور دنیا تعهد میکنند وقتی مسیر عبوری شخصی از محل زندگی آنها باشد برای مدت زمان کوتاهی امکان اقامت او را فراهم کنند تا فرد بتواند به مسیر خود ادامه دهد. با ارائه این خدمت فرد مستحق دریافت پاداشی پایاپای خواهد بود و آن پاداش اقامت رایگان برای سفر آتی او در طول مسیر دیگری خواهد بود.

خدمات بهینه چنین سایتی معرفی مکانهای زیبا در دنیا، مسیرهای بهینه و تضمین یک سفر دلپذیر خواهد بود. برخی سایتها نظیر «Thredup» برای مبادله نیازهای کودکان برای لباس و اسباببازی طراحی شدهاند. در این سایتها انواع اسباببازی و لباس در اندازه و رنگهای مختلف برای تمامی سنین آماده مبادله است. افراد میتواند با رشد کودکان خود و تغییر نیازها و علایق آنها وارد این بازار شده و وسایل قدیمی و غیرسازگار با انگیزههای کودکانشان را با وسایل مورد نیاز آنها مبادله کنند.

برخی سایتهای دیگر محل مناسبی برای مبادله کالاهای با دوام منزل نظیر تختخواب و مبلمان هستند. اغلب انسانها بعد از مدتی از طراحی و نوع وسایل درون منزل خود احساس خستگی میکنند و نیاز به تنوع دارند. در اینجا بهجای دور انداختن وسایل قبلی یا فروش آنها در بازار دستدوم که خیلی پایینتر از ارزش واقعی کالا نصیب فرد میکند، میتوان آن را با هزاران نوع کالای دیگر که افراد حاضرند در قبال دریافت لوازم شما، آنها را به شما بدهند معاوضه کرد.

کالاهایی که دوام عمر طولانی دارند برای مثال عمر یک لوستر بیش از یک قرن خواهد بود بنابراین معامله در چنین بازاری مثل خرید یک کالای نو برای منزلتان خواهد بود. برخی دیگر از این وبسایتها به مبادله خدمات رانندگی افراد میپردازند. در اینگونه سایتها افراد اطلاعات مربوط به نوع وسیله نقلیه، ساعات عبور خود از مسیرهای مختلف را در اختیار یکدیگر قرار میدهند. برای مثال فرض کنید شما عصر سهشنبه میخواهید برای خرید میوه و سبزیجات به میدان ترهبار خارج از شهر بروید. در این حالت در جستوجوی فردی خواهید بود که در این زمان برای امور خود در این مسیر تردد میکند و جای کافی برای حمل یک مسافر دیگر نیز دارد.

شما نیز با ارائه یک خدمت حملونقلی دلخواه او با او وارد مبادله میشوید. تحت این شرایط در زمانهایی که شما بهتنهایی مسیری را سپری میکردید با ارائه خدمت به فردی دیگری هزینه حملونقل خود در زمان و مکان دیگری را بهصورت رایگان تبدیل میکنید. در فرمهای پیشرفتهتر افراد حتی در زمانهایی که به ماشین خود احتیاج ندارند مثل زمانی که قصد مسافرت برای مدت زمانی مشخص را دارند ماشین خود را به دیگران اجاره میدهند تا خود نیز پس از رسیدن به مقصد وسیلهای برای جابهجایی داشته باشند. در پایان باید گفت از اصول مهم در اجرای بازارهای تهاتری که بیشتر بر رفتارهای انسانی و اخلاقی استوار است، فرهنگ یک جامعه و کشور است. فرهنگ مناسب بستر احترام به حقوق یکدیگر و استفاده درست از اینچنین فرصتهای مبادلهای را برای افراد مختلف در نقاط مختلف یک کشور فراهم میکند.